در این مقاله از مجله سلامت آنلاین کلینیک غدد و دیابت قصد داریم تمامی روش های درمان کبد چرب که مورد تایید کارشناسان متخصص کلینیک غدد تهران می باشد را ارایه دهیم.
قبل از پرداختن به این موضوع که کبد چرب را چگونه درمان کنیم، لازم است در مورد این بیماری بیشتر بدانید. همان‌طور که از نام بیماری کبد چرب مشخص است، این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی چربی در کبد وجود داشته باشد.
این بیماری دو نوع دارد: کبد چرب غیرالکلی و کبد چرب الکلی. نوع غیرالکلی آن معمولا قابل پیشگیری است و با چاقی، دیابت نوع 2 و رژیم غذایی ارتباط دارد و نوع الکلی آن نیز با نوشیدن مقدار زیاد الکل ارتباط دارد.
درمان کبد چرب به صورت طبیعی چه مربوط به الکل باشد چه نباشد، رسیدن به وزن سالم از طریق رژیم غذایی و ورزش است. کبد چرب در مراحل اولیه اغلب با تغییر در سبک زندگی قابل درمان است. وقتی آسیب به کبد بیش از توانایی برای ترمیم خود ادامه یابد، اغلب آسیب کبدی و مشکلات مربوط سلامتی به وجود می‌آید. در صورت عدم درمان، کبد چرب می‌تواند به سیروز تبدیل شود که در نهایت می‌تواند منجر به نارسایی کبد شده و پیوند کبد ضروری شود. در ادامه به این موضوع پرداخته شده است که این اختلالات متابولیک را چگونه درمان کنیم؟
کبد چرب چیست؟
کبد یکی از ارگان‌های حیاتی بدن انسان است. از جمله مهم‌ترین وظایف این عضو مهم می‌توان به تولید صفرا برای کمک به هضم غذا، تولید پروتئین، ذخیره آهن، تبدیل مواد مغذی به انرژی، تولید مواد منعقدکننده خون، کمک به مقابله با عفونت‌ها با ساخت فاکتورهای ایمنی و حذف باکتری‌ها و سموم اشاره کرد. وقتی فرد به کبد چرب مبتلا می‌شود، چربی زیادی در کبد ذخیره می‌شود. یک کبد سالم، مقدار اندکی چربی دارد. اگر میزان چربی موجود در کبد به ۵ تا ۱۰ درصد وزن آن برسد، فرد مبتلا به کبد چرب می‌شود. در بسیاری موارد، کبد چرب منجر به مشکل جدی نمی‌شود و در عملکرد نرمال آن اختلال ایجاد نمی‌کند. اما ۷ الی ۳۰ درصد از افراد به مرور دچار عوارض جدی‌تر این بیماری می‌شوند.
کبد چرب بیماری شایعی است که به دنبال تجمع چربی در کبد ایجاد می‌شود. یک کبد سالم مقدار کمی چربی دارد. در صورتی که سطح چربی در کبد به 5 یا 10 درصد برسد، کبد چرب ایجاد می‌شود. به تجمع بیش از حد چربی در کبد، کبد چرب گفته می‌شود. علیرغم این که کبد چرب اغلب علامتی نداشته و به صورت یک یافته اتفاقی در آزمایشات تشخیص داده می‌شود، با این حال می‌تواند پیشرفت کرده و سبب التهاب و آسیب به بافت کبد شود. درصورتی که کبد چرب به دنبال مصرف بیش از حد الکل ایجاد شده باشد، به آن کبد چرب الکی گفته می‌شود.
علائم تاثیر کبد روی پوست و مو چیست؟
کبد چرب می‌تواند باعث بروز مشکلات پوستی متعدد و ریزش مو شود. به همین دلیل اگر دچار مشکلاتی نظیر جوش صورت، موخوره، ریزش مو یا خارش پوستی هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا از نظر ابتلا به بیماری‌های کبدی مورد بررسی قرار بگیرید. شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد که رابطه کبد چرب و جوش صورت چیست؟ با ما همراه باشید تا به این سوال پاسخ دهیم. در بخش قبل به رابطه بوی بد دهان با کبد چرب پرداختیم. اگرچه بوی دهان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز آن بیماری کبدچرب است. البته بدبو شدن دهان در هنگام بروز این بیماری می‌تواند همراه با علائم دیگری باشد که تشخیص آن را ساده‌تر می‌کند. از جمله سایر علائم کبد چرب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گیجی و حواس‌پرتی
- خونریزی
- زردی پوست
- ورم ساق پا
- ورم شکمی
انباشته شدن سموم در کبد می‌تواند خود را به صورت جوش صورت یا سایر بیماری‌های پوستی نشان دهد. کبد یکی از مهم‌ترین ارگان‌های بدن برای حذف سموم بدن است که از طریق آشامیدن، خوردن و تنفس وارد آن شده‌اند. در واقع کبد به‌عنوان یک فیلتر در برابر این سموم قرار گرفته است. پوست انسان، انعکاس دقیقی است از آنچه که در بدن او رخ می‌دهند. بنابراین، وقتی عملکرد کبد با مشکل مواجه می‌شود، علائم کبد چرب در صورت و سایر نقاط پوست نمایان می‌شوند.
در بیماری کبد چرب، کبد قادر به عملکرد صحیح در برابر آلودگی‌های واردشده به بدن نیست. افزایش بیش از حد مواد سمی در بدن از جمله آلودگی‌های محیطی، مواد غذایی التهابی یا الکل می‌تواند درنهایت منجر به بروز بیماری‌های پوستی شود. چرا که وقتی کبد نمی‌تواند مواد سمی را تجزیه کند، بدن به دنبال راه‌های جایگزینی مثل تعریق برای بیرون ریختن آن‌ها می‌گردد. وقتی سموم بدن از منافذ پوستی خارج می‌شوند، باعث تحریک و التهاب پوست بدن می‌شوند
مراحل پیشرفت کبد چرب
- کبد دچار تورم شده و بافت آن تخریب می‌شود.
- جای زخم روی بافت کبد در قسمت تخریب‌شده ایجاد می‌شود. این فرایند، فیبروز نام دارد.
- جای زخم در بافت سالم کبد پیشرفت می‌کند. در این مرحله بیمار به سیروز کبدی مبتلا می‌شود.
رژیم غذایی مدیترانه ای را امتحان کنید
اگر سوال شما این است که کبد چرب را چگونه درمان کنیم؟ لازم است رژیم غذایی مدیترانه‌ای را به این منظور امتحان کنید. اگرچه این رژیم غذایی برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب ایجاد نشده است اما این سبک تغذیه ترکیبی از انواع غذاهایی است که به کاهش چربی در کبد کمک می‌کنند و شامل چربی‌های سالم، آنتی‌اکسیدان‌ها و کربوهیدرات‌های پیچیده است. یک راه بهبود کبد چرب این است که خوردن این مواد غذایی را امتحان کنید:
- ماهی و غذاهای دریایی
- میوه‌ها
- غلات
- آجیل
- روغن زیتون
- سبزیجات
- آووکادو
- حبوبات
از چربی‌های مفید استفاده کنید
سلول‌های بدن برای انرژی از گلوکز، نوعی قند، استفاده می‌کند. هورمون انسولین کمک می‌کند تا گلوکز از غذاهای هضم شده به سلول‌های بدن وارد شود. افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند غالبا دچار مقاومت به انسولین هستند. این بدان معناست که بدن شما انسولین می‌سازد اما نمی‌تواند از آن به خوبی استفاده کند. گلوکز در خون شما جمع می‌شود و کبد، آن را به چربی تبدیل می‌کند.
چربی‌های خاصی در رژیم غذایی شما می‌تواند به بدن کمک کند تا انسولین را بهتر استفاده کند. این بدان معناست که سلول‌های شما می‌توانند گلوکز دریافت کنند و کبد شما نیازی به ساخت و ذخیره چربی ندارد. به منظور درمان صحیح کبد چرب با تغذیه مناسب، سعی کنید از مواد غذایی زیر استفاده کنید:
- اسیدهای چرب امگا 3 که در ماهی، روغن ماهی، روغن‌های گیاهی، آجیل (به ویژه گردو)، دانه‌های کتان و روغن بذر کتان و گیاهان برگ‌دار وجود دارد
- چربی‌های اشباع‌نشده در منابع گیاهی مانند زیتون، آجیل و آووکادو
از آنتی‌اکسیدان‌ها و مکمل‌های مفید برای سلامت کبد بهره ببرید
وقتی مواد مغذی به درستی تجزیه نشوند، سلول‌ها آسیب می‌بینند. این می‌تواند منجر به تجمع چربی در کبد شما شود؛ اما ترکیباتی که به عنوان آنتی‌اکسیدان شناخته می‌شوند می‌توانند از سلول‌ها در برابر این آسیب محافظت کنند. آنتی‌اکسیدان‌ها در چه مواد غذایی وجود دارند؟
- قهوه
- چای سبز
- سیر خام
- میوه‌ها به‌ویژه انواع توت‌ها
- سبزیجات
- ویتامین E که در تخمه آفتابگردان، بادام و در روغن‌های مایع گیاهی با چربی‌های اشباع‌نشده، مانند روغن زیتون یا کانولا وجود دارد.
دانشمندان در حال مطالعه بر روی مکمل‌هایی هستند که می‌توانند به درمان بیماری کبد چرب کمک کنند. این مکمل‌ها عبارت‌اند از:
- گوجی بری گیاهی است که اغلب در طب چینی از آن استفاده می‌شود و ممکن است در کاهش اندازه دور کمر موثر باشد اما برای بررسی صحت این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز است.
- رسوراترول که از پوست انگور قرمز به دست می‌آید می‌تواند به کنترل التهاب کمک کند. مطالعات مختلف نشان می‌دهد که تاثیر مثبت این ماده به میزان مصرف آن بستگی دارد.
- سلنیوم ماده معدنی موجود در آجیل، تن ماهی و صدف برزیلی است (بیشتر افراد این ماده را به اندازه کافی از رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند).
- خاکشیر یکی از راه‌های درمان این بیماری در طب سنتی است زیرا خاکشیر به پاک‌سازی کبد چرب کمک می‌کند.
- سرکه سیب یکی دیگر از راه‌های درمان این عارضه در طب سنتی است. به این منظور دو بار در روز، یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در آب گرم بریزید و بخورید. این کار به کاهش چربی در کبد و التهاب کبد و به طور کلی کاهش وزن کمک می‌کند.
- لیمو ترش را نیز در نظر بگیرید. لیموها سرشار از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان هستند که به تولید گلوتاتیون کمک می‌کنند. این آنزیم برای خنثی‌سازی سموم در کبد مفید است. به این منظور، یک لیمو را در آب فشرده و 2 تا 3 بار در روز بنوشید.
لازم به یادآوری است که قبل از مصرف هرگونه مکمل با پزشک خود مشورت کنید زیرا آن‌ها می‌توانند نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهند یا ممکن است مشکلات سلامتی دیگری برای شما ایجاد کنند. همچنین، اگر مقدار مناسب از این مکمل‌ها را به روش صحیح مصرف نکنید، ممکن است برای درمان این بیمار مفید نباشد.
برای درمان کبد چرب ویتامین‌ها و مواد معدنی را فراموش نکنید
توجه داشته باشید که یک راه درمان کبد چرب این است که در رژیم غذایی خود ویتامین‌ها و مواد معدنی زیر وجود داشته باشد:
ویتامین D
سطح پایین این ویتامین می‌تواند به شدید شدن بیماری کبد چرب کمک کند. بدن انسان در هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب، ویتامین D می‌سازد. همچنین می‌توانید این ویتامین را از برخی محصولات لبنی دریافت کنید. به این منظور، مواد لبنی کم‌چرب را انتخاب کنید زیرا آن‌ها چربی اشباع‌شده کمتری دارند.
پتاسیم
سطح پایین پتاسیم در بدن ممکن است با بیماری کبد چرب غیرالکلی مرتبط باشد. ماهی‌هایی مانند سالمون و ساردین منابع خوبی برای پتاسیم هستند. همچنین در سبزیجات از جمله کلم بروکلی، نخودفرنگی و سیب‌زمینی شیرین و میوه‌هایی مانند موز، کیوی و زردآلو نیز پتاسیم وجود دارد. غذاهای لبنی نیز مانند شیر و ماست سرشار از پتاسیم هستند. توجه داشته باشید که گزینه‌های کم‌چرب لبنیات را انتخاب کنید.
بتائین
این ماده ممکن است از کبد شما در برابر رسوبات چربی محافظت کند اما نتایج تحقیقات در مورد اثربخشی آن متفاوت است. بتائین را می‌توانید در جوانه گندم و میگو پیدا کنید.
وزن خود را کاهش دهید
حتی کاهش تنها 5٪ از وزن بدن می‌تواند باعث کاهش چربی در کبد شود. اگر بین 7 تا 10 درصد از وزن بدن خود را کم کنید باعث کاهش التهاب و احتمال آسیب به سلول‌های کبدی بدن خود خواهید شد. حتی ممکن است مقداری از آسیبی که بدنتان دیده است را درمان کنید. به یاد داشته باشید که آهسته وزن کم کنید زیرا کاهش سریع وزن ممکن است اوضاع را بدتر کند. اگر نمی‌توانید وزن خود را کاهش دهید از پزشک خود بپرسید که آیا جراحی کاهش وزن گزینه مناسبی برای شما هست یا نه.
برای داشتن کبد سالم، ورزش کنید
یکی از راه‌های درمان کبد چرب، ورزش کردن است. ورزش هوازی می‌تواند میزان چربی در کبد شما را کاهش دهد. یک تمرین سنگین نیز ممکن است التهاب کبد را کاهش دهد. تمرینات مقاومتی یا تمرینات قدرتی، مانند وزنه‌برداری نیز می‌توانند بیماری کبد چرب را بهبود ببخشند. حداقل 5 روز در هفته به مدت 30 تا 60 دقیقه یا بیشتر تمرینات هوازی سطح متوسط انجام دهید و تمرینات قدرتی متوسط تا سطح بالا را 3 روز در هفته انجام دهید.
اگرچه بیماری کبد چرب به نظر دلهره‌آور است اما شما می‌توانید با ایجاد تغییرات کوچکی، موجب بخبود این بیماری شوید. بهبود تغذیه و انجام فعالیت بدنی را فراموش نکنید.
برای درمان کبد چرب از چه غذاهایی باید اجتناب کنید؟
برای درمان اساسی کبد چرب گرید a، از مصرف چربی‌های اشباع‌شده که منجر به رسوبات چربی بیشتر در کبد می‌شوند، خودداری کنید. این غذاها شامل موارد زیر هستند:
- طیور، به جز گوشت سفید بدون چربی
- پنیر پرچرب
- ماست، به جز ماست کم‌چرب
- گوشت قرمز
- مواد غذایی پخته‌شده و غذاهای سرخ‌شده با روغن پالم یا نارگیل
- مواد قندی مانند آب‌نبات، نوشابه و سایر مواد غذایی همراه با قندهای افزودنی از جمله شربت ذرت با فروکتوز بالا
