یکی از چالش‌های بزرگ برای افرادی که آزمایش دیابت می‌دهند، تفسیر آزمایش دیابت یا خواندن جواب آزمایش است. اتفاقی که برای رسیدن به پاسخ آن باید تا زمان دیدار با پزشک صبر کنند. آزمایش گلوکز خون آزمایشی است که در آن سطح گلوکز یا قند خون اندازه‌گیری می‌شود. در این آزمایش، یک قطره خون از نوک انگشت یا نمونه خون از رگ گرفته می‌شود. پزشکان اغلب این آزمایش را برای تشخیص دیابت درخواست می‌کنند.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با آزمایش دیابت و تفسیر آن آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- آزمایش گلوکز یا قند خون چیست؟
- چه کسانی لازم است آزمایش دیابت بدهند؟
- چطور خودم را برای آزمایش دیابت آماده کنم؟
- تفسیر آزمایش دیابت
آزمایش گلوکز یا قند خون چیست؟
آزمایش گلوکز خون، آزمایشی است که با اندازه‌گیری سطح قند خون برای غربالگری دیابت استفاده می‌شود.
دو نوع اصلی آزمایش قند خون وجود دارد:
- اندازه‌گیری قند خون مویرگی: در این روش، یک قطره خون از نوک انگشت گرفته می‌شود و سطح قند خون با استفاده از دستگاه گلوکومتر ارزیابی می‌شود. بدین ترتیب، سطح قند خون طی چند ثانیه اندازه‌گیری می‌شود.
- اندازه‌گیری قند خون وریدی: در این روش لازم است به آزمایشگاه مراجعه کنید. کارشناس آزمایشگاه یک نمونه خون از شما می‌گیرد تا برای اندازه‌گیری سطح قند خون مورد آزمایش قرار بگیرد. آزمایش اندازه‌گیری قند خون وریدی برای تشخیص قطعی دیابت رایج‌تر است. اندازه‌گیری قند خون با استفاده از دستگاه گلوکومتر بیشتر در مبتلایان به دیابت و برای ارزیابی قند خون روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پزشکان اغلب برای تشخیص دیابت در قدم اول اندازه‌گیری قند خون ناشتا را توصیه می‌کنند.
چه کسانی لازم است آزمایش دیابت بدهند؟
سه دلیل اصلی وجود دارد که پزشک ممکن است براساس آن برای‌تان آزمایش دیابت یا اندازه‌گیری گلوکز خون درخواست کند تا به تفسیر آزمایش دیابت نیازمند شوید:
- پزشک ممکن است برای‌تان غربالگری‌های رایج اعم از اندازه‌گیری قند و چربی خون را درخواست کند.
- ممکن است علائمی از قند خون بالا یا افت قند خون را داشته باشید که پزشک به دیابت یا بیماری دیگری در شما شک کند.
- درصورتی که برای مدت طولانی دارویی مثل کورتیکواستروئیدها را مصرف می‌کنید که بر روی قند خون‌تان تاثیر می‌گذارد، پزشک ممکن است برای‌تان آزمایش قند خون درخواست کند.
با این حال، شایع‌ترین علت درخواست آزمایش اندازه‌گیری گلوکز خون، بررسی ابتلا به دیابت نوع ۲ است. برخی از افراد بیش از سایرین درمعرض ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند. درصورتی که شما هم جزو این دسته باشید، پزشک ممکن است برای شما آزمایش دیابت درخواست کند. انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند که غربالگری روتین دیابت برای هر فرد بالای ۳۵ سالی انجام شود.
علاوه بر این، درصورتی که علائمی از قند خون بالا (هایپرگلایسمی) یا قند خون پایین (هایپوگلایسمی) داشته باشید، پزشک ممکن است برای‌تان آزمایش دیابت درخواست کند.
از جمله علائم قند خون بالا یا هایپرگلایسمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس تشنگی بیش از حد
- تکرر ادرار
- خستگی
- احساس گرسنگی بیش از حد
- کاهش وزن بدون علت
- تاری دید
- عدم بهبود محل زخم یا بریدگی
در صورتی که شما یا فرزندتان علائم نامبرده را همراه با تهوع، تنفس بدبو یا هذیان داشتید، لازم است که سریعا به اورژانس مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان‌دهنده کتواسیدوز دیابتی باشد که یک وضعیت اورژانسی و کشنده است.
از علائم افت قند خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لرز
- تعریق
- سبکی سر یا سرگیجه
- افزایش تعداد ضربان قلب
- گرسنگی بیش از حد
- اضطراب یا تحریک‌پذیری
برای درمان افت قند خون لازم است که از خوراکی‌هایی مثل موز یا آب سیب کمک بگیرید. افت قند خون شدید می‌تواند خطرناک و یا تهدیدکننده حیات باشد.
چطور خودم را برای آزمایش دیابت آماده کنم؟
درصورتی که پزشک برای‌تان آزمایش قند خون ناشتا درخواست کرده باشد، نباید از ۸ تا ۱۰ ساعت قبل از زمان انجام آزمایش چیزی به جز آب خورده یا نوشیده باشید. برای این که مطمئن شوید لازم است ناشتا به آزمایشگاه بروید یا نه، خوب است که از پزشک خود در این باره سوال کنید.
تفسیر آزمایش دیابت
نتیجه آزمایش دیابت یا آزمایش گلوکز خون اغلب حاوی اطلاعات زیر است:
- نوع آزمایشی که داده‌اید و مقادیری که در خون‌تان اندازه‌گیری شده است
- مقادیر نرمال آزمایشی که داده‌اید
- مقدار به دست آمده از آزمایش نمونه خون شما
- اطلاعات بیشتری که نشان می‌دهد قند خون شما در محدوده طبیعی قرار دارد یا خیر
مقادیر نرمال آزمایش دیابت برای تفسیر آزمایش دیابت کدامند
قند خون ناشتا برای فردی که مبتلا به دیابت نیست، لازم است در فاصله ۷۰ تا ۹۹mg/dl باشد. با این حال، مقادیر بین ۷۰ تا ۹۰ نیز برای افرادی که دیابت ندارند، می‌تواند نرمال تلقی شود.
قند خون بالا
در صورتی که قند خون در فاصله بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد، اغلب به آن پیش‌دیابت یا پره‌دیابت گفته می‌شود. افراد مبتلا به پیش‌دیابت تا ۵۰ درصد بیشتر از سایرین درمعرض ابتلا به دیابت نوع ۲ در طی ۵ تا ۱۰ سال آینده هستند. با این حال، راه‌هایی وجود دارد که با انجام آن‌ها می‌توانید احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را کم کنید.
درصورتی که قند خون ناشتا بیش از یک نوبت ۱۲۶ یا بالاتر باشد، اغلب نشان‌دهنده این است که شما مبتلا به دیابت هستید. در این موارد، پزشک ممکن است آزمایش هموگلوبین A1C را برای‌تان درخواست کند. این آزمایش در حقیقت میانگین قند خون طی چند ماه اخیر را نشان می‌دهد.
دیابت چند نوع مختلف دارد؛ از جمله:
- دیابت نوع ۱: این نوع دیابت اغلب در سنین کودکی و نوجوانی بروز می‌یابد و درمان آن از ابتدا وابسته به تزریق انسولین است.
- دیابت نوع ۲: این نوع دیابت اغلب در سنین بالای ۴۰ سال بروز می‌یابد و علاوه بر عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی از قبیل سبک زندگی، ورزش و رژیم غذایی نیز در ایجاد آن دخالت دارند. درمان این نوع دیابت اغلب با دارو آغاز شده و در ادامه ممکن است نیاز باشد که فرد مبتلا از انسولین هم استفاده کند. دیابت نوع ۲ شایع‌ترین نوع دیابت است.
- دیابت بارداری: این نوع دیابت فقط در زنان باردار و اغلب در میانه بارداری، یعنی در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸، بروز می‌یابد. اغلب قند خون بالا به محض پایان بارداری برطرف می‌شود. زنان باردار برای ارزیابی دیابت بارداری آزمایش چالشی گلوکز یا آزمایش تحمل گلوکز را می‌دهند.
از دیگر دلایل افزایش قند خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات مرتبط با غده فوق کلیه
- مشکلات مرتبط با غده لوزالمعده
- افزایش سطح هورمون تیروئیدی
- تجربه یک موقعیت استرس‌زای مهم مثل جراحی
- برخی از داروهای خاص مثل کورتون
قند خون پایین
درصورتی که قند خون ۷۰ یا کمتر باشد، به معنای افت قند خون است. افت قند خون در میان مبتلایان به دیابت نوع ۱ و نیز مبتلایان به دیابت نوع ۲ که برخی داروهای خاص را مصرف می‌کنند ،شایع است. افت قند خون در میان افرادی که دیابت ندارند، کمتر شایع است.
درصورتی که دیابت ندارید، افت قند خون ممکن است بنا به دلایل زیر رخ بدهد:
- بیماری کبدی
- بیماری کلیوی
- کم‌کاری تیروئید
نکته پایانی درباره تفسیر آزمایش دیابت
یک آزمایش غیرطبیعی در نگاه اول استرس‌زا است؛ اما فراموش نکنید که قند خون بالا یا پایین در آزمایش لزوماً به این معنا نیست که شما مبتلا به بیماری هستید و لازم است که درمان شوید. حدود ۱ نفر از ۲۰ نفر افراد سالم نتیجه آزمایش‌شان ممکن است غیرطبیعی گزارش شود.
پزشک به شما می‌گوید که آیا لازم است آزمایش تکمیلی بدهید یا خیر. از این که از پزشک‌تان سوال کنید، نترسید. پزشکان برای کمک به شما دردسترس هستند و بهترین راه برای تفسیر آزمایش دیابت این است که یک پزشک آن را بخواند. درصورتی که هر گونه نگرانی درباره آزمایش دیابت خود داشتید، توصیه ما به شما این است که به بهترین متخصص غدد مراجعه کنید.
