یکی از تستهای غربالگری مهم در دوره بارداری، اندازهگیری قند خون و بررسی و تست دیابت بارداری است. بالا رفتن قند خون در دوره بارداری میتواند زمینه را برای ابتلا به دیابت بارداری فراهم بکند. دیابت بارداری در صورتی که بهموقع تشخیص داده نشود و درمان آن صورت نگیرد، میتواند عوارض مهمی برای مادر و جنین ایجاد کند.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با دیابت بارداری و آزمایش آن در دوره بارداری آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- دیابت بارداری چیست؟
- دیابت بارداری چه علائمی دارد؟
- دیابت بارداری به چه علت رخ میدهد؟
- عوامل خطر دیابت بارداری چیست؟
- در زمان انجام تست دیابت بارداری چه اتفاقی رخ میدهد؟
- چقدر زمان میبرد تا دیابت بارداری تشخیص داده شود؟
- دیابت بارداری چگونه درمان میشود؟
- در صورتی که دیابت بارداری درمان نشود، چه عوارضی خواهد داشت؟
- چگونه میتوانید از دیابت بارداری پیشگیری کنید یا تاثیر آن را بر بارداری کاهش دهید؟
دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری منجر به بالا رفتن بیش از حد طبیعی قند خون میشود. این نوع دیابت تنها در زمان بارداری رخ میدهد و در اغلب موارد به محض زایمان از بین میرود. زنان مبتلا به دیابت بارداری به دلیل مقاومت به انسولین، قند خونی بالاتر از حد طبیعی دارند. انسولین هورمونی است که وظیفه تنظیم قند خون را برعهده دارد.
دیابت بارداری در هر زمانی از دوره بارداری ممکن است رخ بدهد؛ اما عموماً در بین هفتههای ۲۴ تا ۲۸ رخ میدهد. از این رو، تست غربالگری دیابت بارداری نیز در این هفتهها انجام میشود. انجام تست دیابت بارداری یکی از مراقبتهای ضروری در دوران بارداری است.
اگر باردار هستید لازم است حداقل 1 بار از نظر دیابت در دوران بارداری غربالگری شوید. پزشک بر اساس ریسکفاکتورهایی که دارید به شما میگوید که چه زمانی برای انجام تست بارداری مناسب است.
دیابت بارداری چه علائمیدارد؟
بسیاری از زنان مبتلا به دیابت بارداری هیچ علامتی ندارند. از سوی دیگر، بسیاری از علائم مربوط به دیابت، با علائم معمول بارداری همپوشانی دارند. از جمله این علائم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکرر ادرار
- تشنگی بیش از حد
- خستگی
در صورتی که هر یک از علائم نامبرده را بیش از حد معمول تجربه کردید، لازم است که پزشک خود را در جریان قرار دهید.
دیابت بارداری به چه علت رخ میدهد؟
علت اصلی دیابت بارداری ناشناخته است؛ اما ممکن است به دنبال ترشح هورمونهایی از جفت ایجاد شود. این هورمونها اگرچه به رشد جنین کمک میکنند؛ اما میتوانند زمینه را برای مقاومت به انسولین نیز فراهم کنند. مقاومت به انسولین نیز خود میتواند سبب بالا رفتن قند خون شود. به این دلیل که گلوکز نمیتواند بهدرستی وارد سلولها شود و در داخل خون تجمع مییابد.
دیابت بارداری در صورتی که درمان نشود، میتواند عوارض بسیار مهمی برای مادر و جنین فراهم کند. بنابراین، دیابت بارداری به محض تشخیص لازم است که درمان شود تا سلامت جنین و مادر به خطر نیفتد.
عوامل خطر دیابت بارداری چیست؟
هر زن بارداری ممکن است به به این نوع دیابت مبتلا شود. به همین علت است که تست دیابت بارداری برای همه زنان باردار انجام میشود. دیابت بارداری در حدود ۲ الی ۱۰ درصد از تمام بارداریها رخ میدهد. با این حال، برخی از عوامل احتمال ابتلای مادر باردار را به دیابت بارداری افزایش میدهند.
در صورتی که هر یک از ریسکفاکتورهای دیابت بارداری را داشته باشید، لازم است که در همان جلسه اول مراقبتهای بارداری، از نظر ابتلا به دیابت غربالگری شوید. از جمله این عوامل خطر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- چاقی
- سن بالای ۲۵ سال
- سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
- سابقه ابتلا به دیابت بارداری در حاملگی قبلی
- افزایش وزن قابل توجه در ابتدای بزرگسالی یا در فواصل بین بارداریها
- افزایش وزن قابل توجه در دوره بارداری
تاثیر دیابت در زنان و با چه علائمی همراه است؟
- چندقلویی
- سابقه به دنیا آوردن فرزندی با وزن بدو تولد بیش از 4 کیلوگرم
- داشتن فشار خون بالا
- ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک
- مصرف کورتیکواستروئیدها
در زمان انجام تست دیابت بارداری چه اتفاقی رخ میدهد؟
پزشکان از روشهای متفاوتی برای غربالگری دیابت بارداری استفاده میکنند. اغلب پزشکان از یک روش 2 مرحلهای استفاده میکنند که با تست چالشی گلوکز آغاز میشود.
برای پیشگیری و کنترل بیماری دیابت میتوانید به کلینیک دیابت و غدد مراجعه نمایید.
تست چالشی گلوکز
هیچ آمادگی خاصی برای انجام این تست مورد نیاز نیست. شما میتوانید مثل حالت عادی غذا بخورید و بنوشید. وقتی به مطب پزشک میرسید، به شما یک محلول داده میشود که حاوی گلوکز است. یک ساعت بعد، از شما آزمایش خون گرفته میشود. در صورتی که قند خون بالاتر از حالت عادی باشد، پزشک برایتان یک تست تحمل گلوکز درخواست میکند.
تست تحمل گلوکز
این تست پاسخ بدن را به دریافت گلوکز میسنجد. برای انجام این تست پزشک از شما میخواهد که ناشنا باشید. برای نوشیدن آب با پزشک خود مشورت کنید. فراموش نکنید که پزشکتان را در جریان همه داروهای مصرفیتان قرار دهید. در صورت نیاز ممکن است لازم باشد آنها را قطع کنید.
مراحل انجام تست دیابت بارداری
- پس از رسیدن به مطب پزشک قند خون ناشتای شما اندازهگیری میشود.
- پس از آن لازم است که یک محلول حاوی گلوکز مصرف کنید.
- پس از آن پزشک تا 3 ساعت بعد، هر 1 ساعت 1 بار قند خون شما را اندازه میگیرد.
چقدر زمان میبرد تا دیابت بارداری تشخیص داده شود؟
در صورتی که قند خون شما در 2 اندازهگیری مجزا بالا باشد، تشخیص دیابت بارداری قطعی میشود. برخی پزشکان ممکن است که تست چالشی گلوکز را انجام ندهند و تنها تست تحمل گلوکز را درخواست کنند. با پزشک خود در این باره مشورت کنید.
دیابت بارداری چگونه درمان میشود؟
در صورت ابتلا به دیابت بارداری لازم است که دائماً توسط پزشک ارزیابی شوید. آنها از سونوگرافی برای ارزیابی دقیق رشد جنین استفاده میکنند. علاوه بر این، ممکن است لازم باشد در طول بارداری، خودتان در منزل قند خونتان را مرتب ارزیابی کنید. از این رو، لازم است که یک دستگاه گلوکومتر تهیه کنید و تست دیابت بارداری را به صورت متناوب انجام دهید.
اغلب لازم است که قند خونتان را بعد از بیدار شدن از خواب و بعد از هر وعده غذایی اندازه بگیرید. در صورتی که اصلاح سبک زندگی از قبیل رعایت رژیم غذایی و انجام منظم ورزش کمکی به کاهش سطح گلوکز خون نکند، پزشک ممکن است برایتان انسولین تجویز کند. حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری احتیاج به تزریق انسولین پیدا میکنند. علاوه بر این، پزشک ممکن است برایتان داروی خوراکی جهت کنترل قند خون تجویز کند.
در صورتی که دیابت بارداری درمان نشود، چه عوارضی خواهد داشت؟
کنترل دیابت بارداری بسیار ضروری است. به این معنی که در صورتی که درمان نشود، میتواند عوارض مهمیایجاد کند؛ از جمله:
- افزایش فشار خون که به آن پرهاکلامپسی هم گفته میشود
- بارداری زودتر از موعد
- دیستوشی شانه که به حالتی گفته میشود که شانه نوزاد در کانال زایمان گیر کند
- افزایش احتمال مرگ و میر جنین و نوزاد
علاوه بر این، عدم درمان دیابت بارداری میتواند باعث افزایش وزن نوزاد بعد از تولد شود که به این حالت ماکروزومی گفته میشود. ماکروزومی خود میتواند باعث آسیب شانه حین زایمان شود و منجر به زایمان سزارین شود. نوزادان مبتلا به ماکروزومی بیش از دیگران احتمال دارد که به چاقی در دوران کودکی و دیابت نوع ۲ مبتلا شوند.
معرفی بهترین روشهای پیشگیری از دیابت نوع ۲
چگونه میتوانید از دیابت بارداری پیشگیری کنید یا تاثیر آن را بر بارداری کاهش دهید؟
اصلاح سبک زندگی میتواند به پیشگیری از دیابت بارداری و کاهش آثار آن کمک کند. از جمله تغییرات ضروری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش وزن پیش از بارداری
- افزایش وزن به میزان هدف در دوران بارداری
- خوردن غذاهایی با فیبر بالا و چربی کم
- کاهش اندازه وعدههای غذایی
- انجام ورزش
- رژیم غذایی
لازم است که موارد زیر را در رژیم غذایی خود در اولویت قرار دهید:
- غلات کامل
- پروتئین بدون چربی مثل مرغ و ماهی
- میوهها
- سبزیجات
کربوهیدراتهای ساده و تصفیهشده، که در دسرهای شیرین و نوشابه یافت میشوند، میتوانند قند خون را افزایش دهند. از این رو، لازم است که مصرف این مواد را در رژیم غذایی خود محدود کنید. انجام ورزشهایی مثل پیادهروی، شنا و یوگا در دوره بارداری بسیار مفید هستند. با این حال، قبل از انجام ورزش لازم است با پزشک خود مشورت کنید.
نکته پایانی درباره تست دیابت بارداری
تست دیابت بارداری یکی از مهمترین تستهای غربالگری در دوران بارداری است. فراموش نکنید که دیابت بارداری در اغلب موارد پس از زایمان بهبود مییابد. رژیم غذایی مناسب و انجام ورزش بعد از زایمان هم ضروری است. علاوه بر این، سبک زندگی فرزندان هم لازم است سالم باشد.
غذاهایی را انتخاب کنید که هم فیبر بالایی دارند و هم چربی کمیدارند. علاوه بر این، لازم است که مصرف شیرینیجات را محدود کنید. انجام ورزش را به بخش همیشگی از زندگیتان تبدیل بکنید.
فراموش نکنید که دیابت بارداری احتمال ابتلای شما را به دیابت نوع ۲ در آینده افزایش میدهد. پزشک شما ممکن است حدود ۶ تا ۱۲ هفته پس از زایمان برایتان یک تست تحمل گلوکز دیگر درخواست کند تا مطمئن شود که دیگر مبتلا به دیابت نیستید. پس از آن، لازم است تستهای غربالگری را هر 3 سال یک بار انجام دهید.
