بسیاری از کاربران می خواهند بدانند که هورمون تیروئید چه زمانی مصرف می شوند، چه مقدار باید مصرف شوند و چه اثراتی دارند. هورمون های تیروئیدی در موارد زیر استفاده می شوند:
- برای جایگزینی عملکرد غده تیروئید که دچار اختلال شده است و درمان جایگزینی نام دارد.
- برای جلوگیری از رشد بیش از حد بافت غده تیروئید که درمان سرکوب کننده نام دارد.
در این مقاله به نکات مهمی درباره درمان با هورمون های تیروئیدی اشاره شده است؛ پس با ما همراه باشید.
درمان جایگزینی با هورمون های تیروئید
در بسیاری از مردم غده تیروئید قادر به تولید هورمون تیروئید به میزان کافی برای پاسخگویی به نیازهای بدن نمی باشد. این حالت کم کاری تیروئید نام دارد، که ممکن است به دلیل غیر فعال شدن غده تیروئید رخ دهد. بیماری هاشیموتو یا به علت تخریب غده تیروئید به وسیله جراحی، اشعه درمانی یا عدم فعالیت غده هیپوفیز، کم کاری تیرویید اتفاق می افتد. شایع ترین علت نیاز به هورمون تیرویید به عنوان درمان جایگزینی، کم کاری تیروئید است. هدف از درمان با هورمون تیروئید این است که دقیقا عملکرد طبیعی تیروئید تقلید شود.
هورمون تیروکسین (T4) خالص جایگزین شده کاملا شبیه هورمونی که از غده تیرویید بیمار ترشح می شود، عمل می کند. هورمون تیروئید برای سلامت همه سلول های بدن لازم است. بنابراین مصرف هورمون تیروئید با مصرف بقیه داروها فرق می کند. زیرا وظیفه آن این است که جایگزینی برای هورمونی که تولید نمی شود، باشد. تنها نگرانی درباره مصرف هورمون تیروئید مصرف بیش از حد یا مصرف کمتر از حد نیاز است. برای پیشگیری از این موضوع، عملکرد تیروئید شما توسط پزشک تان کنترل خواهد شد تا این اتفاق نیافتد.
چگونه مقدار مصرف هورمون تیروئید انتخاب می شود؟
هنگامی که یک نفر برای اولین بار مصرف هورمون تیروئید را آغاز می کند، مقدار اولیه با دقت براساس وزن، سن و بقیه شرایط پزشکی بیمار انتخاب می شود. سپس مقدار مصرفی باید توسط پزشک متخصص تنظیم گردد تا عملکرد غده تیروئید به صورت طبیعی و بهنجار حفظ شود. پزشک با معاینه بالینی و اندازه گیری میزان هورمون TSH عملکرد تیرویید را تحت نظر می گیرد. در مورد مناسب بودن دوز مصرفی هورمون جایگزین اطمینان حاصل می کند.
چگونه هورمون تیروئید را مصرف کنم؟
استفاده از هورمون تیروئید ساده است. با توجه به اینکه این هورمون مدت زمان طولانی در بدن شما باقی می ماند، می توان آن را یک بار در روز مصرف کرد. این باعث می گردد میزان هورمون در بدن به سطح ثابتی برسد. وقتی هورمون تیروئید برای درمان کم کاری تیروئید استفاده می شود، هدف درمان حفظ عملکرد تیروئید در محدوده عملکرد تیرویید یک فرد سالم است. این کار با ثابت نگه داشتن سطح هورمون TSH در محدوده طبیعی، انجام می شود.
بهترین زمان برای مصرف هورمون تیروئید صبح با معده خالی است. به این علت که، غذای داخل معده می تواند روی جذب هورمون تیروئید اثر داشته باشد. مهمترین نکته در مصرف هورمون تیروئید این است که در مصرف آن ثابت قدم باشید. آن را هر روز در یک زمان مشابه و مشخص و به همان روش همیشگی مصرف کنید و اگر شما داروهای دیگری نیز مصرف می کنید، باید ساعت مصرف هورمون تیروئید را با پزشک معالج خود در میان بگذارید و در این باره با او مشورت کنید. گاهی اوقات مصرف هورمون تیروئید در شب استفاده از آن را راحت تر کرده و از تداخل با غذا و داروهای دیگر جلوگیری می کند.
توجه داشته باشید که هیچ وقت مصرف هورمون تیروئید را بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید. بیشتر مشکلات مربوط به تیرویید دایمی هستند و بیماران ناگزیرند در تمام طول عمر خود به مصرف دارو ادامه دهند. اگر در طول درمان مصرف یک نوبت دارو را فراموش کردید، بهتر است به محض یاد آوری آن را مصرف کنید. همچنین می توانید در روز بعد به جای یک قرص دو قرص مصرف کنید، یک عدد صبح و یک عدد شب. این موضوع بسیار مهم است که سطح هورمون تیروئید و TSH شما با فواصل منظم بررسی شود. حتی اگر حالتان خوب است و احساس مریضی نمی کنید تا در صورت لزوم میزان مصرف هورمون تیرویید تغییر کند و همیشه دوز آن تنظیم باشد.
آیا هورمون تیروئید با داروهای دیگر تداخل دارد؟
مصرف داروهای دیگر ممکن است سبب شود که میزان نیاز شما به هورمون تیروئید کم یا زیاد شود. داروهایی که می توانند سبب تغییر مقدار مصرف هورمون تیروئید شوند عبارتند از:
- قرص های ضدبارداری
- استروژن
- تستسترون
- برخی از داروهای ضد تشنج (مانند دیلانتن و تگرتول)
- برخی از داروهای ضد افسردگی
- برخی از داروها می توانند از جذب کامل هورمون تیرویید جلوگیری کنند: آهن، کلسیم، سویا
- برخی از داروهای پایین آورنده کلسترول می باشند
بیماران حتما باید قبل از هر گونه تغییر در داروها و یا مکمل های غذایی پزشک خود را آگاه سازند.
داروهایی که در پرکاری تیروئید تجویز می شود
آیا من باید در دوران بارداری از هورمون تیرویید استفاده کنم؟
از آنجا که هورمون تیروئید به صورت طبیعی در بدن یافت می شود، مصرف این هورمون در دوران بارداری کاملا بی خطر است. در مورد زنان باردار و یا زنانی که قصد بارداری دارند بسیار مهم است که عملکرد تیروئیدشان طبیعی باشد. تا محیط مناسبی برای رشد جنین آنها فراهم شود. خانم هایی که هورمون تیروئید دریافت می کنند، اغلب نیازمند افزایش میزان هورمون تیروئید در طول بارداری هستند. بنابراین زمانی که متوجه شدید باردار هستید، حتما باید هورمون TSH و هورمون های تیروئیدی اندازه گیری شوند. درباره زمانهایی که باید هورمون ها مورد بررسی قرار گیرند حتما با پزشک خود مشورت کنید. ولی معمولا باید هر سه ماه یک بار این آزمایش ها انجام شوند.
هورمون T3 چیست؟
یکی از مهمترین و اصلی ترین هورمون هایی که از تیرویید ترشح می شود هورمون T3 می باشد. بخش عمده هورمون T3 موجود در بدن از تبدیل T4 (یکی دیگر از هورمون های مترشحه از تیروئید) به T3 حاصل می شود. فرایند تبدیل T4 به T3 در بیماران دچار کم کاری تیروئید طبیعی است. T3 نیمه عمر بسیار کوتاهی در بدن دارد. در حالی که نیمه عمر T4 در بدن طولانی تر است که به عنوان منبع تأمین کننده مداوم T3 عمل می کند. بعد از مصرف یک قرص T3 ، میزان هورمون T3 در خون بسیار افزایش می یابد، که البته این افزایش برای مدت کوتاهی حفظ می شود و پس از آن سطح خونی T3 به سرعت افت می کند.
این موضوع نشان می دهد که T3 باید چندین بار در روز مصرف شود. حتی با این وجود استفاده از T3 به دفعات زیاد، سطح T3 را در خون ثابت نگه نمی دارد. همچنین از آزاد شدن مقادیر زیاد T3 درست بعد از مصرف قرص نمی توان جلوگیری کرد. میزان بالای T3 در بدن می تواند سبب بروز علایم ناخوشایندی مانند افزایش ضربان قلب، بی خوابی و اضطراب شود. سطح بالای T3 در بدن می تواند برای قلب و استخوانها هم مضر باشد. مشکل دیگری که در استفاده از T3 وجود دارد این است که بدن از توانایی تبدیل T4 به T3 برای تنظیم ذخایر T3 مطابق با نیازهای بدن محروم می شود، در نتیجه هیچ لزومی برای استفاده از T3 به تنهایی برای درمان کم کاری تیروئیدی وجود ندارد.
چه زمانی مصرف هورمون تیروئید به ما کمک می کند؟
بعضی از مردم دچار علایمی شبیه علایم کم کاری تیرویید هستند ولی سطح هورمون های تیرویید خون آنها طبیعی است. مطالعات علمی بسیاری انجام شده است تا بررسی شود که آیا مصرف هورمون T4 در بیمارانی با آزمون های تیروئیدی طبیعی که دچار علایمی شبیه کم کاری تیروئید و یا علایمی که با علایم کم کاری تیروئید هم پوشانی دارند هستند، مؤثر است یا خیر؟
تفاوتی میان افرادی که هورمون T4 دریافت کرده اند با کسانی که قرص های دارونما مصرف نموده اند، مشاهده نشد. به عبارت دیگر مصرف هورمون T4 تأثیر چندانی روی بهبودی علایم یا احساس بهبودی از جانب بیمار نداشته است.
چرا من به درمان سرکوب کننده هورمون های تیروئید نیاز دارم؟
هورمون تیروئید برای درمان کم کاری تیرویید استفاده می شود، هدف از درمان حفظ فعالیت طبیعی غده تیروئید است. همچنین می توان از هورمون تیرویید برای پایین آوردن سطح هورمون TSH و رساندن آن به پایین تر از سطح طبیعی و یا پایین ترین حد میزان طبیعی استفاده کرد. این کار به این معنی است که یکی از عوامل محرکی که سبب رشد تیرویید می شود را خاموش کرده باشیم. به همین جهت به آن درمان سرکوب کننده با هورمون های تیروئید می گویند.
این روش درمانی به منظور جلوگیری از رشد بیش از حد گره ها و غده تیروئید بزرگ شده استفاده می شود. ضروری است این روش درمانی باید قبل از اجرا به دقت بررسی شود. بیمارانی که تحت این نوع درمان قرار می گیرند باید به طور مرتب از نظر عوارض جانبی این روش درمان را بررسی کنند. عوارض عبارتند از: ریتم های قلبی تند و نامنظم و تشدید درد قفسه سینه و کاهش تراکم استخوان.
درمان سرطان تیرویید
پس از جراحی تیرویید به علت سرطان تیرویید، جایگزینی هورمون های تیرویید به دو منظور انجام می شود. اول اینکه جایگزین عملکرد تیروئید برداشته شده شود. دوم اینکه مانع از رشد باقی مانده های سلولهای سرطانی تیروئید گردد. (به کتابچه سرطان تیرویید مراجعه شود). درمان سرکوب کننده هورمونهای تیروئید نقش مهمی در درمان سرطان تیرویید دارد و در سرکوب رشد کانون های میکروسکوپی سرطان تیروئید و رشد بقایای بافتی سرطان تیرویید مفید است.
مدت زمان درمان سرکوب کننده در بیماران مبتلا به سرطان تیروئید مورد اختلاف نظر است. جلوگیری از رشد سلول های باقیمانده سرطانی بر عوارض ناشی از این درمان که شامل نامنظم و تند بودن ریتم قلبی، تشدید درد قفسه سینه، و کاهش تراکم استخوانی است، برتری و ارجحیت دارد. پزشک باید این گونه بیماران را شدیدا کنترل کرده و تحت نظر قرار دهد.
