در این مقاله از مجله سلامت با روش های پیشگیری از دیابت آشنا خواهید شد. دیابت یکی از مهم‌ترین بیماریهای عصر حاضر است که سالانه میلیون‌ها نفر را دچار مشکلات بسیاری میکند. دیابت در شرایطی رخ میدهد که در خون شما بیش از اندازه گلوکوز (نوعی قند) وجود داشته باشد. با گذشت زمان، تجمع گلوکوز در بدن، موجب آسیب رساندن به اندامهای داخلی خواهد شد. در این متن قصد داریم به بررسی راههای پیشگیری از دیابت و عوارض دیابت بپردازیم. شایعترین عوارض دیابت، آسیب به مویرگها و رگهای بدن است که میتواند منجر به حمله قلبی، سکته، مشکلات بینایی، مشکلات کلیوی، مشکلات لثه، آسیب به بافت پا و اعصاب شود.
پیشگیری از دیابت
قبل از پرداختن به موضوع راههای پیشگیری از دیابت و عوارض دیابت، لازم است بدانید زمانی که دچار دیابت نوع 2 می‌شوید، بدن شما در واقع انسولین را به اندازه کافی تولید و یا مصرف نمیکند. با اینحال پیش از اینکه دچار دیابت شوید، دورهای وجود دارد که قند خون فرد بالاست، اما هنوز نه به‌اندازه‌ای که تشخیص دیابت داده شود، به این مرحله “پیش دیابتی” گفته میشود.
تحقیقات نشان داده است 70% افرادی که در مرحله پیش دیابتی به سر میبرند، دچار دیابت نوع 2 خواهند شد، مگر آنکه برخی مسائل را جهت پیشگیری از دیابت رعایت کنند. بررسی نشانه های اولیه زیر در دوره “پیش دیابتی” در خودتان، میتواند به پیشگیری از دیابت کمک کند:
- افزایش احساس تشنگی
- احساس نیاز دائم به ادرار کردن
- احساس خستگی
- تاری دید یا حس ضعف در دستها، پاها و…
گرچه عواملی مانند ژنتیک، سن و سبک زندگی سابقی که داشته‌اید در حیطه کنترل شما نیستند، با این حال راه هایی برای پیشگیری از دیابت وجود دارد که انجام آن‌ها میتواند به شدت در این زمینه موثر باشد. این راه‌ها عبارت‌اند از:
- شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده را حذف کنید و رژیم غذایی ای را انتخاب کنید که کربوهیدرات در آن کم باشد.
- ورزش منظم داشته باشید.
- دائما آب و چای و قهوه بنوشید.
- در صورت چاقی، کاهش وزن سالم را دنبال کنید.
- سیگار را ترک کنید.
- وعده های غذایی خود را در واحدهای کوچک، مصرف کنید.
- از کم‌تحرکی و نشستن زیاد خودداری کنید.
- برنامه غذایی مملو از فیبر داشته باشید.
- مصرف به اندازه ویتامین د را در نظر داشته باشید.
- مصرف غذاهای فراوری‌شده را کاهش دهید.
- مصرف قند و گوشت قرمز را کاهش دهید.
عوارض دیابت
جهت پیشگیری از دیابت و عوارض دیابت، لازم است به صورت منظم آزمایش هایی انجام دهید که میتواند به جلوگیری از گسترش اولیه آن کمک کند. چک کردن فشار خون، میزان گلوکوز خون (HbA1c)، بررسی تری گلیسیرید و کلسترول خون، بررسی عملکرد کلیه ها، چکاپ دندانها، لثه و پا از گسترش زودهنگام دیابت پیشگیری خواهند کرد.
اصلی‌ترین عوارض دیابت در درازمدت بر بدن شما شامل موارد زیر است:
- آسیب به رگهای عروقی که به قلب، مغز و پاها خونرسانی میکنند.
- آسیب به مویرگها که ممکن است موجب مشکلات بینایی، مشکلات کلیوی و مشکلات سیستم عصبی شوند.
- مشکلاتی که به علت دیابت در سیستم گوارش، پوست، اندامهای جنسی و سیستم ایمنی ایجاد خواهد شد.
بیماری دیابت و اختلال سیستم گوارشی
مشکلات عروقی
آسیب به بافتهای عروقی که اصلی ترین دلیل حمله قلبی و سکته است، به دلیل بالا بودن کلسترول و فشار خون در افراد دیابتی، احتمال بیشتری دارد. مصرف سیگار، وجود سابقه مشکلات قلبی در خانواده و کم تحرکی این احتمال را بالا میبرد. برای کاهش این مشکل، نیاز است هر 6 ماه یکبار فشارخون خود را کنترل و در صورت نیاز قرص فشار مصرف کنید و حداقل سالی یکبار کلسترول خون را بررسی کنید.
مشکلات بینایی
مشکلات شبکیه، لکه زرد، آبمروارید و آبسیاه از جمله عوارض دیابت هستند که در مراحل اولیه به راحتی شناسایی نمیشوند. ارزیابی منظم توسط چشم پزشک میتواند به شناسایی تغییرات چشم در مراحل اولیه و درمان آن پیش از گسترش آسیب، کمک شایانی کند. اگرچه بیشتر آسیبهای بینایی علائم اولیه مشخصی ندارند اما در صورت مشاهده برخی نشانه ها مانند دیدن فلش نور، اجسام شناور یا نقاط ریز و یا از دست دادن دید محیطی، حتما به پزشک مراجعه کنید.
مشکلات کلیوی
عوارض کلیوی به علت تغییراتی که عوارض دیابت بر عروق منتهی به کلیه ایجاد میکند، شایعاند. مشکلات کلیوی در مراحل اولیه میتوانند با آزمایش ادرار حداقل یکبار در سال شناسایی شوند. و با شناسایی عوارض دیابت بر کلیه در مراحل اولیه، می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
آسیب به سیستم عصبی
عوارض دیابت بر سیستم عصبی میتواند ناشی از بالا بودن سطح گلوکوز در خون، مصرف بالای الکل یا سیگار و کمبود ویتامین ب 12 باشد. آسیب به سیستم عصبی خود را از طریق مشکلات حسی یا حرکتی در اندامهایی مانند دستها و پاها، سینه و شکم یا اندامهایی که مسئول حرکات بدنی هستند، نشان دهد.
مشکلات پا
زمانی که گردش خون در عروق بزرگ و کوچک کاهش مییابد، پاها از جمله اندام هایی هستند که در افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر قرار میگیرند. اغلب این مشکلات خود را به صورت التهاب، کاهش حس در پاها و ایجاد زخم های دیابتی در پا نشان میدهند.
برای جلوگیری از این مشکلات بهتر است حداقل سالی یکبار به متخصص پا مراجعه کنید تا عروق و عملکرد پای شما بررسی شود. هرروز پای خود را چک کنید تا هرگونه بریدگی، تاول، میخچه یا قارچ (به خصوص بین انگشتان پا) از دید شما پنهان نماند.
مشکلات پوستی
افراد دیابتی ممکن است به دلیل مشکلات عروقی، خشکی پوست یا خشکی در پاها را تجربه کنند. خشکی پوست میتواند منجر به ترک‌خوردگی و افزایش احتمال عفونت شود. به همین دلیل بهتر است برای جلوگیری از عوارض دیابت، از کرمهای پوست استفاده کنید، هنگام انجام کارهای منزل از دستکش استفاده کنید و از حمام کردن با آب داغ پرهیز کنید.
مشکلات لثه و دندان
افرادی که دیابت خود را به درستی کنترل نمیکنند، در معرض پوسیدگی دندان و عفونت لثه قرار میگیرند و این به علت از بین رفتن مویرگ هایی است که به حفظ سلامت لثه و دندان کمک میکنند. برای جلوگیری از مشکلات دهان و دندان نیاز است هر شش ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید و حداقل روزی دو بار به طور منظم دندانها را مسواک زده و نخ دندان بکشید.
مشکلات سلامت روان
سبک زندگی و مدیریت مشکلات ناشی از دیابت میتواند استرس، اضطراب و افسردگی زیادی را برای شما به همراه داشته باشد و این مسائل میتوانند متقابلا بر سطح گلوکوز خون و کنترل دیابت تاثیر بگذارند. در صورتی که از استرس، افسردگی و مسائل دیگری که بر سلامت روان شما موثر هستند رنج میبرید حتما با پزشک خود صحبت کنید.
مشکلات سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی به مبارزه با عفونت‌ها و حمایت بدن در مقابل آن‌ها کمک میکند. یکی از عوارض دیابت بالا بودن سطح گلوکوز در خون است که سرعت گلبول های سفید خون کاهش پیدا میکند. و کار سیستم ایمنی بدن، دشوارتر میشود. برای حمایت از سیستم ایمنی بدن لازم است که:
- میزان گلوکوز خون را تا حد امکان در محدوده سالم نگه دارید.
- هر شب خواب کافی داشته باشید.
- دستهای خود را مرتب بشویید تا از انتقال بیماریها جلوگیری شود.
- اگر بالای 65 سال دارید با پزشک خود در مورد واکسن سینه‌پهلو مشورت کنید.
- سالانه واکسن آنفولانزا دریافت کنید.
اکنون میدانیم پیشگیری از دیابت و عوارض دیابت نقش پررنگی در سلامت افراد دارند. ابتلا به دیابت ممکن است سبک زندگی و نوع تغذیه شما را تحت تاثیر قرار دهد. اما با چکاپ سالیانه، دیابت عملا نمیتواند تغییر چندانی بر تفریحات و فعالیت های روزانه شما ایجاد کند. با رعایت نکات گفته‌شده میتوانید با وجود دیابت، زمان زیادی را از زندگی خود لذت ببرید.
