زمانی که بدون علت، وزن اضافه می‌کنید و چاق می‌شوید، ممکن است که تغییرات هورمونی یا هورمون چاقی مقصر اصلی باشد. این تغییرات امکان دارد به دنبال افزایش سن، یائسگی یا بیماری رخ بدهند. تغییر سطح هورمون‌ها می‌تواند باعث ایجاد تاثیرات گسترده‌ای روی بدن از جمله افزایش یا کاهش وزن شود. علی‌رغم این که افزایش وزن هورمونی در هر دو سن محتمل است؛ اما توزیع چربی در دو جنس با یکدیگر تفاوت دارد. درمان چاقی هورمونی وابسته به علت زمینه‌ای است.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با هورمون چاقی، دلایل افزایش وزن هورمونی و درمان آن آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- چاقی هورمونی چه علائمی دارد؟
- هورمون های عامل چاقی کدام‌اند؟
- اختلالات هورمونی مرتبط با چاقی
___________________________________________________________________________
مطالعه بیشتر: ماموگرافی چگونه انجام میشود
___________________________________________________________________________
چاقی هورمونی چه علائمی دارد؟
از آنجایی که هورمون‌های مختلفی می‌توانند منجر به بروز چاقی شوند، چاقی هورمونی با علائم مختلفی می‌تواند همراهی داشته باشد. علائم به نوع هورمون و کم یا زیاد بودن آن در جریان خون بستگی دارد و باید توجه داشته باشید که این افزایش وزن و چاقی به دلیل هورمون چاقی نیست.
علاوه بر چاقی، علائم زیر هم ممکن است بروز یابند:
- احساس تشنگی بیش از حد علی‌رغم مصرف آب
- تکرر ادرار
- خستگی
- یبوست
- پریودهای نامنظم
- افسردگی
- بی‌نظمی ضربان قلب
- جوش
- بی‌خوابی
هورمون چاقی چه چیزی می‌تواند باشد؟
هورمون‌های مختلفی هستند که روی اشتها، احساس پری، متابولیسم و نیز توزیع چربی در بدن اثر می‌گذارند. تغییر در سطح این هورمون‌ها می‌تواند منجر به چاقی و افزایش وزن بدون علت شود. در ادامه، شما را با برخی از هورمون‌های دخیل در چاقی یا چیزی که به نام هورمون چاقی می‌شناسیم، آشنا خواهیم کرد:
استروژن
استروژن هورمونی است که در تنظیم چرخه‌های قاعدگی زنان نقش دارد. با این حال، بر روی سایر اعضای بدن هم اثرگذار بوده و می‌تواند منجر به چاقی هم در زنان و هم در مردان شود.
افزایش یا کاهش سطح استروژن مستقیما باعث چاقی نمی‌شود. درحقیقت، عدم تعادل سطح استروژن باعث اختلال در عملکرد طبیعی سایر سیستم‌های بدن و درنهایت تحریک چاقی میشود.
انسولین
انسولین هورمونی است که توسط غده پانکراس یا لوزالمعده ساخته میشود. کار این هورمون این است که به سلول‌ها در جذب گلوکز یا بیماری قند خون از سلول‌ها کمک کند. سلول‌ها از گلوکز برای دریافت انرژی عملکردهای بدن استفاده می‌کنند. انسولین همچنین با کبد و عضلات برای ذخیره گلوکز به‌عنوان چربی همکاری می‌کند.
وقتی گلوکز درون سلول‌ها تجمع می‌یابد، مازاد آن به‌عنوان چربی در بدن ذخیر میشود. این مسئله به پانکراس این پیغام را می‌دهد که ترشح انسولین را متوقف کند.
مبتلایان به دیابت نوع 2 دچار مقاومت به انسولین می‌شوند. در این شرایط، سلول‌ها نمی‌توانند از انسولین استفاده کنند وبه همین دلیل گلوکز در جریان خون تجمع می‌یابد. درنتیجه بدن گلوکز اضافی را وارد سلول‌های چربی کرده و باعث چاقی میشود.
لپتین
لپتین هورمونی است که از سلول‌های چربی ترشح میشود. این هورمون در اصل بر روی مغز و نواحی هیپوتالاموس و ساقه مغز اثر می‌گذارد. لپتین به کنترل اشتها و احساس سیری کمک می‌کند. کار اصلی آن هشدار دادن به مغز در هنگام کاهش چربی بدن و کاهش ذخیره انرژی کبد است.
علی‌رغم این که سطح لپتین با مقدار چربی بدن افزایش می‌یابد، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد افراد چاق ممکن است به لپتین مقاومت داشته باشند. مقاومت به لپتین یا مقدار کم لپتین ممکن است باعث اختلال در موارد زیر شود:
- تنظیم مواد غذایی دریافتی و وزن بدن
- کنترل سطح انرژی
- تنظیم اشتها
کورتیزول
کورتیزول یا همان هورمون استرس از غدد فوق کلیه ترشح میشود. این هورمون همچنین به تنظیم قند خون، متابولیسم، چرخه‌های خواب و بیداری و وضعیت‌های التهابی بدن کمک می‌کند.
در صورتی که سطح کورتیزول خون به دنبال یک بیماری یا استرس مزمن برای مدت طولانی باقی بماند، می‌تواند منجر به تحریک بروز چاقی شود.
گرلین
گرلین به نام هورمون گرسنگی هم شناخته میشود. این هورمون در دستگاه گوارش ساخته میشود و از طریق همکاری با هیپوتالاموس در کنترل اشتها و احساس گرسنگی نقش دارد. علاوه بر این، به غده هیپوفیز در ترشح هورمون رشد کمک می‌کند که خود باعث تخریب بافت چربی و رشد بافت عضلانی میشود.
این هورمون عموما قبل از غذا خوردن و در زمان ناشتایی افزایش یافته و باعث ایجاد احساس گرسنگی میشود. سطح هورمون به دنبال مصرف غذا کاهش می‌یابد.
در افراد چاق عموما سطح گرلین پایین‌تر از افراد لاغر است؛ اما ممکن است حساسیت سلول‌های‌شان نسبت به آن بیشتر باشد. این موضوع نشان می‌دهد که این هورمون در کنترل وزن دخالت دارد. افزایش حساسیت به گرلین باعث تحریک غذا خوردن بیش از حد میشود.
اختلالات هورمونی مرتبط با چاقی
در ادامه، شما را با برخی اختلالات هورمونی که می‌توانند منجر به بروز چاقی شوند آشنا خواهیم کرد، مواردی که شاید با نام هورمون چاقی آن‌ها را بشناسید و بهتر است دانش درستی درباره آن‌ها داشته باشید:
سندروم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS
سندروم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی است که در آن تخمدان‌ها یا غدد فوق‌کلیه در زنان بیش از حد معمول هورمون‌های مردانه تولید می‌کنند. این مسئله درنهایت باعث رشد تعدادی کیست در یک یا هر دو تخمدان‌ها میشود. افزایش وزن و چاقی در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک شایع‌تر از دیگران است.
کم کاری تیروئید
در این بیماری ترشح هورمون‌های تیروئيدی کمتر از حد طبیعی بوده و در نتیجه تنظیم سوخت‌وساز یا متابولیسم بدن دچار اختلال میشود. این بیماری همچنین می‌تواند منجر به احساس خستگی، یبوست یا افسردگی شود. در صورت ابتلا به کم کاری تیروئید امکان دارد درجاتی از افزایش وزن یا چاقی را تجربه کنید. با این حال، درمان این بیماری می‌تواند به بهبود وضعیت چاقی کمک کند. توجه داشته باشید که شما در این شرایط بر اثر یک بیماری دچار اضافه وزن شده‌اید و این تاثیر چیزی با نام هورمون چاقی نیست.
یائسگی
یائسگی از زمانی گفته میشود که یک زن برای ۱۲ ماه پشت سر هم پریود نشود. در این زمان، تولید هورمون استروژن کاهش می‌یابد. این تغییرات هورمونی باعث تاثیرات گسترده‌ای در بدن از جمله افزایش وزن میشود.
بی خوابی
افراد مبتلا به بی‌خوابی یا به‌راحتی خواب‌شان نمی‌برد یا خواب‌شان عمیق نمی‌شود یا مدام بیدار می‌شوند. این مسئله ممکن است موقتی باشد یا مدام تکرار شود. از دلایل بی‌خوابی می‌توان به اضطراب، عادات نامنظم خواب، افسردگی و سایر اختلالات عاطفی اشاره کرد. مطالعات نشان داده است افرادی که به میزان کافی نمی‌خوابند، بیش از سایرین درمعرض ابتلا به چاقی هستند.
نکته پایانی درباره هورمون چاقی
کنار آمدن با چاقی هورمونی به‌راحتی امکان‌پذیر نیست. علی‌رغم تاثیری که چاقی بر روی ظاهرتان می‌گذارد، برای سلامتی هم خطرناک می‌باشد. چاقی احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. با این حال، مراجعه به بهترین متخصص غدد در کلینیک آنلاین دیابت و غدد یا انجام آزمایش خون می‌تواند به شما در یافتن علت چاقی کمک کند. یافتن تشخیص درست قدم اول برای دریافت بهترین درمان است.
