غربالگری گلوکز یا همان آزمایش دیابت بارداری به مراقبان بارداری کمک می‌کند تا دیابت بارداری را تشخیص دهند. در این آزمایش یک محلول قندی می‌خورید و سپس، نمونه خون در فواصل تعیین‌شده گرفته می‌شود. مراقبان بارداری این غربالگری را در سه‌ماهه دوم بارداری انجام می‌دهند.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با آزمایش دیابت بارداری و پارامترهای مهم آن آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- آزمایش دیابت بارداری چیست؟
- انواع تست دیابت بارداری
- آزمایش دیابت بارداری چگونه انجام می‌شود؟
- تفسیر پارامترهای تست دیابت بارداری
- اگر آزمایش دیابت بارداری مثبت باشد، چه‌کار باید بکنم؟
آزمایش دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری یکی از مشکلات شایع در دوره بارداری است که حدود ۱۰ درصد زنان باردار را درگیر می‌کند. دیابت به افزایش سطح گلوکز یا همان قند خون گفته می‌شود. آزمایش غربالگری گلوکز در حقیقت به تشخیص یا رد دیابت بارداری کمک می‌کند. دیابت بارداری درصورتی که درمان نشود، می‌تواند منجر به بروز مشکلات متعددی هم برای مادر و هم برای جنین شود.
دو نوع تست گلوکز وجود دارد که پزشک ممکن است در حین بارداری برای شما درخواست کند: تست چالشی گلوکز و تست تحمل گلوکز.
تفاوت اصلی بین این دو تست این است که آزمایش اول نوعی غربالگری است و به پزشک می‌گوید شما ممک است دیابت بارداری داشته باشید یا خیر. درصورتی که نتیجه غربالگری نرمال نباشد، پزشک آزمایش دوم را برای‌تان درخواست می‌کند. این آزمایش تشخیص دیابت را قطعی می‌کند. در هر دوی این آزمایش‌ها لازم است که یک محلول قندی بخورید و نمونه خون از شما گرفته شود.
انواع تست دیابت بارداری
در ادامه به بررسی دو نوع آزمایش دیابت بارداری می‌پردازیم.
1. آزمایش چالشی گلوکز یا آزمایش غربالگری گلوکز
تست چالشی گلوکز نوعی آزمایش غربالگری است. به این معنی که اگر احتمال ابتلا به دیابت بارداری بالا باشد، این آزمایش آن را نشان می‌دهد. این آزمایش بخشی روتین از غربالگری‌های دوره بارداری است. نتیجه غیرطبیعی آزمایش به معنای این است که شما بیش از سایرین درمعرض ابتلا به دیابت بارداری هستید. با این حال، این آزمایش تشخیص دیابت بارداری را قطعی نمی‌کند.
خوب است بدانید که آزمایش نخست، آزمایش غربالگری است. اگر نتیجه آزمایش خوب نباشد، لزوما به این معنا نیست که شما مبتلا به دیابت بارداری هستید. در مرحله دوم، پزشک برای‌تان آزمایش دیگری درخواست می‌کند تا دیابت بارداری را در شما تشخیص بدهد یا رد کند. اگر پاسخ آزمایش غربالگری نرمال باشد، دیگر لازم نیست آزمایش دیگری بدهید.
2. آزمایش تحمل گلوکز
این آزمایش دیابت بارداری را تشخیص می‌دهد. در مجموع این آزمایش سه ساعت طول می کشد و لازم است که در فواصل مختلف از شما نمونه خون گرفته شود. علاوه بر این، برای اولین نوبت نمونه‌گیری لازم است که ناشتا باشید. گاهی اوقات به آزمایش تحمل گلوکز آزمایش گلوکز سه ساعته هم گفته می‌شود.
آزمایش دیابت بارداری چگونه انجام می‌شود؟
در ادامه، نحوه انجام تست دیابت بارداری را توضیح خواهیم داد.
1. تست چالشی گلوکز یا غربالگری گلوز
در این آزمایش، لازم است که یک محلول قندی را به‌سرعت (طی ۵ دقیقه) بنوشید. این محلول حاوی ۵۰ گرم گلوکز است که نوعی قند است. بعد از یک ساعت، نمونه خون از شما گرفته می‌شود و سطح قند خون اندازه‌گیری می‌شود. در فاصله مصرف محلول تا زمانی که نمونه خون از شما گرفته شود، حق مصرف چیزی را ندارید. مصرف کمی آب منعی ندارد.
بالاتر بودن قند خون یک‌ساعته لزوما به این معنا نیست که شما دیابت دارید؛ بلکه به این معنی است که پزشک‌تان یک آزمایش دوم درخواست می‌کند تا دیابت بارداری را در شما تشخیص دهد یا رد کند.
2. آزمایش تحمل گلوکز
برخلاف آزمایش چالشی گلوکز در اینجا لازم نیست که همان ابتدا محلول قندی بخورید. در این آزمایش، لازم است که ناشتا باشید و ابتدا قند خون ناشتای‌تان گرفته می‌شود. سپس، لازم است یک محلول قندی حاوی ۱۰۰ گرم گلوکز را به‌سرعت طی ۵ دقیقه بنوشید. سپس، قند خونتان در فواصل یک، دو و سه ساعت بعد از اتمام نوشیدنی اندازه‌گیری خواهد شد.
تا زمانی که قند بعدی‌تان اندازه‌گیری نشود، نباید محیط را ترک کنید. بنابراین، خوب است فکر یک سرگرمی مثل خواندن مجله یا کتاب را بکنید. اغلب پزشکان به شما اجازه می‌دهند که در فواصل اندازه‌گیری قند خون مقادیری آب بنوشید. با این حال، تا زمان آخرین نمونه‌گیری حق خوردن چیزی را ندارید.
تفسیر پارامترهای تست دیابت بارداری
تفسیر آزمایش دیابت بارداری به شرح زیر است:
1. تفسیر آزمایش چالشی گلوکز
در این آزمایش، درصورتی که قند خون کمتر از ۱۴۰mg/dl باشد، نرمال تلقی شده و دیگر نیازی به انجام آزمایش مجدد ندارید. اما اگر قند خون ۱۴۰ یا بالاتر باشد، پزشک برای‌تان تست تحمل ۳ ساعته گلوکز را درخواست می‌کند. ممکن است برخی از مراقبان بارداری همه قندهای بالای ۱۳۵ را غیرطبیعی تلقی کنند.
2. تست تحمل سه ساعته گلوکز
در تست تحمل سه ساعته گلوکز لازم است که:
- قند خون ناشتا کمتر از ۹۵ باشد
- بعد از یک ساعت، قند خون لازم است کمتر از ۱۸۰ باشد
- بعد از دو ساعت، لازم است قند خون کمتر از ۱۵۵ باشد
- بعد از سه ساعت، قند خون لازم است کمتر از ۱۴۰ باشد
با این حال، باز هم فراموش نکنید که برای مراقب بارداری شما ممکن است مقادیر نرمال با اعداد گفته‌شده تفاوت داشته باشد. عموما اگر قند خونتان در حداقل دو مورد از آزمایش‌های مربوطه بالا باشد، پزشک برای‌تان تشخیص دیابت بارداری می‌دهد. اما اگر یک تست غیرطبیعی باشد، پزشک توصیه می‌کند چند هفته بعد مجدد آزمایش را تکرار کنید.
درصورتی که هرگونه نگرانی درباره تست دیابت بارداری خود داشتید، لازم است که پزشک‌تان را در جریان قرار دهید.
اگر آزمایش دیابت بارداری مثبت باشد، چه‌کار باید بکنم؟
اگر تست تحمل گلوکز یا همان تست سه ساعته گلوکز نرمال نباشد، به معنای تشخیص دیابت بارداری است. درمان دیابت بارداری اغلب وابسته به تنظیم رژیم غذایی و نیز استفاده از دستگاه گلوکومتر برای اندازه‌گیری قند خون در طول روز و در فواصل منظم است. گلوکومتر دستگاهی است که با استفاده از یک قطره خون می‌تواند میزان قند خونتان را به شما گزارش بدهد.
درصورتی که رژیم غذایی به‌تنهایی کمک‌کننده نباشد، ممکن است برای درمان دیابت بارداری به انسولین احتیاج پیدا کنید. پزشک شما را برای دریافت درمان مناسب دیابت بارداری راهنمایی می‌کند. در صورتی که هر گونه نگرانی در این باره داشتید، توصیه می‌کنیم که به بهترین متخصص غدد در این زمینه مراجعه کنید.
نکته پایانی
غربالگری دیابت بارداری فقط یکی از چندین آزمایشی است که لازم است در زمان بارداری انجام دهید. غربالگری دیابت بارداری به بخشی روتین از مراقبت‌های زمان بارداری تبدیل شده است. به این علت که دیابت بارداری درمان‌نشده عوارض مهمی هم برای مادر و هم برای جنین ایجاد می‌کند. آزمایش‌های گلوکز ساده و تاحدودی بی‌ضررند. برای انجام این آزمایش‌ها لازم است محلول قندی بنوشید و نمونه خون بدهید. درصورتی که قند خون از حد طبیعی بالاتر باشد، جواب تست مثبت تلقی می‌شود. با پزشک خود یا بهترین متخصص دیابت درباره زمان انجام تست دیابت بارداری و هر آنچه لازم است در این باره انجام دهید مشورت کنید.
