بلوغ با مجموعه ای از تغییرات جسمی، هورمونی، خلقی، رفتاری و روحی همراه است. بلوغ طبیعی در دختران بین سنین ۸ تا ۱4 سالگی و در پسران بین سنین ۹ تا ۱۵ سالگی آغاز و تکمیل می شود. پس برای پاسخ به این که بلوغ زودرس چیست، می توان گفت که اگر دختران قبل از ۸ سالگی و پسران قبل از ۹ سالگی نشانه هایی از بلوغ داشته باشند، بلوغ زودرس اتفاق افتاده است.
__________________________________________________________________
بیشتر بخوانید: تغییرات بعد از بلوغ
__________________________________________________________________
علائم بلوغ زودرس
در این بخش علائم و نشانه های بلوغ زودرس را معرفی می کنیم:
- رشد سریع
- ظهور آکنه و جوش
- بوی بدن بزرگسالان
- رشد مو در ناحیه تناسلی و زیر بغل
- رشد سینه و ایجاد اولین دوره پریود در دختران
- بزرگ شدن بیضه و آلت تناسلی، مو های صورت و کلفت شدن صدا در پسران
علائم بلوغ زودرس مرکزی
عوامل تکاملی دیگر در بلوغ زودرس مرکزی عبارتند از:
- ظهور بوی بدن
- رشد سریع قد
- افزایش تعریق
- افزایش بافت سینه
- شروع دوره های قاعدگی
- افزایش سایز و قدرت عضلات
علائم بلوغ زودرس محیطی
علائم این نوع بلوغ نیز تقریبا مشابه بلوغ زودرس مرکزی بوده و علاوه بر موارد بالا در پسران با ایجاد صدای دو رگه و انزال و نعوظ متوالی، ضخیم شدن مو ها، بزرگ شدن بیضه ها و آلت تناسلی همراه است. همچنین در دختران با افزایش وزن و بزرگ شدن سینه و باسن ظاهر می شود.
انواع بلوغ زودرس
بلوغ زودرس به سه نوع اصلی بلوغ زودرس مرکزی، محیطی و ناقص تقسیم می شود. هر یک از آن ها می توانند تأثیرات مختلفی بر رشد و توسعه فیزیکی و روانی فرد داشته و نیازمند مراقبت ها و مدیریت متفاوتی هستند. در ادامه خواهیم گفت که هر کدام از این انواع بلوغ زودرس چیست و چگونه به وجود می آید.
بلوغ زودرس مرکزی
در بلوغ زودرس مرکزی مغز به شکلی غیر طبیعی و در سن پایین تر از معمول، گنادوتروپین ها (هورمون های جنسی) را ترشح می کند. این ترشح هورمون ها باعث ایجاد تغییرات جنسی زودرس می شود. در واقع این نوع بلوغ ناشی از اختلالات در سیستم هورمونی مغز است.
بلوغ زودرس محیطی
در این نوع بلوغ، تحولات جنسی و جسمی در فرد به دلیل تأثیرات عوامل محیطی نظیر تغذیه نا مناسب یا مصرف مواد مخدر رخ می دهد. عوامل خارجی می توانند هورمون ها را تحریک کرده و باعث تغییرات در توانایی جسمی برای بلوغ شوند. بلوغ زودرس محیطی معمولاً قابل کنترل و پیش گیری است و با بهبود محیط و شرایط سالم تر می توان از آن جلوگیری کرد.
بلوغ زودرس ناقص
در این موقعیت، تحولات جنسی و جسمی شروع می شوند، اما به طور ناقص یا نا متعادل اتفاق می افتند؛ به عبارت دیگر، تعدادی از ویژگی های بلوغ به صورت نا هماهنگ در فرد ظاهر می شوند. این موضوع می تواند ناشی از مشکل در سیستم هورمونی یا سایر عوامل باشد.
عوارض بلوغ زودرس
بلوغ زودرس می تواند عوارض مختلفی برای افراد ایجاد کند. برای آگاهی از این که عوارض بلوغ زودرس چیست می توانیم به مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب، مشکلات جسمی نظیر اختلالات تغذیه، مشکلات پوستی و رشد نا مناسب جسمی اشاره کنیم. همچنین، مشکلات جنسی و تحصیلی، مشکلات اجتماعی از جمله اختلافات و ریسک های بهداشتی از جمله بارداری زودرس و انتقال بیماری های جنسی نیز برخی از پیامد های بلوغ زودرس هستند.
عوامل بلوغ زودرس
بلوغ زودرس توسط عوامل مختلفی ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرد. برخی از این عوامل که ممکن است در این موضوع دخیل باشند را معرفی می کنیم:
- ژنتیک
- مصرف داروها
- عوامل محیطی
- تغذیه نامناسب
- بیماری های مغزی
- اختلالات هورمونی
- کیست های تخمدانی
علل بلوغ زودرس
به طور کلی، شاید علل اصلی بلوغ زودرس هنوز نا شناخته باشد، اما آسیب های مغزی ناشی از ضربه به سر، رادیوتراپی، وجود توده های جلدی یا درونی می توانند علل بروز این عارضه باشند. علاوه بر این برای این که بگوییم علل بلوغ زودرس چیست، می توانیم به عفونت ها و التهاب ها، انواع هورمون رشد و غدد فوق کلیوی و برخی جهش های ژنتیکی نیز اشاره کنیم.
تاثیر بلوغ زودرس
رسیدن به بلوغ زودرس در دختران و پسران می تواند منجر به تغییرات غیر طبیعی و زود هنگام در ساختار استخوان ها و عضلات شود. این تغییرات معمولاً در دوران نوجوانی اتفاق می افتد. به عبارت دقیق تر، بلوغ زودرس به معنی تجربه علائم جنسی قبل از زمان معمول آن است. این موضوع می تواند باعث تغییرات کلی در سیستم زندگی کودک شده و بسیاری از موارد را تحت تاثیر خود قرار دهد.
تاثیر تغذیه بر بلوغ زودرس
تغذیه نا مناسب و نا کافی باعث افزایش وزن کودکان و اختلالات هورمونی شده که می تواند یکی از عوامل ایجاد بلوغ زود هنگام باشد. همچنین، مصرف بیش از حد چربی های اشباع شده و شکر ها ممکن است به افزایش چربی های بدنی منجر شده و اختلالاتی در توازن هورمونی ایجاد کند.
آیا میدانید تفاوت بلوغ زودرس و بلوغ دیررس چیست؟
تفاوت اصلی بین این دو، در زمان رسیدن به بلوغ جسمی و جنسی فرد است. بلوغ زودرس به معنی رسیدن به بلوغ قبل از سن معمول آن است. این امر می تواند باعث ظاهر شدن علائم جنسی و فیزیکی مثل رشد اندام های جنسی و پوستی در سنوات کمتر از سن معمول بلوغ شود. در مقابل، بلوغ دیررس به معنی تأخیر در رسیدن به این مرحله است و ممکن است در سنین بزرگ تر اتفاق بیافتد.
به عبارت دیگر برای پاسخ به این سوال که بلوغ دیررس چیست می توانیم بگوییم که این وضعیت در پسران وقتی اتفاق می افتد که تا سن ۱۴ سالگی هیچ علامتی از رشد بیضه مشاهده نشود. در مورد دختران، بلوغ دیررس زمانی رخ می دهد که پستان ها تا سن ۱۳ سالگی رشد نکرده یا حتی با وجود رشد پستان ها، پریودی آغاز نشده باشد.
چه کسی در معرض خطر بلوغ زودرس است؟
برای پاسخ به این سوال که عوامل بروز بلوغ زودرس چیست می توانیم بگوییم که عوامل بسیاری در این زمینه می توانند دخیل باشند. سابقه بیماری و مصرف دارو های خاص، وراثت، محیط پرتنش و استرس زا، افزایش وزن غیر عادی و مصرف غذا های مضر، برخی از این علل هستند.
تشخیص بلوغ زودرس
پزشک متخصص با انجام معاینه جسمانی و بررسی دقیق علائم و در صورت لزوم انجام آزمایشات تشخیصی، به ارزیابی کامل فرآیند بلوغ در فرزند شما می پردازد. این ارزیابی شامل آزمایش خون برای سنجش سطح هورمون های جنسی و عکس برداری با استفاده از پرتو ایکس از مچ دست کودک می شود. عکس برداری با پرتو ایکس به پزشک کمک می کند تا سن استخوان های کودک را بررسی کرده و اطلاعاتی درباره نرخ رشد آن ها به دست آورد.
درمان بلوغ زودرس
درمان این عارضه ممکن است شامل استفاده از دارو ها جهت تنظیم هورمون ها و مشاوره روان شناختی برای کمک به مدیریت اثرات روانی بلوغ باشد. همچنین تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی برای کنترل و مدیریت وزن و هورمون ها نیز برخی از این روش ها هستند. علاوه بر این، در صورت لزوم، پزشک می تواند از روش های جراحی مختلفی نیز استفاده کند. در هر صورت، برای تشخیص روش درمان بلوغ زودرس، نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشک بوده و باید بر اساس شرایط و عوامل فردی هر شخص تنظیم شود.
درمان بلوغ زودرس مرکزی
با مراجعه به پزشک متخصص با تجربه و تشخیص صحیح این عارضه می توان نسبت به درمان این مشکل اقدام کرد. مصرف یک دارو به نام آگونیست (GnRH) می تواند به کاهش فعالیت غده هیپوفیز کمک کند. این دارو به طور معمول به صورت تزریقی و با فواصل زمانی معین مثلا هر یک تا سه ماه یک بار مصرف می شود.
درمان بلوغ زودرس زمینه ای
درمان این مشکل بستگی به علت اصلی، شدت آن و از همه مهم تر تشخیص پزشک متخصص دارد. در برخی موارد، تنظیم هورمون ها با دارو ها امکان پذیر است اما در شرایط حاد ممکن است نیاز به راهکار های روان شناختی و تغذیه ای دیگری نیز باشد.
آیا می توان از بلوغ زودرس جلوگیری کرد؟
بله می توان از بلوغ زودرس جلوگیری کرد، اما این موضوع نیاز به تغذیه سالم، سبک زندگی فیزیکی مناسب و مراقبت از سلامت روانی دارد. همچنین، در مواردی که عوامل ژنتیکی یا مسائل پزشکی باعث بلوغ زودرس می شوند، مشاوره و درمان توسط پزشک متخصص ممکن است لازم باشد.
چگونه با فرزند خود در مورد بلوغ زودرس صحبت کنیم؟
برای صحبت با فرزند خود در مورد این که بلوغ زودرس چیست، بهتر است با ایجاد محیطی باز و دوستانه، اطلاعات مربوط به تغییرات جسمی و جنسی را به آرامی و صادقانه به او ارائه دهید. باید به سوالاتش گوش داده و اطلاعاتی که می خواهد را به او منتقل کنید. همچنین اهمیت به حریم خصوصی و توجه به نیازهای او در این فرآیند بسیار مهم است.
برای بلوغ زودرس چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
با مشاهده اولین علائم بلوغ زودرس در فرزند تان، باید بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کنید. هر گونه تغییرات ناگهانی در جسم یا علائمی که نگرانی ایجاد کنند، دلیل کافی برای مشاوره پزشکی است تا مشکلات به مرور زمان به خوبی مدیریت شوند.
کیلینک دیابت و غدد یکی از مراکزی است که با تیمی از پزشکان حرفه ای غدد، آماده مشاوره با شما و کودکان هستند. این مجموعه با توضیح این که روش درمان بلوغ زودرس چیست و آیا فرزند شما دچار این عارضه شده است یا خیر، به شما در رفع این بحران کمک می کند. شما می تواند با خیالی راحت فرزند خود را جهت بررسی و در صورت نیاز درمان، به دست پزشکان متبحر این مجموعه بسپارید.
