دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های اخیر است که بخاطر سبک زندگی ناسالم انسان امروز رواج پیدا کرده است. این بیماری انواع مختلفی دارد و یکی از انواع آن را با نام دیابت بی مزه می‌شناسند. در این مقاله نیز ما قصد داریم بررسی کنیم دیابت بی مزه چیست، چه علائمی دارد و چطور تشخیص داده می‌شود.
یکی از شایع‌ترین علائم این بیماری، تکرر ادرار شبانه یا روزانه بیش از حد است؛ تاجایی که ممکن است میزان ادرار این افراد تا ۱۰ برابر بیشتر از حالت عادی باشد. اگر چنین علامتی را تجربه کرده‌اید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعاتی درباره این بیماری به دست آورید و متوجه شوید که چطور باید آن را پیگیری کنید.
دیابت بی مزه (diabetes insipidus)، یکی از بیماری‌های غدد درون‌ریز بدن است که فرایند دفع ادرار در کلیه را دچار اختلال می‌کند. در ابتلا به این بیماری، مقدار دفع مایعات با ادرار از حد مجاز بالاتر می‌رود و بیمار به شدت احساس تشنگی می‌کند، زیرا بدنش دهیدراته شده است. این سیکل معمولا تا زمان کنترل بیماری ادامه پیدا می‌کند و فرد روزانه حجم زیادی مایع از دست می‌دهد و تکرر ادرار خواهد داشت.
دیابت بی مزه یعنی چه؟ وازوپرسین هورمونی است که در غده هیپوفیز ترشح می‌شود و در کلیه‌ها برای کنترل جذب و دفع آب بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارتی، این هورمون وظیفه کنترل و تعادل میزان مایعات بدن را برعهده دارد. گاهی اوقات غده هیپوفیز دچار مشکل می‌شود و گاهی هم کلیه‌ها امکان استفاده از این هورمون را ندارند؛ در نتیجه فرد به دیابتی مبتلا می‌شود که در آن قند خون بالا نمی‌رود و ارتباطی هم به انسولین ندارد! در ادامه بررسی می‌کنیم انواع دیابت بی‌مزه چیست.
_____________________________________________________________________________________________
حتما بخوانید: دیابت عصبی چیست ؟
_____________________________________________________________________________________________
انواع دیابت بی مزه
همانطور که گفتیم، این بیماری ممکن است ناشی از مشکلی در کلیه باشد یا به غده هیپوفیز برگردد؛ روش‌های تشخیص و درمان این بیماری به نوع آن بستگی دارد. در ادامه بررسی می‌کنیم انواع دیابت بی‌مزه چیست و هرکدام از آن‌ها به چه دلیل ایجاد می‌شوند.
دیابت بی مزه مرکزی
این بیماری به علت ارتباط آن با سیستم اعصاب مرکزی با این اسم شناخته مي‌شود و شایع‌ترین نوع این بیماری محسوب می‌شود. در این نوع از بیماری، فرایند تولید، آزادسازی یا ذخیره‌سازی هورمون کنترل دفع مایعات به خوبی انجام نمی‌شود. به همین دلیل بیمار دچار تکرر ادرار خواهد شد.
دیابت بی مزه نفروژنیک
این بیماری در اثر اختلالات کلیوی ایجاد می‌شود. در افراد مبتلا به این بیماری، هورمون مورد نظر در هیپوفیز ترشح می‌شود، اما کلیه نمی‌تواند آن را دریافت یا از آن استفاده کند. این مسئله ممکن است به‌خاطر مصرف داروهای خاص یا بیماری‌های کلیوی ایجاد شود.
دیابت بی مزه بارداری
در این مدل، آنزیمی توسط جفت ترشح می‌شود که هورمون ضد ادرار مادر را از بین می‌برد. با خاتمه بارداری این مشکل حل می‌شود. البته همیشه تکرر ادرار، به دلیل بیماری نیست؛ گاهی اوقات فشار رحم به مثانه باعث می‌شود مادر در فواصل زمانی کوتاه به دفع ادرار نیاز داشته باشد.
دیابت بی مزه دیپسوژنیک
باین بیماری به دلیل آسیب به مرکز تشنگی در هیپوتالاموس مغز ایجاد می‌شود و فرد به دنبال احساس تشنگپی کاذب، مقدار زیادی آب می‌نوشد. در نتیجه حجم زیادی ادرار دفع خواهد کرد. بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی از این نوع دیابت رنج می‌برند. در این بیماران احتمال مسمومیت با آب وجود دارد.
علائم دیابت بی مزه یا DI
در ادامه بررسی می‌کنیم مهم‌ترین علائم دیابت بی‌مزه چیست.
- احساس تشنگی زیاد و نوشیدن بیش از حد آب
- خستگی
- تاری دید
- حجم زیاد ادرار (حجم ادرار این بیماران، گاهی ۵ الی ۱۰ برابر بیشتر از ادرار طبیعی می‌شود.)
- شب ادراری
- ادرار با رنگ روشن و بدون بو
دلایل ابتلا به دیابت بی مزه
هر مشکلی که به کلیه‌ها و غده هیپوفیز آسیب برساند، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. اولین روش تشخیص دیابت بی‌مزه، بررسی عواملی است که به یکی از این دو عضو یا هردوی آن‌ها آسیب رسانده‌اند. عواملی مانند:
- ضربه به سر و آسیب غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس در اثر حوادثی چون تصادف یا سقوط
- تومورهای مغزی
- جراحی های مغز
- بیماری‌های افزایش‌دهنده فشار جمجمه مانند عفونت‌های مغزی
- اختلالات کلیه با داروهایی نظیر لیتیوم و تتراسیکلین
- انسداد مجاری ادرار و بیماری‌های مزمن کلیه
- اختلالات الکترولیتی در بدن
- ژنتیک (در موارد نادر هیپوفیز یا کلیه‌های بیمار به صورت ژنتیکی در دریافت و پردازش فرایند کنترل مایعات بدن مشکل دارند)
- بارداری
عوارض دیابت بی مزه
تا اینجا دانستیم که دیابت بی مزه چیست و به چه دلیل ایجاد می‌شود. بیماران مبتلا به این مشکل، باید روند درمانشان را به صورت جدی پیگیری کنند.
این عوارض عبارتند از:
- اختلال در الکترولیت‌های مهم بدن نظیر کلسیم و پتاسیم
- افت فشار خون
- افزایش شدید ضربان قلب
- احساس خستگی شدید
- سردرد مزمن
- کاهش وزن
- اختلالات کلیوی
- مشکلات غده هیپوفیز
دیابت بی مزه چگونه ایجاد می‌شود؟
عدم رعایت رژیم غذایی سالم، آسیب‌های فیزیکی یا مصرف داروهای خاص، به کلیه و هیپوفیز آسیب می‌رسانند. در نتیجه فرایند ترشح، ذخیره، انتقال یا استفاده از وازوپریسن (هورمون ضد ادرار) با مشکل مواجه می‌شود و فرد به دیابت نوع بی‌مزه مبتلا خواهد شد.
تفاوت دیابت بی مزه با دیابت شیرین (ملیتوس)چیست؟
این دو بیماری تشابه اسمی دارند، اما دو مشکل کاملا متفاوت هستند. دیابت بی‌مزه به اختلالات هورمون کنترل ادرار و اندام‌های ترشح‌کننده یا مصرف‌کننده آن مربوط می‌شود. اما علت دیابت ملیتوس، مقاومت بدن به انسولین تولید شده در بدن است.
در قسمت‌های قبل بررسی کردیم علائم دیابت بی‌مزه چیست؛ بعضی از این علائم مانند احساس تشنگی شدید، احساس خستگی و تکرر ادرار بین دو بیماری مشترک هستند. نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که ادرار فرد مبتلا به دیابت شیرین، حاوی قند است (در آزمایش ادرار مشخص می‌شود) و بوی خاصی می‌دهد که ناشی از کتون است.
علت نام گذاری دیابت بی مزه
همانطور که گفتیم ادرار افرادی که به این بیماری مبتلا هستند حجم زیادی دارد. حتی میزان دفع ادرار ممکن است در طول روز به ۱۰ الی ۲۰ لیتر هم برسد، اما حاوی قند نیست و بوی کتون نمی‌دهد. ادرار مبتلایان به دیابت ملیتوس هم می‌تواند حجم بالایی داشته باشد.
نحوه تشخیص دیابت بی مزه
نشانه های دیابت بی مزه متفاوت هستند و پزشک برای اینکه بفهمد دیابت بی مزه در اثر چیست، از آزمایش کمک می‌گیرد. در ادامه این آزمایش‌ها را توضیح می‌دهیم تا بدانید روش تشخیص دیابت بی مزه چیست و چه تست‌هایی باید انجام بدهید. این تست‌ها توسط متخصص غدد در کلینیک دیابت و غدد یا متخصص اورولوژی انجام می‌شود.
آزمایش تعیین وزن مخصوص ادرار
در این آزمایش حجم ادرار و غلظت آن را اندازه می‌گیرند. در آزمایش ادرار، غلظت بالای آب و غلظت پایین مواد زائد بدن، نشان‌دهنده مشکل در ترشح، انتقال یا استفاده از هورمون وازوپرسین است.
ام آر آی
در این روش غدد سیستم اعصاب مرکزی مورد بررسی قرار می‌گیرد تا آسیب‌های احتمالی هیپوفیز و هیپوتالاموس بررسی شود.
تست محرومیت از آب
در این روش بیمار را به مدت چند ساعت از نوشیدن آب منع می کنند و بعد از آن، نمونه خون و ادرار را بررسی می‌کنند. پزشک با بررسی میزان ادرار و عناصر موجود در آن و همچنین کنترل وزن بیمار، قبل و بعد از آزمایش، علائم دیابت بی مزه پیدا می‌کند.
همچنین ممکن است پزشک، تزریق هورمون ضد ادرار را تجویز کند و واکنش‌های بدن بیمار بعد از دریافت هورمون را تحت نظر قرار دهد.
بررسی ژنتیکی
در این روش پزشک به بررسی سوابق خانوادگی بیمار می‌پردازد و برای تشخیص عوامل ژنتیکی ابتلا به این بیماری، فرد را معاینه می‌کند.
درمان دیابت بی مزه
روش کنترل دیابت بی مزه سخت نیست. علائم بیماری اغلب با درمان علت زمینه‌ای بیماری، از بین می‌روند. مثلا تکرر ادرار بارداری با خاتمه این دوران، بهبود پیدا می‌کند یا بعد از کنترل و درمان آسیب‌های هیپوفیز و هیپوتالاموس، مشکلات ترشح یا انتقال وازوپرسین نیز برطرف می‌شود. با کنترل رژیم غذایی و مصرف داروهای متناسب با علت بیماری، امکان کنترل و درمان دیابت بی مزه وجود دارد. تنها کافی است پزشک به درستی تشخیص بدهد علت دیابت بی‌مزه چیست و داروهای لازم برای بهبود این علت را تجویز کند.
پیشگیری از دیابت بی مزه
این بیماری روش پیشگیری خاصی ندارد. با اقداماتی نظیر رعایت رژیم غذایی، انجام فعالیت‌های ورزشی به طور منظم، دوری از استرس و سبک زندگی سالم می‌توان از انواع بیماری‌های کلیوی و غدد درون ریز پیشگیری کرد.
آیا دیابت بی مزه در بارداری خطرناک است؟
این نوع از دیابت که به دلیل ترشح آنزیم از جفت بروز می‌کند، این بیماری، بعد از مدتی خود به خود محدود می‌شود و پس از زایمان بهبود پیدا می‌کند. اما اگر مادری بعد از این دوران، هنوز علائم داشت، باید علت را بررسی کند و اقدامات درمانی لازم را انجام دهد.
در این مقاله بررسی کردیم دیابت بی مزه چیست و علائم و علت‌های آن را توضیح دادیم. همچنین تفاوت آن با دیابت شیرین را مورد بررسی قرار دادیم. با اینکه درمان این بیماری مشکل نیست، اما بی توجهی به آن عوارض نامطلوبی دارد و ممکن است سلامتی شما را برای همیشه تحت تأثیر قرار بدهد. بنابراین اگر علائمی که در این مقاله ذکر کردیم را در خود یا عزیزانتان مشاهده کردید، به متخصص غدد مراجعه کنید و پیگیری‌های لازم را انجام بدهید.
