کلیه‌ها مسئولیت تنظیم PH، نمک، پتاسیم و سایر مواد معدنی را در بدن انسان به عهده دارند. بیماری های کلیه متنوع هستند و در کنار سبک زندگی و عوامل ژنتیکی می‌توانند عملکرد کلیه‌ها را با اختلال مواجه کنند. در این مطلب به بررسی این بیماری‌ها می‌پردازیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- بیماری های کلیه کدام‌اند؟
- علائم بیماری کلیه
- انواع بیماری های کلیه و مجاری ادراری
- پیشگیری از بروز بیماری های کلیه
بیماری های کلیه کدام‌اند؟
کلیه‌ها ارگان‌هایی به اندازه یک مشت دست هستند که در قسمت زیرین قفسه سینه قرار گرفته‌اند. در هر سمت ستون فقرات، یک کلیه قرار دارد. این ارگان‌ها نقش حیاتی را در سلامت بدن ما بازی می‌کنند. مسئولیت پالایش ضایعات، آب اضافی و سایر ناخالصی‌ها از خون به عهده کلیه است. سموم بدن در مثانه ذخیره شده و سپس از راه ادرار از بدن دفع می‌شوند.
کلیه‌ها همچنین مسئول تنظیم سطح PH، نمک و پتاسیم در بدن هستند. غدد درون‌ریز کلیه‌ها هورمون‌هایی را ترشح می‌کنند که فشار خون را تنظیم و ساخت گلبول‌های قرمز خون را کنترل می‌کنند. کلیه‌ها حتی می‌توانند نوعی از ویتامینD را، که به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند، فعال کنند.
بالغ بر ۳۷ میلیون آمریکایی به بیماری های کلیه و غدد درون‌ریز دچار هستند. زمانی که کلیه‌ها آسیب ببینند و نتوانند عملکرد خود را به درستی انجام دهند، بیماری کلیوی رخ می‌دهد. این آسیب ممکن است به دلیل دیابت، فشار خون بالا و سایر بیماری‌های مزمن رخ دهد. آسیب کلیوی می‌تواند منجر به سایر مشکلات تهدیدکننده سلامتی از جمله آسیب اعصاب، سوء تغذیه و ضعف استخوان‌ها شود.
در صورتی که بیماری با گذشت زمان بدتر شود، ممکن است کلیه‌ها کاملاً از کار بیفتند. در نتیجه، برای شبیه‌سازی عملکرد کلیه‌ها، دیالیز برای بیمار تجویز می‌شود. دیالیز فرایند درمانی است که خون را به وسیله یک دستگاه پالایش می‌کند. اگرچه این روند نمی‌تواند بیماری های کلیه را درمان کند؛ اما قطع به یقین احتمال بقای بیمار را افزایش می‌دهد.
علائم بیماری کلیه چیست؟
پیش از هر چیز اولین سوالی که مطرح می‌شود این است که کلیه چیست؟ اغلب افراد دو کلیه دارند که در دو طرف قسمت پشتی شکم در پهلوها قرار گرفته‌اند. وظیفه اولیه کلیه‌ها تصفیه خون از مواد دفعی است. عفونت و کیست کلیه از جمله بیماری‌های شایع کلیوی است متاسفانه معمولاً بیماری های کلیه تا زمانی که شدت نگرفته‌اند، نادیده گرفته می‌شوند. موارد زیر از علائم اولیه‌ای هستند که می‌توانند به دلیل بروز بیماری در کلیه پدیدار شوند:
- احساس خستگی
- دشواری در تمرکز
- اختلال خواب
- کاهش اشتها
- گرفتگی عضلات
- تورم پا و قوزک پا
- خشکی و زبری پوست
- پف دور چشم صحگاهی
- تکرر ادرار به‌ویژه هنگام نیمه‌شب
همچنین، علائم شدیدتر بیماری های کلیه که می‌توانند نشان‌دهنده پیشرفت بیماری و خطر از کار افتادن کلیه‌ها باشند عبارت‌اند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- از دست دادن اشتها
- تغییرات در خروجی ادرار
- احتباس آب
- آنمی (کم‌خونی یا کاهش تعداد گلبول‌های قرمر خون)
- کاهش میل جنسی
- افزایش ناگهانی سطح پتاسیم
- التهاب پریکارد (ساک حاوی مایع که دور قلب را پوشانده است)
انواع بیماری های کلیه و مجاری ادراری
از بیماری های کلیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1.بیماری مزمن کلیوی
یکی از شایع‌ترین بیماری های کلیه، بیماری مزمن است. اگر بیماری به مدت طولانی و بدون بهبود، باقی بماند، مزمن می‌شود. اصلی‌ترین دلیل به وجود آمدن این بیماری، فشار خون بالا است.
بالا رفتن فشار خون از آن جهت برای کلیه‌ها خطرناک است که می‌تواند فشار روی گلومرولی (شبکه مویرگ‌های خونی کلیه‌ها) را افزایش دهد. به مرور زمان، افزایش فشار خون به مویرگ‌ها آسیب جدی وارد کرده و عملکرد کلیه افت می‌کند و بیمار نیاز به دیالیز پیدا می‌کند. دیالیز مایع اضافی و ضایعات را پالایش کرده و از خون خارج می‌کند. همان‌طور که گفتیم، دیالیز به حفظ سلامت بدن کمک می‌کند؛ اما بیماری کلیه را درمان نمی‌کند.
یکی دیگر از دلایل ایجاد بیماری مزمن کلیوی، دیابت است. دیابت، گروهی از بیماری‌ها است که منجر به افزایش سطح قند خون بدن می‌شود. این شرایط با گذشت زمان منجر به آسیب دیدن رگ‌های خونی در کلیه‌ها می‌شود. در نتیجه، کلیه‌ها نمی‌توانند خون را به‌خوبی پاکسازی کنند. زمانی که بدن با سموم مختلف انباشته می‌شود، کلیه‌ها از کار می‌افتند.
2.گلومرولونفریت یا التهاب گلومرول‌ها
گلومرولونفریت به التهاب گلومرول‌ها اطلاق می‌شود. گلومرول ساختار بسیار کوچکی درون کلیه‌ها است که خون را پالایش می‌کند. گلومرولونفریت ممکن است به دلیل عفونت، مصرف داروها یا اختلال‌های مادرزادی به وجود بیاید. این بیماری معمولاً خود به خود بهبود می‌یابد.
3.بیماری کلیه پلی کیستیک
یکی دیگر از بیماری های کلیه، کلیه پلی کیستیک نوعی اختلال ژنتیکی است که باعث به وجود آمدن کیست‌های متعدد (ساک‌های کوچک حاوی مایع) در کلیه‌ها می‌شود. این کیست‌ها باعث اختلال در عملکرد کلیه‌ها و از کار افتادن آن‌ها می‌شوند.
4.التهاب مجاری ادراری
التهاب مجاری ادراری (UTI) یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند در هر بخشی از سیستم ادراری ایجاد شود. عفونت مثانه و میزراه شایع‌ترین نوع این بیماری است. التهاب مجاری ادراری به‌راحتی قابل درمان است و به‌ندرت منجر به بروز مشکلات جدی برای سلامتی فرد می‌شود. با این حال، در صورت عدم درمان، این عفونت‌ها می‌توانند به کلیه‌ها گسترش یافته و باعث از کار افتادن آن‌ها شوند.
5.سنگ کلیه
یکی دیگر از مشکلات شایع کلیوی، سنگ کلیه است. وقتی مواد معدنی و سایر موادی که در خون وجود دارند، در کلیه‌ها رسوب کنند، سنگ کلیه ایجاد می‌شود. سنگ‌های کلیه معمولاً از طریق ادرار دفع می‌شوند. اگرچه دفع سنگ‌های کلیه می‌تواند بسیار دردناک باشد؛ اما به‌ندرت منجر به بروز مشکلات جدی می‌شوند.
6.نفروپاتی IgA
این بیماری باعث می‌شود پروتئین‌های تولیدشده توسط سیستم ایمنی در کلیه‌ها رسوب کرده و فیلترهای پاکسازی خون را دچار آسیب کنند. بروز این آسیب ممکن است سال‌ها به طول بینجامد و افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند ممکن است متوجه آن نشوند. با گذشت زمان، این بیماری منجر به بیماری کلیوی مزمن، از کارافتادگی کلیه یا مرگ می‌شود. درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما داروها می‌توانند روند آسیب دیدن کلیه‌ها را کندتر کنند.
7. لوپوس
لوپوس یک بیماری خودایمنی است. این بیماری خودایمنی باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود بدن حمله کند که منجر به درد، تورم و آسیب دیدن کل بدن از جمله کلیه‌ها می‌شود. در نتیجه، لوپوس می‌تواند به مرور زمان منجر به بیماری مزمن کلیه یا از کار افتادن کلیه‌ها شود. علت اصلی لوپوس ناشناخته است؛ اما با درمان مناسب بسیاری از افراد مبتلا می‌توانند علائم بیماری را در بدن خود کم کرده و از بروز آسیب‌های جدی آن پیشگیری کنند.
پیشگیری از بروز بیماری های کلیه
برخی از عوامل خطر مثل سن بالا، نژاد یا سابقه خانوادگی ابتلا غیرقابل اجتناب هستند. با این حال، برای کاهش ریسک ابتلا به بیماری های کلیه بهتر است موارد زیر را رعایت کرد:
- نوشیدن آب زیاد
- کنترل قند خون در صورت ابتلا به دیابت
- کنترل فشار خون
- کاهش میزان نمک مصرفی
- ترک سیگار
سخن نهایی درباره بیماری های کلیه
کلیه‌ها دو عضو لوبیایی‌شکل بوده و هر کدام به اندازه یک مشت دست هستند. کلیه‌ها مسئولیت پالایش آب اضافی و ضایعات درون خون و تولید ادرار را به عهده دارند. بیماری کلیه‌ها باعث می‌شود این اعضای حیاتی آسیب ببینند و نتوانند آن‌طور که باید خون را تصفیه کنند.
در صورت ابتلا به دیابت یا فشار خون بالا احتمال ابتلا به آسیب کلیوی بیشتر است. در صورتی که فرد به این بیماری مبتلا شود، ممکن است نیاز به درمان دارویی، دیالیز یا پیوند کلیه پیدا کند. سایر مشکلات کلیوی شامل لوپوس، کیست کلیه، سنگ کلیه و التهاب کلیه و مجاری ادراری می‌شود.برای پیشگیری و کنترل بیماری دیابت می‌توانید به کلینیک دیابت و غدد مراجعه کنید.
