آیا تیروئید بر روی وزن تاثیری دارد؟

آیا تیروئید و وزن ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند؟ ارتباط پیچیده ای میان بیماریهای غده تیروئید، وزن و سوخت و ساز بدن وجود دارد. هورمون تیرویید سوخت و ساز بدن را در انسان ها و حيوانات تنظیم می کند. سوخت و ساز بدن به وسیله میزان مصرف اکسیژن توسط بدن در میزان معینی از زمان مشخص می شود.

اگر این اندازه گیری در حالت استراحت انجام شود به آن «میزان سوخت و ساز پایه) یا (BMR اطلاق می شود. در حقیقت اندازه گیری میزان سوخت و ساز پایه از اولین آزمایش های ارزیابی عملکرد تیرویید بوده است. بیمارانی که تیرویید آنها کار نمی کرد دارای BMR پایین و کسانی که تیرویید آنها بیش از حد کار می کرد دارای BMR بالا بودند. مطالعات بعدی این یافته ها را با اندازه گیری هورمون های تیروئید در خون ارتباط داد و نشان داد که سطح پایین هورمون های تیرویید با کاهش BMR و سطح بالای هورمون های تیروئید با افزایش BMR همراه است.

در حال حاظر بیشتر پزشکان دیگر از BMR برای ارزیابی تیرویید استفاده نمی کنند، چرا که انجام این آزمایش پیچیده بوده و BMR علاوه بر هورمون های تیروئید تحت تأثیر بسیاری از عوامل دیگر قرار دارد.

چه ارتباطی بین وزن و میزان سوخت و ساز پایه وجود دارد؟

تفاوت در BMR ها (میزان سوخت و ساز پایه) همراه با تفاوت در میزان تعادل انرژی است. تعادل انرژی نمایانگر تفاوت بین میزان کالری دریافتی با میزان کالری مصرفی است. اگر به حیوانات داروهایی که سبب افزایش BMR می‌شوند داده‌شود، دچار تعادل منفی انرژی می‌شوند؛ یعنی وزن از دست می‌دهد. از جمله این داروها می توان از آمفتامین ها نام برد.

براساس این گونه مطالعات عده ای نتیجه گرفتند که تغییرات در سطح هورمون تیروئید که باعث تغییرات در BMR می شود، بر روی تعادل انرژی هم مؤثر است و سبب تغییرات مشابه در وزن می شود. ولی داستان BMR تنها به ارتباط بین تیرویید و وزن ختم نمی شود. به عنوان مثال هنگامی که در حیوانات میزان سوخت و ساز کم می شود (مثلا با کاهش دمای بدن این حیوانات معمولا دچار افزایش وزن نمی شوند. در نتیجه رابطه بین میزان سوخت و ساز و وزن و تعادل انرژی پیچیده است. هورمون های بسیار دیگری (علاوه بر هورمون تیرویید)، شامل پروتیین ها و مواد شیمیایی دیگری هم وجود دارند که برای کنترل تعادل انرژی، مصرف غذا، و وزن بدن بسیار مهم هستند.

با توجه به این که تمام این عوامل هم در مغز که خروج انرژی را تنظیم می کند و هم در بافت های بدن که ورود و خروج انرژی را تنظیم می کنند با هم تداخل عمل دارند، نمی توان اثر یکی از این عوامل را (مانند هورمون تیرویید) بر روی وزن بدن به عنوان تنها عامل پیش بینی کرد. بنابراین در حال حاضر ما نمی توانیم اثر تغییرات هورمون تیرویید را بر روی وزن پیش بینی و مشخص کنیم.

چه ارتباطی بین پرکاری تیروئید و وزن وجود دارد؟

از آنجا که BMR (میزان سوخت و ساز پایه) در بیماران با پرکاری تیرویید افزایش یافته است، بسیاری از بیماران مبتلا به پرکاری تیرویید دچار کاهش وزن می شوند. به علاوه احتمال ایجاد کاهش وزن با شدت پرکاری تیرویید متناسب است. در نتیجه اگر تیرویید خیلی پرکار باشد، BMR فرد افزایش می یابد و میزان نیاز به کالری برای ثابت ماندن وزن، افزایش می یابد. اگر فرد مقدار کالری مورد نیاز مطابق با افزایش میزان کالری مصرفی را برای ثابت نگه داشتن وزن تأمین نکند، کاهش وزن اتفاق می افتد.

عواملی که اشتها و فعالیت ما را تعیین می‌کنند بسیار پیچیده‌اند و هورمون تیروئید فقط یک عامل است. با این وجود هر چقدر میزان پرکاری تیرویید بیشتر باشد، میزان کاهش وزن بیشتر است. زمانیکه فقط هورمون تیرویید در خون افزایش یافته ولی غده تیرویید پرکار نیست کاهش وزن وجود دارد. (به کتابچه تیروییدیت مراجعه کنید).

همچنین اگر کسی بیش از حد قرص تیرویید مصرف کند، دچار کاهش وزن می شود. از آنجا که پرکاری تیرویید اشتها را نیز افزایش میدهد، برخی بیماران دچار کاهش وزن نمیشوند. و بعضی افراد دچار افزایش وزن می شوند که این مطلب بستگی به افزایش میزان کالری مصرفی دارد.

چرا من پس از درمان پرکاری تیروئید دچار افزایش وزن می شوم؟

جالب است بدانید که پرکاری تیروئید یک وضعیت غیر طبیعی است. ما می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که هر میزان از کاهش وزن در اثر یک وضعیت غیرطبیعی، برگشت پذیر خواهد بود. البته این چیزی است که در پرکاری تیروئید درمان شده اتفاق می افتد. به طور متوسط آن مقدار کاهش وزنی که در طی پرکاری تیرویید اتفاق افتاده است پس از درمان جبران می‌شود. فرد به وزن قبل از ابتلا به بیماری بر می گردد. نتیجه میگیریم که تجویز هورمون های تیرویید برای درمان چاقی چندان سودمند نیست. زمانیکه درمان با هورمون تیرویید متوقف می‌شود کاهش وزن حین درمان مجددا بازمی‌گردد.

نکاتی که باید درباره درمان با هورمون های تیروئیدی بدانید

ارتباط بین کم کاری تیروئید و افزایش وزن چیست؟

از آنجا که BMR (میزان سوخت و ساز پایه) در بیماران مبتلا به کم کاری تیرویید (به کتابچه کم کاری مراجعه کنید) کاهش می یابد، تیروئید کم کار باعث مقداری افزایش وزن می شود. این افزایش وزن در افرادی که کم کاری تیرویید شدیدتری دارند بیشتر است. کاهش میزان BMR در مبتلایان به کم‌کاری تیرویید نامحسوس تر از افزایش BMR در بیماران پرکاری تیرویید است. که باعث تغییر وزن جزیی در کم کاری تیروئید می شود.

علت افزایش وزن در افراد دچار کم کاری تیرویید پیچیده است و همیشه به افزایش تجمع چربی ارتباط ندارد. بخش اعظم این افزایش وزن مربوط به تجمع آب و نمک در بدن این افراد است. افزایش وزن زیاد در کم کاری تیرویید به ندرت دیده می شود. در کل 2.226 تا 4.53 کیلوگرم از افزایش وزن می تواند به علت بیماری تیرویید باشد. اگر افزایش وزن تنها علامت کم‌کاری تیروئید باشد، احتمال اینکه آن فقط ناشی از تیرویید باشد کم است.

چه میزان کاهش وزن پس از درمان کم کاری ئیرویید قابل انتظار است؟

از آنجا که بیشتر اضافه وزن در کم کاری تیروئید ناشی از تجمع آب و نمک در بدن است؛ هنگامی که کم کاری تیروئید درمان می شود معمولا کمتر از ۱۰٪ از وزن بدن کاهش می یابد. همانطور که در پرکاری تیرویید هم ذکر شد، درمان وضعیت غیر طبیعی کم کاری تیرویید با هورمون تیروئید باعث برگشت وزن بدن به میزان قبل از ابتلا به کم کاری تیروئید می شود. ولی از آنجا که کم کاری تیروئید به صورت تدریجی طی زمان طولانی اتفاق می افتد، آنچه که به طور معمول دیده می شود این است که کاهش وزن قابل توجهی پس از درمان موفق کم کاری تیرویید مشاهده نمی شود.

اگر تمام علایم کم‌کاری تیروئید به غیر از وزن به حالت اول برگردد، احتمال اینکه افزایش وزن به علت کم‌کاری تیروئید باشد کم است. زمانیکه کم‌کاری تیروئید با هورمون‌ درمان می‌شود توانایی در تغییر وزن مشابه افرادی است که بیماری تیرویید ندارند.

آیا هورمون های تیروئیدی می توانند به من کمک کنند تا وزنم را کم کنم؟

هورمون های تیرویید به عنوان ابزاری برای کاهش وزن در گذشته استفاده می شدند. مصرف اضافه هورمون‌های تیروئید می‌تواند باعث کاهش وزن به اندازه‌ای شود که با یک رژیم غذایی مناسب به دست می‌آید. ولی هنگامی که مصرف اضافه هورمون های تیرویید متوقف شود، وزن فرد دوباره به حالت اول بر می گردد.

عوارض قابل توجهی ناشی از مصرف این هورمون‌ها در کنار کاهش وزن ایجاد می‌شود مانند: از دست رفتن پروتئین عضلات در کنار از دست دادن چربی بدن. افزایش میزان هورمون تیرویید به منظور افزایش سطح این هورمون در بدن باعث تغییرات قابل توجه در وزن نمی شود و ممکن است مشکلات متابولیکی دیگری به همراه داشته باشد.

همه چیز درباره بیماری های تیروئید در سالمندان