ممکن است اخیرا آزمایش خون داده باشید و در جواب آزمایشتان نوشته باشد:« پره دیابت »
پیش دیابت یا پره دیابت یک قدم قبل از ابتلا به دیابت است؛ افراد مبتلا به پیش دیابت گرچه قند خون بالایی دارند، اما هنوز علائم دیابت را از خود بروز نداده اند. این افراد بیش از سایرین درمعرض ابتلا به دیابت هستند.
«افراد پیش دیابت چه نکاتی را لازم است رعایت کنند؟ چه رژیم غذایی برای افراد پره دیابت مناسب است؟ آیا همه مبتلایان به پیش دیابت درنهایت به دیابت دچار می‌شوند؟»
در متن پیش رو قصد داریم به این سوالات پاسخ دهیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- پیش دیابت یا پره دیابت چیست؟
- پیش دیابت چه علائمی دارد؟
- ریسک فاکتورهای ابتلا به پیش دیابت
- از کجا بفهمیم پره دیابت داریم؟
- پره دیابت چگونه درمان می‌شود؟
- چگونه از بروز پیش دیابت پیشگیری کنیم؟
- عوارض پیش دیابت
- پیش دیابت در کودکان
- پیش دیابتی ها چه چیزهایی بهتر است بخورند؟
پیش دیابت یا پره دیابت چیست؟
منظور از پیش دیابت یا پره دیابت این است که فرد مبتلا قند خون بالایی دارد؛ با این حال قند خون آنقدر بالا نیست که برای فرد مبتلا تشخیص دیابت گذاشته شود.
خبر خوب اینکه پیش دیابت برگشت‌پذیر است؛ تغییر رژیم غذایی، ورزش و اصلاح سبک زندگی و درصورت نیاز مصرف دارو همگی می‌توانند از پیشرفت پیش دیابت به سوی دیابت نوع 2 جلوگیری کنند. با این حال درصورتی که پیش دیابت به حال خود رها شود، می‌تواند طی مدتی درنهایت تبدیل به دیابت نوع 2 شود.
پیش دیابت چه علائمی دارد؟
پیش دیابت اغلب علامت خاصی ایجاد نمی‌کند؛ بسیاری از مبتلایان اطلاعی از ابتلایشان به پیش دیابت ندارند. با این حال برخی افراد ممکن است شرایطی داشته باشند که زمینه را برای مقاومت به انسولین فراهم می‌کند؛ مثل سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا آکانتوزیس نیگریکانس. در آکانتوزیس نیگریکانس پوست نواحی خاصی از بدن ضخیم، تیره و معمولا ارغوانی می‌شود. این تغییر رنگ اغلب در این مکان‌ها رخ می‌دهد:
- آرنج
- زانو
- گردن
- زیربغل
- بندانگشتان
درصورتی که پزشک برایتان تشخیص پره دیابت گذاشت، درصورت بروز هر یک از موارد زیر لازم است فورا پزشک خود را درجریان قرار دهید:
- تشنگی بیش از حد
- ادرار بیش از حد به خصوص در طول شب
- خستگی
- تاری دید
- بهبود آهسته زخم‌ها
این علائم ممکن است نشان‌دهنده بروز دیابت نوع2 باشند.
ریسک فاکتورهای ابتلا به پیش دیابت
هر فردی ممکن است روزی دچار پیش دیابت شود؛ با این حال برخی عوامل هستند که می‌توانند احتمال ابتلای شما را به پره دیابت بالا ببرند؛ از جمله:
- سن بالا به ویژه بالاتر از 45 سال
- مردان با دور کمر بیش از 101.5 سانتیمتر و زنان با دور کمر بیش از 89 سانتیمتر
- رژیم غذایی ناسالم؛ مثل خوردن بیش از حد گوشت قرمز و نوشیدنی‌های گازدار و غذاهای فرآوری‌شده و عدم مصرف میوه و سبزیجات
- چاقی و اضافه وزن؛ به ویژه چاقی شکمی
- کلسترول و تری گلیسرید بالا در آزمایش خون
- کم تحرکی
- دیابت بارداری یا داشتن فرزندی با وزن حین تولد بالا
- ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک(PCOS)
- اختلالات خواب مثل آپنه خواب یا شغل‌هایی که شیفت شب دارند
- سابقه سکته قلبی و مغزی
- فشار خون بالا
- مصرف سیگار
از کجا بفهمیم پره دیابت داریم؟
پیش دیابت با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود؛ آزمایش لازم است تکرار شود تا تشخیص قطعی شود. دستگاه‌های تست قند خون خانگی( گلوکومتر) برای تشخیص نهایی پره دیابت کاربردی ندارند.
پزشک برای تشخیص پره دیابت ممکن است هر یک از آزمایشات زیر ر درخواست کند:
هموگلبین A1C
آزمایش هموگلبین ای وان سی یا به اختصار A1C میانگینی از قند خون 2 تا 3 ماه اخیر را می‌دهد؛ این آزمایش نیازی به ناشتایی ندارد و در هر زمانی قابل انجام است.
درصورتی که عدد A1C بین 5.7 تا 6.4 باشد، گویای پیش دیابت است. هرچه میزان A1C بالاتر باشد، احتمال ابتلای شما به دیابت نوع 2 بیشتر است.
FBS یا قند خون ناشتا
برای انجام این آزمایش لازم است حداقل 8 ساعت ناشتا باشید. درصورتی که عدد FBS بین 100 تا 125 باشد، علامتی از پیش دیابت یا پره دیابت است.
تست تحمل گلوکز خوراکی یا OGTT
در این آزمایش پزشک دوبار قند خون شما را اندازه گیری می‌کند؛ یک بار در بدو مراجعه و سپس دو ساعت بعد، پس از مصرف یک نوشیدنی شیرین. درصورتی که سطح قند خون بین 140 تا 199 باشد، شما مبتلا به پیش دیابت هستید.
پیش دیابت چگونه درمان می‌شود؟
این نکته را فراموش نکنید:« درمان پره دیابت به معنای پیشگیری از دیابت است.» بنابراین درصورتی که پیش دیابت را به حال خود رها کنید و درمانش نکنید، این احتمال وجود دارد که در آینده به دیابت مبتلا شوید. اصلاح سبک زندگی تا حد زیادی می‌تواند در درمان پیش دیابت موثر باشد؛ از جمله:
- رعایت رژیم غذایی پر فیبر و کاهش وزن؛ درصورت اضافه وزن کاهش 10 درصد از وزنتان می‌تواند تغییر بزرگی در وضعیت سلامتی شما ایجاد کند.
- انجام منظم ورزش؛ لازم است حداقل 30 دقیقه ورزش متوسط مثل پیاده روی برای مدت 5 روز در هفته انجام دهید. می‌توانید به تدریج میزان فعالیت خود را بیشتر کنید.
- عدم مصرف سیگار
- کنترل فشار و کلسترول خون
درصورت نیاز پزشک ممکن است برایتان دارو هم تجویز کند. درصورتی که درمعرض ابتلا به دیابت باشید، پزشک ممکن است متفورمین تجویز کند.
چگونه از بروز پیش دیابت پیشگیری کنیم؟
انجام ورزش و رعایت رژیم غذایی با چربی، نمک، کالری و قند پایین در پیشگیری از پیش دیابت موثر است؛ علاوه بر این انجام موارد زیر هم می‌تواند کمک‌کننده باشد:
- ترک سیگار و الکل
- مصرف داروهای کنترل قند خون درصورت توصیه پزشک
عوارض پیش دیابت
درصورتی که پیش دیابت درمان نشود، می‌تواند به دیابت تبدیل شود؛ دیابت با عوارض زیر همراهی دارد:
- بیماری‌های قلبی
- سکته مغزی
- آسیب اعصاب
- بیماری‌های کلیوی
- مشکلات چشمی و نابینایی
- آسیب پا که درنهایت ممکن است لازم شود اندام قطع شود
- عفونت پوستی
- مشکلات شنوایی
پیش دیابت در کودکان
تشخیص پیش دیابت در اطفال تفاوتی با بزرگسالان نمی‌کند؛ همان آزمایشات در اطفال می‌تواند برای تشخیص پیش دیابت موثر باشد؛ انجمن دیابت آمریکا(ADA) توصیه می‌کند کودکانی که بالای ده سال دارند و اضافه وزن داشته یا چاق هستند و نیز هر یک از شرایط زیر را دارند، از نظر پیش دیابت بررسی شوند:
- یکی از اعضای خانواده مبتلا به دیابت نوع 2
- ابتلای مادر به دیابت بارداری
- علائم مقاومت به انسولین و یا ناهنجاری‌های مرتبط با آن مثل سندروم تخمدان پلی کیستیک، وزن کم هنگام تولد و فشار خون بالا
درصورتی که کودک مبتلا به پیش دیابت نیست، ولی احتمال ابتلای او بالاست، ADA پیشنهاد می‌کند که هر3 سال یک بار از جهت پره دیابت بررسی شود.
درمان پره دیابت در کودکان فرقی با بالغین نمی‌کند و توصیه‌های زیر می‌تواند کمک‌کننده باشد:
- کاهش وزن
- رژیم پر از فیبر
- کمتر غذای آماده خوردن
- انجام حداقل یک ساعت فعالیت فیزیکی در روز
دارو تنها زمانی تجویز می‌شود که اصلاح سبک زندگی در کودک موثر نباشد؛ با این حال درصورت نیاز متفورمین می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
پیش دیابتی ها چه چیزهایی بهتر است بخورند؟
بنظر می‌رسد که رژیم غذایی با کربوهیدرات کم می‌تواند انتخاب مناسبی برای افراد مبتلا به پیش دیابت باشد؛ برخی افراد تصور می‌کنند مصرف 21-70 گرم کربوهیدرات در روز، رژیم کم‌کربوهیدرات محسوب می‌شود. اما واقعیت این است که نمی‌توان عدد دقیقی برای آن تعیین کرد.
رژیم کم کربوهیدرات ممکن است در مبتلایان به بیماری‌های قلبی، کلیوی و افرادی که کلسترول بالایی دارند، توصیه نشود. قبل از هر تغییری در رژیم غذایی با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر بخورید:
- ماهی با امگا-3 بالا مثل سالمون و ماهی تن
- سبزیجات
- میوه‌ها
- غذاهای با فیبر بالا
کمتر بخورید:
- نمک
- الکل
- غذاهای پر از چربی و قند
نکته پایانی در مورد پیش دیابت
همه افراد پیش دیابتی درنهایت به دیابت مبتلا نمی‌شوند؛ فراموش نکنید پیش دیابت قابل تغییر است و با اصلاح سبک زندگی و درصورت توصیه پزشک با مصرف دارو می‌توانید از پیشرفت آن و بروز دیابت جلوگیری کنید.
تشخیص پره دیابت با آزمایش خون است و پیش از انجام هر تغییری در رژیم غذایی یا مصرف دارو، لازم است در این باره با پزشک خود مشورت کنید.
