احتمالا زیاد شنیده اید که دیابت دو نوع اصلی دارد؛ نوع یک و نوع دو. اما شاید برایتان جالب باشد بدانید که یک نوع دیگر دیابت هم وجود دارد که برخی ویژگی‌های هر دو نوع دیابت را با همدیگر دارد؛ این نوع دیابت با عنوان دیابت 1.5 یا دیابت نهفته خودایمنی ( LADA) شناخته می‌شود.
دیابت نهفته نسبت به دیگر انواع دیابت شیوع کمتری دارد و ممکن است با دیابت نوع 2 اشتباه شود؛ اگر وزن نرمال و سبک زندگی سالمی دارید و ورزش می‌کنید اما برایتان تشخیص دیابت نوع 2 گذاشته اند، این احتمال وجود دارد که به دیابت نهفته یا دیابت پنهان مبتلا باشید.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با این نوع دیابت، علائم و درمان آن آشنا کنیم.
در این مقاله می‌خوانید:
- دیابت نهفته چیست؟
- علائم دیابت پنهان یا نهفته
- دلایل بروز این نوع دیابت
- تشخیص دیابت نهفته
- درمان دیابت پنهان
- عوارض دیابت نهفته
- ریسک فاکتورهای ابتلا به LADA
- امید به زندگی مبتلایان به دیابت پنهان
- پیشگیری از دیابت LADA
دیابت نهفته چیست؟
دیابت LADA نوعی دیابت است که برخی علائم دیابت نوع 1 و نوع 2 را همزمان دارد؛ بنابراین برای آشنایی با این مفهوم نخست لازم است مختصری درباره دیابت نوع 1 و نوع 2 بدانیم.
دیابت نوع1 یک نوعی بیماری خودایمنی است؛ در بیماری‌های خودایمنی سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا به اشتباه علیه سلول‌های خودی فعال می‌شود؛ در دیابت نوع 1 هم سیستم ایمنی فرد علیه سلول‌های سازنده انسولین در پانکراس فعال شده و مانع از ترشح انسولین می‌شوند. انسولین هورمونی است که در بدن برای ذخیره و مصرف گلوکز توسط سلول‌های بدن ضروری است.
درصورت کاهش سطح این هورمون در بدن گلوکز خون بالا رفته و دیابت یا مرض قند ایجاد می‌شود.
برعکس در دیابت نوع 2 انسولین به میزان کافی ترشح می‌شود اما نمی‌تواند عملکرد مناسبی داشته باشد؛ این نوع دیابت خودایمنی نیست و درمان آن با داروی خوراکی آغاز می‌شود.
در دیابت نهفته خودایمنی(LADA) آنتی‌بادی‌های تولیدشده در بدن مانع از تولید مقدار کافی انسولین در لوزالمعده می‌شوند؛ این علامتی از آغاز بیماری دیابت است.
با این وجود LADA برخلاف دیابت نوع1 به آرامی پیشرفت می‌کند وممکن است فرد مبتلا ماه‌ها یا سال‌ها پس از ابتلا به این بیماری نیازی به تزریق انسولین نداشته باشد. این موضوع خود گویای این است که بدن این افراد قادر به تولید انسولین هست ولی مقدار آن کافی نیست.
بیماری دیابت پنهان اغلب پس از 30 سالگی تشخیص داده می‌شود؛ این در حالی است که دیابت نوع1 در سنین پایین‌تر آغاز می‌شود.
علائم دیابت پنهان یا نهفته
علائم دیابت نهفته ممکن است در ابتدا مبهم بوده و متوجه آن‌ها نشوید؛ از جمله:
- تشنگی مفرط
- تکرر ادرار
- کاهش وزن ناخواسته
- تاری دید
- درد یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها
- خستگی بیش از حد
دیابت نهفته درصورتی که درمان نشود، می‌تواند درنهایت منجر به کتواسیدوز دیابتی(DKA) شود؛ کتواسیدوز دیابتی زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند از گلوکز برای دریافت انرژی استفاده کند و به جای آن چربی‌ها را می‌سوزاند؛ در اثر سوختن چربی‌ها موادی به نام کتون‌بادی ساخته می‌شوند که برای بدن سمی بوده و ایجاد عارضه می‌کنند.
دلایل بروز این نوع دیابت
همانطور که پیش از این اشاره کردیم، دیابت نهفته به دلیل ساخت آنتی‌بادی علیه سلول‌های سازنده پانکراس، انسولین و یا آنزیم‌های دخیل در عملکرد پانکراس ایجاد می‌شود. این نوع دیابت برخی ویژگی‌های دیابت نوع 1 و نوع 2 را همزمان با یکدیگر دارد.
دانشمندان علت دقیق ساخت این آنتی‌بادی‌ها را نمی‌دانند؛ اما به نظر می‌رسد که عوامل ژنتیکی در بروزآن نقش دارند؛ برای مثال افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های خودایمنی را دارند، بیشتر احتمال دارد به این بیماری دچار شوند.
تشخیص دیابت نهفته
دیابت نهفته عموما در بزرگسالی تشخیص داده می‌شود؛ برای همین است که اغلب با دیابت نوع 2 اشتباه می‌شود. اغلب مبتلایان بالای 40 سال و برخی در دهه 70 یا 80 زندگی، بیماری‌شان تشخیص داده می‌شود.
پروسه تشخیص دیابت نهفته ممکن است زمانبر باشد؛ بیماران مبتلا به این نوع از دیابت مشابه مبتلایان به دیابت نوع2 در ابتدا با داروهای خوراکی کنترل قند خون از قبیل متفورمین درمان می‌شوند؛ این داروها تا زمانی که تولید انسولین توسط پانکراس به طور کامل متوقف شود، کارآیی دارند. پس از آن لازم است که فرد انسولین دریافت کند.
با این حال مبتلایان به دیابت LADA سریع‌تر از مبتلایان به دیابت نوع 2 به انسولین احتیاج پیدا می‌کنند و کمتر از این افراد به درمان خوراکی پاسخ می‌دهند.
بنابراین افراد مبتلا به دیابت نهفته اغلب، ویژگی‌های زیر را دارند:
- در زمان تشخیص بیماری سن بالای 30 سال دارند
- موفق نشده اند که علائم بیماری‌شان را با داروهای خوراکی یا رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی بهبود ببخشند
آزمایشاتی که برای تشخیص دیابت نهفته درخواست می‌شود:
- FBS یا قند خون ناشتا، در این آزمایش سطح قند خون فرد پس از 8 ساعت ناشتایی اندازه‌گیری می‌شود
- تست تحمل گلوکز
- تست قند خون تصادفی که سطح گلوکز خون بدون درنظر گرفتن آخرین باری که فرد غذا خورده است، اندازه‌گیری می‌شود
درصورت نیاز ممکن است پزشک سطح آنتی‌بادی‌های خونتان را اندازه‌گیری کند.
پره دیابت چیست؟ آشنایی با مفهوم پیش دیابت
درمان دیابت پنهان
همانطور که گفتیم دیابت نهفته یک بیماری است که به آهستگی پیشرفت می‌کند؛ در ابتدا بدن هنوز قادر به تولید انسولین هست و فرد به داروهای خوراکی جواب می‌دهد. در ادامه و به دنبال پیشرفت بیماری، داروهای خوراکی دیگر پاسخگو نبوده و فرد ناگزیر از مصرف انسولین است.
اغلب مبتلایان به دیابت LADA پس از 5 سال از آغاز ابتلا مجبور به مصرف انسولین می‌شوند.
علاوه بر این برخی داروهای خوراکی می‌توانند سرعت تخریب سلول‌های پانکراسی را کم کنند. با این حال درمان انتخابی براساس علائم و شرایط هر فرد فرق می‌کند.
عوارض دیابت پنهان یا نهفته
مشابه دیابت نوع 2، مبتلایان به دیابت نهفته درمعرض عوارض عروقی هستند؛ از جمله:
- نارسایی کلیوی
- آسیب اعصاب که می‌تواند خودش را به صورت درد و بی‌حسی دست‌ها و پاها نشان بدهد
- مشکلات چشم و بینایی
برخی شواهد گویای این مسئله است که مبتلایان به دیابت پنهان بیش از سایرین در معرض عوارض قلبی و عروقی هستند. در بیماران مبتلا به دیابت LADA سطح کلسترول خون ممکن است بالاتر از مبتلایان به دیابت نوع 2 باشد.
DKA یا کتواسیدوز دیابتی هم از عوارض محتمل دیابت نهفته است؛ DKA ممکن است خودش را با علائم زیر نشان دهد:
- تهوع و استفراغ
- کاهش وزن ناخواسته
- ضعف
- علائم افزایش قند خون
ریسک فاکتورهای ابتلا به LADA
به نظر می‌رسد که افراد زیر بیش از سایرین در معرض ابتلا به دیابت LADA هستند:
- وزن کم هنگام تولد
- چاقی یا اضافه وزن
- کم تحرکی
افرادی که چند تا از این عوامل را با هم داشته باشند، شانس ابتلایشان به این بیماری بیشتر است.
اضطراب‌های روانی هم می‌توانند از ریسک‌فاکتورهای ابتلا به دیابت نهفته باشند.
امید به زندگی مبتلایان به دیابت پنهان
امید به زندگی مبتلایان به دیابت نهفته با مبتلایان به انواع دیگر دیابت فرقی نمی‌کند؛ بالا بودن قند خون برای مدت طولانی فرد را درمعرض عوارض دیابت از قبیل بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های کلیوی و مشکلات بینایی قرار می‌دهد.
با این حال با کنترل صحیح قند خون و درمان به موقع می‌توان از وقوع بسیاری از این عوارض پیشگیری نمود.
پیشگیری از دیابت LADA
در حال حاضر هیچ راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به دیابت پنهان وجود ندارد؛ همانطور که اشاره کردیم فاکتورهای ژنتیکی در بروز این بیماری دخالت دارند. این فاکتورها قابل تغییر نیستند.
جمع بندی
دیابت نهفته خودایمنی(LADA) نوعی دیابت است که برخی ویژگی‌های دیابت نوع 1 و نوع 2 را همزمان باهم دارد؛ این نوع دیابت اغلب در سنین بالای 30 سال تشخیص داده می‌شود و در آغاز به درمان خوراکی پاسخ می‌دهد. با این حال اغلب مبتلایان پس از مدتی از آغاز درمان احتیاج به انسولین پیدا می‌کنند.
تشخیص و درمان به موقع بیماری در جلوگیری از وقوع عوارض مرتبط با دیابت موثر است.
