فشار خون بالا یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در جهان به ویژه در سنین بالاست. فشار خون بالا ریسک ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی و عروقی را بالا می‌برد. با این که فشار خون بالا در اغلب موارد دلیل شناخته‌شده‌ای ندارد، با این حال در مواردی اختلالات هورمونی می‌تواند زمینه‌ساز آن باشند.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با رابطه اختلالات هورمونی و فشار خون بالا آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- کدام اختلالات هورمونی منجر به فشار خون بالا می شوند؟
- فشار خون بالا در زمینه اختلالات هورمونی چگونه تشخیص داده می شود؟
- فشار خون بالا در زمینه اختلالات هورمونی چگونه درمان می شود؟
اختلالات هورمونی طیف وسیعی از بیماری‌ها را شامل می‌شوند. شایع‌ترین اختلالات هورمونی که با فشار خون بالا مرتبط هستند، مشکلات غده هیپوفیز و فوق کلیه هستند. افرادی که زیر سن 30 سال به فشار خون بالا مبتلا می‌شوند، افرادی با سابقه خانوادگی ابتلا به فشار خون، افرادی با سابقه تومورهای غده فوق‌کلیه یا کمبود سطح پتاسیم (هایپوکالمی) لازم است از نظر ابتلا به فشار خون بالا در زمینه بیماری‌های هورمونی غربالگری شوند. علاوه بر این، افرادی که فشار خون مقاوم به درمان دارند (عدم پاسخ به درمان علی‌رغم مصرف 3 تا یا بیشتر دارو) لازم است از نظر ابتلا به فشار خون بالا در زمینه اختلالات هورمونی ارزیابی شوند.
کدام اختلالات هورمونی منجر به فشار خون بالا می‌شوند؟
اختلالات هورمونی زمانی ایجاد می‌شوند که هورمون‌ها کمتر یا بیشتر از حد طبیعی ترشح شوند. از جمله اختلالات هورمونی که می‌توانند منجر به فشار خون بالا شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آلدسترونیسم اولیه
شایع‌ترین اختلال هورمونی که می‌تواند منجر به فشار خون بالا شود، بیماری آلدسترونیسم اولیه است. این بیماری علت فشار خون بالا در حدود 10 درصد از مبتلایان است و اغلب هم تشخیص داده نمی‌شود. هورمون آلدسترون توسط غده فوق‌کلیه ترشح شده و در تنظیم فشار خون نقش دارد. ترشح بیش از حد این هورمون در بدن منجر به احتباس مایع، کاهش سطح پتاسیم و درنهایت بروز فشار خون بالا می‌شود. درصورتی که آلدسترونیسم درمان نشود، می‌تواند باعث بزرگ شدن قلب شود.
آلدسترونیسم اولیه اغلب با استفاده از آزمایش خون و ادرار و سی‌تی‌اسکن غده فوق‌کلیه تشخیص داده می‌شود. در مواردی ممکن است نمونه‌برداری از وریدهای آدرنال برای تایید تشخیص ضرورت داشته باشد.
آلدسترونیسم اولیه انواع مختلفی دارد؛ از جمله:
- سندروم کن: یکی از انوع شایع بیماری که به دلیل تومور منفرد غده فوق‌کلیه ایجاد می‌شود. جراحی برداشتن تومور یک راه موثر برای درمان این بیماری است.
- هایپرپلازی دوطرفه غده آدرنال: این بیماری به دنبال بزرگ شدن غده فوق‌کلیه ایجاد می‌شود. درمان دارویی از قبیل مصرف اسپیرونولاکتون درمان موثر این بیماری است.
- هایپرپلازی اولیه آدرنال: این نوع بیماری نادر بوده و به دنبال بزرگ شدن یکطرفه غده فوق‌کلیه ایجاد می‌شود. جراحی در این موارد درمان موثری است.
سندروم کوشینگ
کورتیزول یکی دیگر از هورمون‌هایی است که توسط غده فوق‌کلیه ترشح می‌شود. این هورمون اغلب در شرایط استرس‌زا ترشح شده و بدن را برای پاسخ‌های اضطرابی آماده میکند. سندروم کوشینگ زمانی ایجاد می‌شود که هورمون کورتیزول بیش از حد ترشح شود. بیماران مبتلا به سندروم کوشینگ اغلب یک اختلال هورمونی زمینه‌ای دیگر از قبیل دیابت، چاقی، فشار خون، پوکی استخوان یا سنگ کلیه هم دارند.
فئوکروموسیتوما
فئوکروموسیتوما یک بیماری نادر است که به دلیل تومورهای غده فوق‌کلیه ایجاد می‌شود. این تومورها باعث ترشح بیش از حد هورمون‌های آدرنالین، نورآدرنالین و سایر کاتکول‌آمین‌ها می‌شوند. با وجود این که این بیماری نادر است، همه بیماران مبتلا به تومورهای غده فوق‌کلیه باید از نظر ابتلا به فئوکروموسیتوما غریالگری شوند.
تپش قلب، تعریق زیاد و سردرد از جمله علائم شایع بیماری است؛ با این حال، این بیماری می‌تواند باعث طیف وسیعی از علائم شود. بیماران مبتلا ممکن است به صورت دوره‌ای دچار تعریق و تپش قلب شوند. از سوی دیگر، برخی از بیماران ممکن است دوره‌هایی از فشار خون بسیا ر بالا را تجربه کنند که به آن اصطلاحاً کریز فشار خون گفته شده و یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود.
معرفی انواع اختلالات هورمونی در زنان
آکرومگالی
آکرومگالی به دنبال توموری در غده هیپوفیز ایجاد می‌شود؛ این تومور باعث ترشح بیش از حد هورمون رشد می‌شود. درد عضلات و مفاصل، سردرد و مشکلات بینایی از جمله علائم شایع ابتلا به این بیماری است. بیماران مبتلا ممکن است دست‌ها، پاها، فک و زبان بزرگی داشته باشند. علاوه بر این، ممکن است دچار دیابت یا فشار خون بالا شوند.
کم‌کاری یا پرکاری تیروئید
در صورتی که هورمون‌های تیروئیدی کمتر یا بیشتر از حد طبیعی ترشح شوند، کم‌کاری و پرکاری تیروئید ایجاد می‌شود. این دو بیماری در صورتی که درمان نشده و پیشرفت کنند، می‌توانند زمینه برای فشار خون بالا را فراهم کنند. با این حال، درمان بیماری زمینه‌ای به کنترل فشار خون منجر می‌شود.
فشار خون بالا در زمینه اختلالات هورمونی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در صورتی که پزشک براساس علائم و شرح‌حال شک کند که فشار خون‌تان در زمینه اختلالات هورمونی ایجاد شده باشد، آزمایش‌هایی درخواست میکند که به تشخیص نهایی کمک کند. در موارد زیر پزشک ممکن است شک کند که فشار خون بالا به دنبال اختلالات هورمونی رخ داده باشد:
- افزایش ناگهانی فشار خون نسبت به آخرین باری که آن را چک کرده است
- ابتلا به فشار خون بالا در سن کمتر از 30 سال
- عدم پاسخ به درمان‌های فشار خون بالا
- عدم کارکرد صحیح کلیه‌ها
- داشتن علائم مربوط به بیماری‌های دیگر
فشار خون بالا در زمینه اختلالات هورمونی چگونه درمان می‌شود؟
درمان فشار خون در این موارد به درمان علت زمینه‌ای یعنی اختلال هورمونی مربوطه بستگی دارد. با این حال، برای این که فشار خون‌تان سریع‌تر به مقدار طبیعی برگردد، ممکن است لازم باشد برای مدتی داروهای ضدفشار خون هم دریافت کنید.
جمع‌بندی
چنانچه هورمون‌ها کمتر یا بیشتر از حد طبیعی ترشح شوند، گفته می‌شود که فرد مبتلا به یک اختلال هورمونی است. در مواردی اختلالات هورمونی می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به فشار خون بالا باشند. آلدسترونیسم اولیه، سندروم کوشینگ و آکرومگالی از جمله بیماری‌های هورمونی هستند که می‌توانند خودشان را با فشار خون بالا نشان دهند. درمان فشار خون بالا در این موارد اغلب وابسته به درمان بیماری زمینه‌ای است.
