اختلالات متابولیک استخوانی به طیف وسیعی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که اغلب به دلیل سطح غیرطبیعی یک ماده معدنی در بدن از قبیل کلسیم، فسفر و یا ویتامین دی در بدن ایجاد می‌شوند. پوکی استخوان و نرمی استخوان دو تا از شایع‌ترین بیماری های متابولیک استخوانی هستند.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با این گروه از بیماری‌ها آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- اختلال متابولیک استخوانی چیست؟
- آشنایی با بیماری های متابولیک شایع استخوانی
- نحوه تشخیص بیماری های متابولیک استخوانی
- بیماری های متابولیک استخوانی چگونه درمان می‌شوند؟
اختلال متابولیک استخوانی چیست؟
بیماری‌های متابولیک استخوانی به دنبال سطح غیرطبیعی برخی مواد معدنی در خون از قبیل ویتامین دی، کلسیم و یا فسفر ایجاد می‌شوند. عوامل مختلفی از قبیل کمبود ویتامین دی، ژنتیک، کمبود فسفات و برخی مشکلات هورمونی از قبیل کمبود هورمون پاراتیروئید در ابتلا به این گروه از بیماری‌ها موثر هستند.
آشنایی با بیماری های متابولیک شایع استخوانی
در ادامه شما را با تعدادی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک استخوانی آشنا خواهیم کرد:
پوکی استخوان
در این بیماری استخوان‌ها به حدی نازک و شکننده می‌شوند که ممکن است یک ترومای خفیف مثل به زمین افتادن هم باعث شکستگی در استخوان‌ها شود. شکستگی استخوانی مرتبط با این بیماری اغلب استخوان لگن، مچ و ستون فقرات را درگیر می‌کند.
کمردرد، کوتاه شدن قد در طول زمان و شکستگی از جمله علائم این بیماری است. بالا رفتن سن، سابقه خانوادگی و زن بودن عواملی هستند که یک فرد را مستعد ابتلا به پوکی استخوان می‌کنند. علاوه بر این دریافت کم کلسیم از طریق رژیم غذایی، اختلالات خوردن و نیز مصرف برخی داروها از قبیل کورتیکواستروئیدها می‌توانند یک فرد را مستعد ابتلا به پوکی استخوان کنند.
فراموش نکنید شکستگی استخوانی که در زنان پس از یائسگی و یا در مردان در سنین بالا رخ می‌دهد طبیعی نبوده و با شک به پوکی استخوان نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.
استئومالاسی
استئومالاسی یا نرمی استخوان اغلب به دنبال کمبود شدید ویتامین دی رخ می‌دهد. نرمی استخوان در اطفال می‌تواند باعث بدفرمی استخوان به ویژه استخوان‌های تحمل‌کننده وزن و در بالغین منجر به شکستگی استخوانی شود.
درمان استئومالاسی اغلب شامل دریافت کلسیم و ویتامین دی و نیز درمان بیماری زمینه‌ای احتمالی است. این بیماری ممکن است خودش را با درد استخوانی و ضعف عضلات نشان دهد. علاوه بر کمبود ویتامین دی، بیماری سلیاک، جراحی، بیماری‌های کلیوی و کبدی و برخی داروها هم می‌توانند از دلایل ابتلا به این بیماری باشند.
مصرف غذاهای حاوی ویتامین دی و یا در صورت نیاز مصرف مکمل‌های ویتامین دی می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به این بیماری موثر باشد.
پاژه
در این بیماری پروسه طبیعی بازسازی استخوان دچار مشکل می‌شود. در حالت طبیعی بافت جدید استخوانی بتدریج جایگزین بافت قدیمی می‌شود. به دنبال اختلال در این فرایند در بیماری پاژه استخوان‌ها با گذشت زمان بدشکل و شکننده می‌شوند. استخوان‌های جمجمه، لگن، پاها و ستون فقرات بیشتر از سایر نواحی بدن درگیر می‌شوند.
ریسک ابتلا به این بیماری در سنین بالا و افرادی با سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری بیشتر است. به دلایل نامعلوم شیوع این بیماری نسبت به گذشته کمتر شده است با این حال شدت آن در افراد مبتلا به مراتب بیشتر از قبل است. شکستگی استخوانی، کاهش شنوایی و نیز تحت فشار قرار گرفتن اعصاب نخاعی از جمله عوارض احتمالی ابتلا به این بیماری است.
بیس‌فسفونات داروی اصلی درمان بیماری است. درصورت ایجاد عارضه ممکن است انجام جراحی هم ضرورت پیدا کند.
اختلالات متابولیک عصبی چه هستند و چه علائمی دارند؟
نحوه تشخیص بیماری های متابولیک استخوانی
تشخیص این گروه از بیماری‌ها با یک شرح حال دقیق از علائم، داروهای مصرفی، سابقه بیماری‌های قبلی و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌ها آغاز می‌شود. در ادامه پزشک شما را معاینه خواهد کرد. پس از آن برای رسیدن به تشخیص نهایی ممکن است هر یک از تست‌های تشخیصی زیر را برای شما درخواست کند:
- آزمایش خون؛ انجام آزمایش برای بررسی سطح مواد ضروری در خون از قبیل کلسیم، فسفر و ویتامین دی ضروری است.
- روش‌های تصویربرداری از جمله عکس X-ray
- سنجش تراکم استخوانی
- بیوپسی استخوانی در صورت لزوم
بیماری های متابولیک استخوانی چگونه درمان می شوند؟
درمان بیماری‌های متابولیک استخوانی به علت زمینه‌ای بستگی دارد. هر چه زودتر علت بیماری تشخیص داده شود، نتایج حاصل از درمان بهتر خواهد بود. درمان این بیماری‌ها پیچیده بوده و نیاز به همکاری دقیق بین شما و پزشک معالجتان دارد. فراموش نکنید یک رژیم غذایی سالم که حاوی مقدار متناسبی کلسیم، ویتامین دی و نیز انجام منظم فعالیت فیزیکی برای متابولیسم صحیح بافت استخوانی ضروری است.
داروهای خوراکی و نیز جراحی در مواردی ممکن است ضرورت یابند.
جمع بندی
بیماری‌های متابولیک استخوانی به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که به دلیل سطح غیرطبیعی برخی مواد در بدن از جمله کلسیم، ویتامین دی و فسفات ایجاد می‌شوند. عدم تعادل برخی هورمون‌ها از جمله هورمون پارتیروئید هم در ابتلا به این بیماری‌ها موثر هستند.
پوکی استخوان، نرمی استخوان و بیماری پاژه از جمله اختلالات متابولیک استخوانی قابل ذکر هستند. هر یک از این بیماری‌ها درمان اختصاصی خود را دارند.
