ترشح هورمون بلوغ در دوره بلوغ آغاز می‌شود؛ چراکه سیستم باروری هر دو جنس در زمان کودکی دست‌نخورده می‌ماند. اما با رسیدن به سن بلوغ و تغییرات هورمونی که در این زمان رخ می‌دهد، همه‌چیز دستخوش تغییر می‌شود. در حقیقت، دلیل اصلی آغاز بلوغ و ورود به دوره بزرگسالی تغییر سطح هورمون‌ها است.
در مقاله پیش رو قصد داریم شما را با بلوغ در کودکان و تغییرات در ترشح هورمون بلوغ این دوره آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- بلوغ چیست؟
- در دوره بلوغ کودکان چه تغییرات هورمونی رخ می‌دهد؟
- چه هورمون‌هایی در فرایند بلوغ کودکان تاثیرگذار هستند؟
- چه تغییراتی در دوره بلوغ رخ می‌دهد؟
- چه زمانی بلوغ در کودکان آغاز می‌شود؟
بلوغ چیست؟
بلوغ به فرایندی گفته می‌شود که طی آن یک کودک رشد کرده و وارد دوره بزرگسالی می‌شود. در این دوره کودک‌تان تغییرات فیزیکی مهمی را تجربه می‌کند که باعث رشد جنسی و آماده شدن او برای باروری می‌شود. مراحل بلوغ با تغییرات جسمانی کودک مسیر مشخصی را طی می‌کند. تغییرات روانی و احساسی دوره بلوغ ممکن است همگام با تغییرات جسمانی و فعالیت بیشتر هورمون بلوغ جلو نرود. فراموش نکنید هم تغییرات جسمی و هم روحی در سنین متفاوتی در کودکان مختلف رخ می‌دهد.
در دوره بلوغ کودکان چه تغییرات هورمونی رخ می‌دهد؟
چیزی که با عنوان هورمون بلوغ می‌شناسیم در این دوره به دو دسته هورمون وابسته است: گنادوتروپین‌ها و هورمون‌های جنسی.
در ادامه، شما را با تغییرات هورمونی این دوره آشنا می‌کنیم.
بلوغ و تکامل سیستم باروری هر دو جنس وابسته به ترشح هورمون‌های محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- گنادال است. هیپوتالاموس بخشی از مغز است که وظایف مختلفی را از جمله ترشح هورمون‌ها و تنظیم دمای بدن برعهده دارد. هیپوتالاموس هورمون مترشحه گنادوتروپین یا همان GnRH را ترشح می‌کند. این هورمون خود باعث تحریک دو هورمون FSH و LH از غده هیپوفیز می‌شود. هیپوفیز نیز غده کوچکی است که درون مغز قرار گرفته و وظیفه ترشح هورمون‌های مختلف را برعهده دارد.
دو هورمون FSH و LH باعث تحریک آزاد شدن هورمون‌های جنسی استروئیدی از گنادها می‌شود. منظور از گنادها، تخمدان‌ها در زنان و بیضه‌ها در مردان است. هورمون‌های جنسی در زنان استروژن و پروژسترون و در مردان تستوسترون نام دارد. هورمون‌های جنسی تاثیر وسیعی بر روی سیستم باروری و تکامل جنسی دخترها و پسرها می‌گذارند.
در دوران کودکی، سطح هورمون‌هایFSH و LH پایین است. حدود یک سال قبل از آغاز نخستین تغییرات فیزیکی دوره بلوغ، با افزایش سطح GnRH در مغز، سطح ترشح این دو هورمون نیز افزایش می‌یابد.
افزایش ترشح FSH باعث افزایش تولید استروژن و تحریک تخمک‌گذاری در دخترها و تحریک تولید اسپرم در پسرها می‌شود. از سوی دیگر، افزایش سطح LH باعث افزایش سطح پروژسترون در دخترها و افزایش سطح تستوسترون در پسرها می‌شود. به دنبال این تغییرات هورمونی، تغییرات فیزیکی مرتبط با بلوغ نیز در کودکان آغاز می‌شود.
سرعت این تغییرات در کودکان مختلف با یکدیگر متفاوت است و با عوامل ژنتیکی مرتبط است. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که وزن هم بر روی زمان آغاز دوره بلوغ تاثیرگذار است.
چه هورمون‌هایی در فرایند بلوغ کودکان تاثیرگذار هستند؟
عمده تغییراتی که در دوره بلوغ کودکان رخ می‌دهد، مرتبط با تغییر سطح هورمون‌هاست. از جمله هورمون‌های مرتبط با بلوغ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تستوسترون
این هورمون اصلی مردانه است که باعث تکامل ویژگی‌های مردانه می‌شود. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به بم شدن صدا، رشد موهای صورت و نیز افزایش توده عضلانی اشاره کرد.
2. دهیدروتستوسترون
این هورمون که با نام DHT شناخته می‌شود، به مراتب قوی‌تر از هورمون تستوسترون بوده و در زمان بلوغ افزایش سطح قابل توجهی می‌یابد. این هورمون به تحریک آغاز بلوغ در پسرها کمک می‌کند.
3. استروژن
این هورمون اصلی زنانه است و باعث رشد بافت سینه و رحم در دختران می‌شود.
4. هورمون رشد
با افزایش سطح این هورمون در دوره بلوغ، رشد استخوان‌ها و عضلات تحریک یافته و قد به‌سرعت افزایش می‌یابد. درصورتی که قد در طول یک سال کمتر از ۲ اینچ افزایش یابد، ممکن است علامتی از کمبود هورمون رشد باشد.
5. استرادیول
این هورمون هم در زنان و هم در مردان وجود دارد. در زنان سطوح استرادیول زودتر افزایش یافته و بعد از بلوغ بالاتر می‌ماند.
چه تغییراتی با ترشح هورمون بلوغ در دوره بلوغ رخ می‌دهد؟
بلوغ زمانی آغاز می‌شود که بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس پیغامی برای تمام بدن می‌فرستد که که خودش را برای ورود به دوره بزرگسالی آماده کند. تغییر ترشح هورمون‌ها در دوره بلوغ منجر به تحریک رشد و تغییرات وسیعی در نقاط مختلف بدن می‌شود؛ از جمله:
- سیستم تناسلی
- بافت سینه
- پوست
- عضلات
- استخوان‌ها
- مو
- مغز
پوست در این دوره چرب شده و بیشتر عرق می‌کند. بسیاری از افراد نیز ممکن است دچار آکنه یا جوش شوند. برخی از افراد در این دوره ترجیح می‌دهند از دئودورانت استفاده کنند.
این تغییرات هورمونی همچنین بر روی افکار و احساسات فرد هم اثر می‌گذارد. دوره رشد و بلوغ اغلب با تغییرات روحی زیر همراه است:
- تشدید عواطف
- تغییر دائمی احساسات
- شروع افکار و علایق جنسی
- شروع احساسات و تمایلات جنسی به دیگران
چه زمانی بلوغ در کودکان آغاز می‌شود؟
زمان شروع بلوغ در دختران و پسران با یکدیگر متفاوت است. بنابراین ترشح هورمون بلوغ در هر جنسیت در زمان متفاوتی آغاز می‌شود.
پسران
زمان آغاز بلوغ اغلب حوالی سن ۹ تا ۱۴ سالگی است. بلوغ در پسرها اغلب دو سال بعد از دخترها آغاز می‌شود. با این حال، پسران سیاهپوست کمی زودتر از سفیدپوستان بالغ می‌شوند. درصورتی که پسرتان زودتر از ۹ سالگی علائم بلوغ را از خود نشان بدهد، بهتر است که با متخصص اطفال در این باره مشورت کنید. همچنین، درصورتی که تا سن ۱۵ سالگی پسرتان هیچ علامتی از خود نشان نداد، لازم است که با متخصص اطفال در این باره مشورت کنید.
دختران
بلوغ دختران عموماً دو سال زودتر از پسران آغاز می‌شود. بلوغ در دختران عموماً در فاصله سنی بین ۸ تا ۱۳ سالگی شروع می‌شود. با این حال، دختران سیاهپوست کمی زودتر از دختران سفیدپوست بالغ می‌شوند.
کلام نهایی در مورد هورمون بلوغ در کودکان
دوره بلوغ یک دوران هیجان‌انگیز اما بسیار پرچالش برای کودکان محسوب می‌شود. با شروع فعالیت هورمون بلوغ و تغییرات فیزیکی در این دوره، اغلب کودکان دچار تغییراتی در وضعیت احساسی نیز می‌شوند. شروع بلوغ در اغلب کودکان در فاصله سنی ۸ تا ۱۴ سالگی است. در صورت داشتن هرگونه نگرانی درمورد بلوغ فرزندتان، توصیه ما این است که با پزشک در این باره مشورت کنید. می‌توانید بدین منظور از بهترین متخصصان غدد یا اطفال کمک بگیرید.
