هورمون‌ها نقش مهمی را در بدن ایفا کرده و وظیفه هماهنگی بسیاری از عملکردهای بدن را برعهده دارند. از این رو، عدم تعادل هورمونی می‌تواند باعث طیف وسیعی از علائم در بدن شود. با این حال، خبر خوب این است که بسیاری از اختلالات هورمونی قابل درمان هستند.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با برخی از علائم شایع اختلالات هورمونی آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- منظور از عدم تعادل هورمونی چیست؟
- علائم شایع عدم تعادل هورمونی در بدن کدام‌اند؟
- عدم تعادل هورمونی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- عدم تعادل هورمونی چگونه درمان می‌شود؟
- چه پزشکانی می‌توانند عدم تعادل هورمونی را درمان کنند؟
منظور از عدم تعادل هورمونی چیست؟
هورمون‌ها پیام‌رسان‌های شیمیایی در بدن هستند، در غدد درون‌ریز بدن تولید شده و به درون خون ترشح می‌شوند. هورمون‌ها وظیفه جابجایی پیام‌های شیمیایی مختلف را در سطح بدن برعهده دارند و بسیاری از عملکردهای مختلف بدن را با یکدیگر هماهنگ می‌کنند.
اگر تعادل هورمون‌ها در بدن به هم بخورد، برخی هورمون‌ها بیشتر یا کمتر از حد طبیعی ترشح می‌شوند. حتی تغییرات بسیار کوچک در سطح هورمون‌ها می‌تواند باعث بروز عوارض جدی در کل بدن شود.
تصور کنید که هورمون‌ها مثل دستور پخت یک کیک هستند؛ مقدار بسیار زیاد یا بسیار کم یکی از مواد می‌تواند بر روی نتیجه نهایی تاثیرگذار باشد.
برخی هورمون‌ها هستند که در طول روز یا طی زندگی نوسان می‌کنند. این نوسانات طبیعی بوده یا بخشی از فرایند طبیعی پیری هستند. اما سایر تغییرات غیرطبیعی بوده و نیاز به بررسی‌های تخصصی دارد.
در ادامه شما را با برخی از علائم شایع عدم تعادل هورمونی آشنا خواهیم کرد.
علائم شایع عدم تعادل هورمونی در بدن کدام‌اند؟
هورمون‌ها نقشی کلیدی را در حفظ سلامت عمومی بدن ایفا می‌کنند. بنابراین، طیف وسیعی از علائم هستند که می‌توانند نشان‌دهنده عدم تعادل هورمون‌ها در بدن باشد. این علائم براساس این که چه هورمونی درگیر است، با یکدیگر فرق می‌کنند.
از جمله علائم شایعی که در هر دو جنسیت می‌تواند بیانگر عدم تعادل هورمونی باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش وزن
- کاهش وزن ناگهانی و بدون علت
- خستگی
- ضعف، خستگی یا سفتی عضلات
- درد، خشکی یا تورم مفاصل
- افزایش یا کاهش تعداد ضربان قلب
- تعریق بیش از حد
- افزایش حساسیت به سرما یا گرما
- یبوست یا کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج
- تکرر ادرار
- افزایش تشنگی
- افزایش گرسنگی
- افسردگی
- کاهش میل جنسی
- تاری دید
- نازایی
- نازک و شکننده شدن موها
- پف کردن صورت
- خطوط بنفش یا صورتی بر روی بدن
فراموش نکنید که هیچ‌یک از علائم نامبرده اختصاصی برای عدم تعادل هورمون‌ها در بدن نیستند. داشتن یک یا چند مورد از علائم نامبرده لزوماً به این معنا نیست که شما به یک اختلال هورمونی دچار هستید. از سوی دیگر، برخی از این علائم ممکن است نشانگر یک بیماری مزمن باشند. بنابراین، درصورت بروز هر یک از علائم نامبرده لازم است که به پزشک مراجعه کنید.
علائم عدم تعادل هورمونی در زنان
برخی از علائم عدم تعادل هورمونی اختصاصی زنان هستند. یکی از علائم شایع عدم تعادل هورمون‌ها در زنان، سندروم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS است. چرخه‌های هورمونی زنان به‌طور طبیعی و طی دوره‌های زیر فرق می‌کند:
- بلوغ
- بارداری
- شیردهی
- یائسگی
از جمله علائم شایع اختلالات هورمونی در زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پریودهایی با خونریزی شدید
- افزایش دفعات پریود، پریود نشدن یا عقب افتادن پریود
- رشد موهای زائد بر روی صورت، چانه و سایر نواحی بدن
- جوش یا آکنه بر روی صورت، سینه یا پشت
- ریزش مو
- تیره شدن برخی نواحی پوست بدن از قبیل گردن یا کشاله ران
- خشکی واژن
- درد حین مقاربت
- تعریق شبانه
- سردرد
در صورت بروز هر یک از علائم نامبرده لازم است که با پزشک خود در این باره مشورت کنید.
علائم عدم تعادل هورمونی در مردان
هورمون مردانه یا همان تستوسترون نقش مهمی را در بدن مردان ایفا می‌کند. در صورتی که این هورمون به میزان کافی ترشح نشود، می‌تواند منجر به بروز علائم مختلفی شود.
از جمله علائم اختلالات هورمونی در مردان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژنیکوماستی یا رشد غیرطبیعی بافت سینه
- حساسیت و درد سینه
- اختلال نعوظ
- کاهش رشد ریش و موهای بدن
- کاهش توده عضلانی بدن
- کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان
- اختلال تمرکز
در صورت بروز هر یک از موارد نامبرده لازم است که با پزشک خود در این باره مشورت کنید.
علائم شایع عدم تعادل هورمونی در کودکان
ترشح هورمون‌های جنسی در کودکان از زمان بلوغ آغاز می‌شود. در صورت عدم تعادل هورمونی در کودکان ممکن است ترشح هورمون‌های جنسی مختل شده و بلوغ به تاخیر بیفتد. از جمله علائم این مسئله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فقدان توده عضلانی
- بم نشدن صدا
- رویش پراکنده موهای بدن
- رشد ناکافی بیضه‌ها یا آلت تناسلی
- رشد بیشتر دست‌ها و پاها در مقایسه با تنه
- بزرگ شدن غیرطبیعی سینه‌ها در پسرها
- عدم شروع قاعدگی در دخترها
- عدم رشد سینه‌ها در دختران
- رشد ناکافی
عدم تعادل هورمونی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
درصورتی که پزشک برحسب علائم و شرح حال، به عدم تعادل هورمونی شک کند، برایتان آزمایش خون درخواست می‌کند تا سطح هورمون‌ها را به‌صورت مستقیم در جریان خون اندازه‌گیری کند. در مواردی پزشک ممکن است برایتان سونوگرافی یا تصویربرداری هم درخواست کند.
عدم تعادل هورمونی چگونه درمان می‌شود؟
درمان عدم تعادل هورمونی به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. درصورتی که سطح هورمون کمتر از حد طبیعی باشد، درمان جایگزینی هورمون اغلب با استفاده از دارو توصیه می‌شود. برای مثال، درصورتی که کم‌کاری تیروئید یا هایپوتیروئیدی داشته باشید، پزشک برایتان قرص‌های جایگزین کمبود هورمون تجویز خواهد کرد. درصورتی که سطح هورمون رشد پایین باشد، پزشک برایتان آمپول‌های صنعتی برای جایگزینی هورمون رشد تجویز می‌کند.
درصورتی که سطح هورمون‌ها از حد طبیعی بیشتر باشد، گزینه‌های درمانی متعددی برحسب علت دردسترس است. از جمله می‌توان به داروها، جراحی، پرتودرمانی یا ترکیبی از همه این موارد اشاره کرد.
چه پزشکانی می‌توانند عدم تعادل هورمون‌ها را درمان کنند؟
پزشکان عمومی می‌توانند بسیاری از موارد تعادل هورمونی را تشخیص داده و آن را درمان کنند. با این حال، برای درمان اختلالات هورمونی خوب است که به بهترین متخصص غدد مراجعه کنید.
متخصص غدد و متابولیسم فردی است که در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با غدد و متابولیسم تخصص دارد. او می‌تواند بیماری‌های مرتبط با غدد و هورمون‌ها را تشخیص داده و درمان مناسب را برای شما آغاز کند.
نکته پایانی
هورمون‌ها مواد شیمیایی پیچیده و مهمی در بدن هستند. اگر سطح یکی از این هورمون‌ها به هم بریزد، می‌تواند باعث بروز علائم غیرطبیعی در در بدن شود. بنابراین، درصورتی که علائم غیرطبیعی جدید یا طولانی داشتید، لازم است که به پزشک مراجعه کنید. توصیه ما به شما این است که به بهترین متخصص غدد مراجعه کنید.
