در این مقاله از سایت کلینیک آنلاین غدد و دیابت به بررسی تمامی روش های درمان موهای زائد می‌پردازیم. موهای زائد و ناخواسته‌ای که روی بدن و صورت یک زن رشد می‌کند نتیجه بیماری‌ای به نام مردمویی یا هیرسوتیسم (hirsutism) است. همه خانم‌ها بر روی صورت و بدنشان مو دارند اما این موها معمولا بسیار ریز و کم‌رنگ هستند. در مقابل، موهای زائدی که روی صورت، بازوها، پشت یا سینه یک زن رشد می‌کنند معمولا زمخت و تیره هستند. الگوی رشد پرمویی در زنان با مردانگی ارتباط دارد؛ به این معنی که این زنان خصوصیاتی دارند که با هورمون‌های مردانه مرتبط است.
بر طبق مطالعات، هیرسوتیسم بین پنج تا 10 درصد زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و معمولا نیز ژنتیکی است. این بیماری در مناطق مدیترانه‌ای، آسیای جنوبی و خاورمیانه شیوع بیشتری دارد. بااین‌حال لازم است بدانید که اگرچه وجود موهای زائد می‌تواند باعث معذب شدن شما شوند اما خطرناک نیستند اما عدم تعادل هورمونی که می‌تواند عامل وجود موهای زائد شود ممکن است سلامت شما را به خطر بیندازد. در ادامه با علل موهای زائد و راه‌های پیشگیری و درمان آن بیشتر آشنا می‌شوید.
_____________________________________________________________________
مطالعه بیشتر: علت عرق زیاد سر و صورت
_____________________________________________________________________
علل بروز موهای زائد
هورمون‌هایی به نام آندروژن، دلیل اصلی رشد موهای بدن هستند. اگرچه، هم در بدن زنان و هم در بدن مردان، هورمون‌های آندروژن تولید می‌شوند اما پزشکان از آندروژن‌ها به‌عنوان هورمون‌های مردانه یاد می‌کنند. هنگامی‌که در بدن زنان، آندروژن بیش‌ازحد تولید شود، ممکن است موهای بدن نیز بیش‌ازحد معمول ایجاد شود. چندین شرایط پزشکی می‌توانند باعث تولید بیش‌ازاندازه آندروژن در بدن شوند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) شایع‌ترین علت موهای زائد بدن در زنان است. این بیماری، نوعی عدم تعادل هورمونی است که باعث میشود بدن شم مقدار زیادی آندروژن تولید کند. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، علت 72 تا 80 درصد موارد پرمویی در زنان است. هنوز علت این بیماری به‌خوبی کشف نشده است اما علائم آن با قرص‌های ضدبارداری یا سایر درمان‌های هورمونی قابل‌کنترل است. علل کمتر شایع برای موهای زائد عبارت‌اند از:
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (congenital adrenal hyperplasia)، گروهی نادر از اختلالات است که بر غدد فوق کلیه تاثیر می‌گذارد و می‌تواند علائم شدیدی را ایجاد کند. وقتی غدد فوق کلیوی به‌درستی کار نکنند بدن ممکن است آندروژن زیادی تولید کند. تشخیص موارد خفیف این بیماری تا زمان بلوغ امکان‌پذیر نیست.
تومور
مطالعات نشان می‌دهد که در موارد نادری، وجود تومور در بدن می‌تواند باعث افزایش هورمون آندروژن و درنتیجه پرمویی شود. موهای بدن در این شرایط به‌سرعت ظاهر می‌شوند و ممکن است با علائم دیگری مانند توده در معده یا لگن نیز همراه شوند.
دارو
برخی از داروها می‌توانند باعث رشد موهای زائد در بدن شوند؛ بنابراین، درصورتی‌که پس از مصرف دارویی که توسط پزشک تجویز شده مشاهده کردید که دچار موهای زائد شده‌اید مهم است که در این مورد با پزشک خود صحبت کنید. برخی از داروهایی که می‌توانند موجب رشد موهای زائد شوند عبارت‌اند از:
- داروهای ضدافسردگی
- برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها
- داروهای خواب‌آور
- هورمون‌ها مانند استروژن و تستوسترون و همچنین، داروهایی که تولید هورمون در بدن را تغییر می‌دهند
هیپرپرولاکتینمی
هیپرپرولاکتینمی (Hyperprolactinemia)، بیماری‌ای است که باعث میشود بدن مقادیر زیادی هورمون پرولاکتین تولید کند. هورمون پرولاکتین، در اصل مسئول تولید شیر مادر است. زنانی که به این بیماری مبتلا هستند ممکن است مادر نباشند اما شیر مادر در بدن آن‌ها تولید شود. برخی از این زنان ممکن است دچار ناباروری شوند یا دیگر، پریود را تجربه نکنند.
اختلالات تیروئید
غده تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که به تنظیم سوخت‌وساز و دمای بدن کمک می‌کنند. هنگامی‌که عملکرد غده تیروئید دچار اختلال شود ممکن است در هورمون‌های بدن، عدم تعادل ایجاد شود و درنتیجه موهای زائد رشد کنند.
سایر علل
بعضی مواقع پرمویی دلیل مشخصی ندارد و پزشکان نمی‌توانند هیچ علامت مشخصی از وجود یک اختلال اساسی در شما پیدا کنند. پزشکان به این شرایط، ناشناخته یا ایدیوپاتیک می‌گویند. هیپرآندروژنیسم ایدیوپاتیک به وضعیتی گفته میشود که در بدن بدون دلیل مشخصی، آندروژن زیادی تولید میشود که درنتیجه رشد بیش‌ازاندازه موهای زائد اتفاق می‌افتد. وقتی علت پرمویی مشخص نیست ممکن است دلایل ژنتیکی نیز مطرح باشند.
تشخیص موهای زائد
121تشخیص این موضوع که چه مقدار مو، پرمویی محسوب میشود دشوار است. داشتن موهای ریز در تمام بدن، ازجمله صورت، در خانم‌ها معمول است. همچنین، بسیاری از زنان، موهای زائد را بر روی شکم، چانه و سینه خود مشاهده می‌کنند. موهای ریز، موهای طبیعی هستند اما اگر در همه قسمت‌های بدن، موهای ضخیم مشاهده شود، این مسئله مشکل‌ساز خواهد بود. برای تشخیص پرمویی به هریک از مناطق نه‌گانه بدن (بالای لب، چانه، قفسه سینه، قسمت فوقانی بازو، ساعد، قسمت فوقانی پشت، قسمت تحتانی پشت و قسمت‌های فوقانی و تحتانی شکم)، یک نمره از صفر تا چهار داده خواهد شد که توضیح هر نمره به شرح زیر است:
- نمره صفر: عدم رشد مو
- نمره یک: رشد موهای ظریف یا چند موی ضخیم به‌صورت جسته‌وگریخته
- نمره دو: رشد موهای ضخیم‌تر و یکدست‌تر
- نمره سه: رشد مو بسیار ضخیم و یکدست
- نمره چهار: رشد مو به‌صورت مردانه
پس‌ازاینکه پزشک، نمرات را بررسی کرد آن‌ها را با یکدیگر جمع می‌کند. اگر نمره شما بیش از هشت شود نشان‌دهنده پرمویی است.
درمان موهای زائد
گزینه‌های مختلفی برای درمان رشد موهای زائد وجود دارد که برخی از آن‌ها روش‌های پزشکی هستند و برخی از آن‌ها نیز شامل استفاده از روش‌های طبیعی می‌شوند. در ادامه با درمان موهای زائد بیشتر آشنا می‌شوید.
درمان هورمونی
اگر رشد بیش‌ازحد مو از علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا اختلالات فوق کلیوی باشد ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشید. دارودرمانی شامل استفاده از قرص‌های ضدبارداری و داروهای ضدآندروژن می‌تواند به تعادل سطح هورمون در بدن شما کمک کند.
- داروهای ضدآندروژن: آندروژن‌های استروئیدی و آنتی‌آندروژن‌های غیراستروئیدی می‌توانند گیرنده‌های آندروژن را مسدود کنند و باعث کاهش تولید آندروژن از غدد فوق کلیوی، تخمدان‌ها و هیپوفیز شوند.
- قرص‌های ترکیبی ضدبارداری: این قرص‌ها که هم استروژن دارند و هم پروژسترون، می‌توانند به کوچک شدن کیست‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک کمک کنند. استروژن همچنین می‌تواند به کاهش موهای زائد کمک کند. این داروها معمولا یک راه‌حل طولانی‌مدت برای پرمویی هستند. بعد از سه تا شش ماه مصرف این داروها به‌احتمال‌زیاد متوجه بهبود شرایط خود خواهید شد.
کرم
ممکن است پزشک کرم افلورنیتین را برای کاهش رشد موهای صورت تجویز کند. پس از گذشت یک تا دو ماه از مصرف این کرم، باید رشد موهای صورت شما کند شود. عوارض جانبی افلورنیتین شامل بثورات پوستی و تحریک پوست است.
برداشتن مو
روش‌های برداشتن مو، روش‌هایی غیرپزشکی برای کنترل موهای زائد یا ناخواسته است. این روش‌ها، همان روش‌های از بین بردن مو هستند که بسیاری از خانم‌ها برای حذف موی پاها، خط بیکینی و زیر بغل خود استفاده می‌کنند.
- اپیلاسیون، اصلاح و استفاده از موبر: اگر دچار پرمویی هستید، ممکن است به روش‌هایی مانند اپیلاسیون، تراشیدن مو و استفاده از موبرها، بیشتر نیاز داشته باشید. همه این روش‌ها بسیار مقرون‌به‌صرفه هستند و بلافاصله اثرگذارند اما لازم است دائما انجام شوند.
- لیزر موهای زائد: لیزر موهای زائد شامل استفاده از اشعه نور متمرکز، برای آسیب رساندن به فولیکول‌های مو است. فولیکول‌های آسیب‌دیده نمی‌توانند مو تولید کنند و موهایی که در حال حاضر وجود دارند نیز می‌ریزند. اگر لیزر موهای زائد، به اندازه کافی انجام شود می‌تواند نتایجی دائمی یا تقریبا دائمی به همراه داشته باشد.
- الکترولیز: الکترولیز به معنای برداشتن مو با استفاده از جریان الکتریکی است. ازآنجایی‌که در این روش، هر فولیکول مو به‌صورت جداگانه سوزانده میشود جلسات این درمان می‌تواند طولانی‌تر شود.
درنهایت، از بین بردن موهای زائد با لیزر و الکترولیز می‌تواند گران باشد و برای دستیابی به نتایج مطلوب نیاز به چندین جلسه دارد. همچنین، برخی از افراد، این روش‌های درمانی را ناخوشایند یا کمی دردناک می‌دانند.
روش‌های طبیعی درمان موهای زائد
استفاده از روش‌های طبیعی درمان، می‌تواند به کاهش رشد موهای زائد در اثر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک کمک کند. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- تغییر رژیم غذایی: درصورتی‌که به مقاومت به انسولین دچار هستید، کاهش مصرف قندها و کربوهیدرات‌ها برای کاهش موهای زائد شما کمک‌کننده است.
- مدیریت وزن: کاهش وزن می‌تواند به کنترل بسیاری از علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک کمک کند. برای بسیاری از خانم‌ها، ترکیب رژیم غذایی مناسب و ورزش ممکن است بسیار کمک‌کننده باشد.
- بهبود سلامت روان: سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، نوعی اختلال پیچیده است که می‌تواند ظاهر، باروری و سلامت شما را تحت تاثیر قرار دهد. در این شرایط، روان‌درمانی و گفتگو در مورد شرایط خود با دیگران، می‌تواند در بهبود شرایط شما بسیار کمک‌کننده باشد.
پیشگیری از موهای زائد
تاکنون، هیچ روشی برای پیشگیری از موهای زائد شناخته نشده است. برای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز که معمولا علت اصلی رشد موهای زائد نیز هست هیچ روشی برای پیشگیری کشف نشده است. بااین‌حال، به نظر می‌رسد تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و مدیریت وزن بتواند در جلوگیری از بروز عوارض جدی‌تر این بیماری، کمک‌کننده باشد.
درنهایت، رشد موهای زائد می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که درمان نیز بر اساس علت شناخته‌شده انجام میشود. بااین‌حال، در برخی موارد، مصرف داروها کمکی به بهبود این شرایط نمی‌کنند و لازم است لیزردرمانی یا الکترولیز برای درمان موهای زائد انجام شود. این روش‌ها معمولا می‌توانند نتایجی دائمی داشته باشند و نگرانی شما در مورد مسائل مربوط به زیبایی را کاهش دهند. از سوی دیگر، اگر علت پرمویی،مشکل هورمونی باشد معمولا درمان پزشکی وضعیت شما را بهبود می‌بخشد.
