تخمدان‌ها بخشی حیاتی از سیستم تولید مثلی زنان محسوب می‌شوند. آن‌ها در قسمت تحتانی شکم و در دو سمت رحم قرار گرفته اند. تخمدان‌ها وظایف مهمی از جمله ترشح هورمون‌های زنانه و تخمک‌گذاری را برعهده دارند. این غدد نیز مثل سایر ارگان‌های بدن می‌توانند درگیر بیماری شوند. از شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با تخمدان می‌توان به کیست تخمدان اشاره کرد. در این این مقاله می‌خواهیم به سوال کیست تخمدان چیست پاسخ دهیم.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با کیست تخمدان، علائم و درمان آن آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- کیست تخمدان چیست؟
- کیست تخمدان چه علائمی دارد؟
- کیست تخمدان چه عوارضی دارد؟
- کیست تخمدان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- کیست تخمدان چگونه درمان می‌شود؟
- چگونه از بروز کیست تخمدان پیشگیری کنیم؟
کیست تخمدان چه علائمی دارد؟
تخمدان‌ها در دو سمت رحم و در قسمت تحتانی شکم قرار گرفته اند. تخمدان‌ها علاوه بر ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون، وظیفه تخمک‌گذاری را نیز بر عهده دارند. در مواردی ممکن است کیسه‌هایی حاوی مایع در تخمدان ایجاد شود که به آن‌ها کیست تخمدان گفته می‌شود. بسیاری از زنان حداقل 1 بار در طول زندگی‌شان کیست تخمدان را تجربه می‌کنند. کیست‌های تخمدانی اغلب بدون علامت هستند و دردی ایجاد نمی‌کنند.
علت کیست تخمدان چیست؟
در اغلب موارد کیست‌های تخمدان علامتی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، همراه با بزرگ شدن کیست ممکن است علائمی ایجاد شود؛ از جمله علت کیست تخمدان شامل موارد:
- تورم شکم
- حرکات دردناک معده
- درد لگن قبل یا حین پریود
- درد حین مقاربت
- درد قسمت تحتانی کمر یا کشاله ران
- درد و حساسیت سینه‌ها
- تهوع و استفراغ
علائم شدید کیست تخمدان که نیاز به بررسی‌های اورژانسی دارد، شامل موارد زیر است:
- درد شدید یا تیز لگن
- تب
- سرگیجه یا غش کردن
- تنفس سریع
این علائم ممکن است نشان‌دهنده پارگی کیست یا چرخش تخمدان باشد. هر دوی این موارد اورژانسی بوده و نیاز به رسیدگی و درمان فوری دارند.
کیست تخمدان چه عوارضی دارد؟
بسیاری از کیست‌های تخمدان خوش‌خیم بوده و بدون هیچ‌گونه عوارض جانبی درمان می‌شوند. با این حال، در مواردی پزشک ممکن است طی بررسی‌های انجام‌شده متوجه توده کیستیک سرطانی در تخمدان شود.
یکی دیگر از عوارض احتمالی کیست تخمدان، تورشن یا چرخش تخمدان است. تورشن تخمدان زمانی ایجاد می‌شود که یک کیست بزرگ سبب شود تخمدان بچرخد یا از مکان اصلی‌اش جابجا شود. در این صورت، خونرسانی بافت تخمدان مختل شده و درصورتی که به‌موقع پیگیری و درمان نشود، می‌تواند منجر به مرگ بافت تخمدان شود. تورشن تخمدان اگرچه شایع نیست؛ اما حدود 3 درصد از اورژانس‌های زنان و زایمان را شامل می‌شود.
پارگی کیست هم اگرچه شایع نیست؛ اما می‌تواند منجر به خونریزی داخلی و نیز درد شدید شود. این عارضه خود نیز می‌تواند ریسک عفونت را بالا ببرد و درصورتی که درمان نشود، تهدیدکننده حیات است.
کیست تخمدان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک ممکن است طی انجام معاینه لگن متوجه کیست تخمدان شود. همچنین، ممکن است متوجه تورمی در محل یکی یا هر دوی تخمدان‌ها شود و در ادامه و برای تایید تشخیص سونوگرافی درخواست کند. سونوگرافی از امواج اولتراسوند برای تصویربرداری از ارگان‌های داخلی بدن استفاده می‌کند. امواج اولتراسوند به تشخیص محل و اندازه کیست کمک می‌کنند.
از دیگر شیوه‌های تصویربرداری که برای تشخیص کیست تخمدان ممکن است استفاده شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سی تی اسکن
- در این شیوه تصاویری از مقاطع مختلف ارگان موردنظر تهیه می‌شود.
MRI
- در این شیوه تصویربرداری از امواج مغناطیسی برای ثبت تصاویر ارگان‌های داخلی بدن استفاده می‌شود.
از آن جایی که بسیاری از کیست‌های تخمدان به‌صورت خودبه‌خودی و طی چند ماه از بین می‌روند، پزشک ممکن است در همان آغاز درمان را برای‌تان آغاز نکند. به جای آن ممکن است چند هفته یا چند ماه بعد یک سونوگرافی مجدد برای بررسی رشد تخمدان برای‌تان درخواست کند.
در ادامه درصورتی که کیست تخمدان رشد کرده باشد یا تغییری در علائم‌تان ایجاد نشده باشد، پزشک ممکن است تست‌های دیگری برای بررسی علت بروز آن درخواست کند. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمایش بارداری برای اینکه مطمئن شوند باردار نیستید
- چک سطح هورمون‌های زنانه برای بررسی اختلالات هورمونی مثل سطح بالای استروژن و پروژسترون
- چک CA-125 برای بررسی سرطان تخمدان
کیست تخمدان چگونه درمان می‌شود؟
در صورتی که کیست تخمدان بزرگ شود یا به‌صورت خودبه‌خودی از بین نرود، پزشک ممکن است توصیه کند که کیست تخمدان خارج شود.
قرص پیشگیری از بارداری
درصورتی که کیست تخمدان راجعه داشته باشید، پزشک ممکن است توصیه به مصرف داروی پیشگیری از بارداری کند تا از تخمک‌گذاری و رشد مجدد کیست‌های تخمدان جلوگیری کند. احتمال بروز سرطان تخمدان در زنان در سنین پس از یائسگی نسبت به سایرین بیشتر است.
لاپاروسکوپی
در صورتی که کیست تخمدان کوچک باشد و به دنبال تصویربرداری جهت رد سرطان یافت شده باشد، پزشک ممکن است توصیه کند که طی جراحی لاپاروسکوپی خارج شود. طی این جراحی با استفاده از یک برش کوچکی در ناحیه شکم و با استفاده از مانیتور کیست تخمدان خارج می‌شود.
لاپاروتومی
در صورتی که کیست تخمدان خیلی بزرگ باشد، ممکن است لازم باشد برش بزرگ‌تری در شکم برای خروج کیست ایجاد شود. علاوه بر این، ممکن است بیوپسی درخواست شود و درصورتی که توده سرطانی باشد، جراحی هیسترکتومی برای خروج همزمان رحم و تخمدان ها انجام می‌شود.
چگونه از بروز کیست تخمدان پیشگیری کنیم؟
کیست تخمدان قابل پیشگیری نیست؛ با این حال، با انجام معاینات روتین زنان و زایمان می‌توانید از وقوع زودرس آن مطلع شوید. اغلب کیست‌های تخمدان خوش‌خیم بوده و سرطانی نیستند. با این حال، علائم سرطان تخمدان ممکن است علائم کیست تخمدان را تقلید کند. از این رو، لازم است که به‌طور منظم پزشک خود را ملاقات کرده و توصیه‌های او را دنبال کنید.
در صورت بروز هر یک از علائم زیر، لازم است که پزشک خود را سریعاً در جریان قرار دهید:
- تغییر سیکل عادات ماهیانه
- درد لگن ادامه‌دار
- کاهش اشتها
- کاهش وزن بی‌علت
- احساس پری شکم
نکته پایانی درباره کیست تخمدان
در این مقاله تلاش کردیم به این سوال که کیست تخمدان چیست پاسخ دهیم. همچنین اغلب کیست‌های تخمدان طی چند ماه از بین می‌روند و زنان مبتلا عوارض خاصی را تجربه نمی‌کنند. با این حال، تکرار کیست تخمدان ممکن است در زنان قبل از یائسگی یا در زنانی با عدم تعادل هورمونی رخ بدهد.
درصورتی که کیست تخمدان درمان نشود، در مواردی می‌تواند قدرت باروری را کاهش دهد؛ به‌ویژه در صورتی که با اندومتریوز یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک همراهی داشته باشد. برای افزایش قدرت باروری، پزشک ممکن است اقدام به خروج کیست کند. علی‌رغم اینکه اغلب پزشکان ترجیح می‌دهند روند رشد کیست تخمدان را بررسی کنند و در صورت لزوم درمان را آغاز کنند، در سنین یائسگی پزشک ممکن است درمان جراحی را برای خروج هر نوع کیستی پیشنهاد کند. این موضوع به این علت است که ریسک بروز کیست‌های تخمدان با منشا سرطان در این سنین بیشتر است. با این حال، کیست تخمدان احتمال سرطان تخمدان را افزایش نمی‌دهد.بهترین روش دریافت مشاوره استفاده از ویزیت آنلاین است که شما می‌توانید از خدمات بهترین متخصصان دیابت و غدد بهره‌مند شوید.
