درصورتی که مبتلا به دیابت هستید؛ احتمالا می‌دانید که کنترل قند خون چقدر مهم است؛ هرچقدر قند خونتان را بهتر کنترل کنید، کمتر احتمال دارد که به عوارض دیابت از جمله بیماری‌های قلبی و عروقی دچار شوید.
با این حال بیماری دیابت احتمال بالا رفتن کلسترول یا همان چربی خون را افزایش می‌دهد؛ همانطور که کنترل قند خون در درمان دیابت اهیمت دارد، لازم است مراقب کنترل چربی خون هم باشید.
در متن پیش رو قصد داریم ارتباط این دو و نحوه مدیریت آن را مورد بررسی قرار دهیم.
آن چه در این مقاله خواهید خواند:
- منظور از چربی خون چیست؟
- چرا کنترل چربی خون در بیماری دیابت اهمیت دارد؟
- چگونه از بالا رفتن چربی خون پیشگیری کنیم؟
- چه غذاهایی می‌توانند به کنترل چربی خون کمک کنند؟
- آیا برای درمان چربی خون دارو تجویز می‌شود؟
منظور از چربی خون چیست؟
تری گلیسرید و کلسترول دو جز اصلی چربی خون هستند؛ کلسترول دو نوع دارد؛ HDL یا چربی خوب و LDL یا چربی بد. درصورتی که سطح چربی بد بالا رفته و سطح چربی خوب کاهش یابد، ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی افزایش می‌یابد.
بالا رفتن سطح تری گلیسیرید هم می‌تواند برای سلامتی خطرناک باشد. در برخی افراد رعایت رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی در کنترل چربی خون موثر است؛ اما درصورت بالا رفتن بیش از حد چربی خون، ممکن است لازم باشد دارو مصرف کنید.
بهترین رژیم غذایی برای افراد مبتلا به چربی خون
چرا کنترل چربی خون در بیماری دیابت اهمیت دارد؟
درصورتی که دیابت و چربی خون بالا را با یکدیگر دارید، تنها نیستید؛ به گفته انجمن قلب آمریکا(AHA) بیماری دیابت، می‌تواند سطح HDL یا کلسترول خوب را کم کرده و سطح LDL و تری‌گلیسیرید( چربی بد) را افزایش دهد؛ به این مسئله «دیس‌لیپیدمی دیابتی» گفته می‌شود. دیس لیپیدمی حتی اگر دیابت تحت کنترل باشد، می‌تواند رخ بدهد. این هر دو ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی را بالا می‌برند.
دانشمندان هنوز درحال تحقیق بر روی این موضوع هستند که دیابت و چربی خون بالا چگونه با یکدیگر ارتباط دارند. آن‌ها دریافتند که قند خون، انسولین و کلسترول در بدن در تعامل با یکدیگر بوده و از هم تاثیر می‌پذیرند.
آن چه اهمیت دارد این است که همزمان مراقب هر دوی این‌ها باشید؛ درصورتی که قند خون تحت کنترل باشد، باز هم احتمال دارد که سطح کلسترول خون افزایش یابد. هر دوی این موارد با مصرف دارو و اصلاح سبک زندگی به خوبی مدیریت می‌شوند.
چگونه از بالا رفتن چربی خون پیشگیری کنیم؟
انجام کارهای زیر هم به پیشگیری و هم به درمان چربی خون کمک می‌کنند:
چربی خون را چک کنید
همانطور که تا به امروز مراقب قند خون خود بوده اید، لازم است درکنار آن مراقب چربی خون هم باشید. عدد LDL بهتر است زیر 100و عدد تری گلیسیرید زیر 150mg/dl حفظ شود. عدد HDL هم نباید به زیر 40 mg/dl برسد. لازم است چربی خون را حداقل سالی یک بار چک کنید؛ با این حال در این باره با پزشک خود مشورت کنید.
سبک زندگی سالم را انتخاب کنید
- درصورتی که اضافه وزن یا چاقی دارید، وزنتان را کم کنید
- غذاهای سالم بخورید؛ سبزیجات و میوه را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
- مصرف الکل را محدود کنید
- درصورت مصرف سیگار آن را ترک کنید
پس از هر وعده غذایی قدم بزنید
همانطور که می‌دانید بیماران دیابتی لازم است انجام ورزش را به بخشی از برنامه روتین روزانه یا هفتگی خود تبدیل کنند؛ این مسئله برای کنترل چربی خون هم اهمیت دارد. بهترین کاری که می‌توانید در این باره انجام دهید، یک پیاده‌روی کوتاه پس از غذا خوردن است. توصیه می‌شود بیماران دیابتی حداقل 30 دقیقه ورزش هوازی متوسط به مدت 5 روز در هفته داشته باشند.
غذاهای سالم بخورید
مصرف قند و چربی را در رژیم غذایی خود محدود کنید و سعی کنید میوه‌ها و سبزیجات را که غنی از فیبر هستند، جایگزین کنید. وعده‌های غذایی کوچک را انتخاب کنید.
چه غذاهایی می‌توانند به کنترل چربی خون کمک کنند؟
غذاهای زیر می‌توانند با کنترل چربی خون، کلسترول و تری گلیسیرید، به حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی کمک کنند.
ماهی
ماهی‌هایی که سرشار از امگا-3 هستند مثل ماهی ساردین و تن انتخاب مناسبی هستند؛ به بیماران دیابتی توصیه می‌شود حداقل 2 وعده در هفته ماهی بخورند. امگا-3 انتخاب خوبی برای پیشگیری وکنترل بیماری‌های قلبی و عروقی است.
روغن کلزا یا روغن بذر کتان هم سرشار از امگا-3 هستند.
میوه‌ها و سبزیجات
میوه‌ها و سبزیجات، چربی اشباع و کالری کمی دارند و درعوض فیبر بالایی دارند؛ این گروه غذایی به کنترل وزن و کاهش ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی کمک می‌کنند. علاوه بر این سرشار از مواد مغذی از جمله ویتامین، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند.
آجیل
مثل پسته و بادام. مطالعات نشان داده است این گروه غذایی فیبر بالایی داشته و درکنترل چربی خون و کاهش ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی موثر هستند؛ بهتر است آجیل‌های بدون نمک را انتخاب کنید.
آیا برای درمان چربی خون دارو تجویز می‌شود؟
استاتین‌ها گروهی از داروها هستند که به کنترل کلسترول خون کمک می‌کنند. پزشک براساس میزان چربی خون، سن، بیماری‌های زمینه‌ای و با درنظرگرفتن میزان احتمال بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در آینده، ممکن است استاتین برایتان تجویز کند.
در گذشته پزشکان تنها به عدد LDL برای تصمیم‌گیری درباره تجویز استاتین توجه می‌کردند؛ اما در حال حاضر استاتین در افرادی که مبتلا به دیابت بوده و هر یک از شرایط زیر را داشته باشند، تجویز می‌شود:
- سن بالای 40 سال
- بیماری زمینه‌ای قلبی و عروقی
- سنین بین 20 تا 39 سال با ریسک بالای ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در آینده
درصورتی که پزشک برای درمان چربی خون استاتین تجویز کند، مصرف آن به اندازه داروهای کنترل قند خون دارای اهمیت است ؛ این داروها درصورت تجویز، برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی ضرورت دارند.
استاتین‌ها در زنان باردار منع مصرف دارند.
نکته پایانی
دیابت و چربی خون بالا اغلب همراه با هم رخ می‌دهند؛ اما کارهای بسیاری هستند که می‌توانید برای مدیریت این دو انجام دهید. سبک زندگی‌تان را اصلاح کنید، با انجام آزمایش خون و طبق توصیه پزشک، چربی خونتان را در فواصل منظم چک کنید و درصورت تجویز پزشک دارو مصرف کنید.
