هورمون‌ها توسط غدد درون ریز در بدن ساخته و ترشح می‌شوند. این مواد شیمیایی وظیفه تنظیم و هماهنگی بسیاری از عملکردهای بدن از قبیل متابولیسم، رشد و تکامل، احساسات، عملکرد جنسی و حتی خواب را برعهده دارند. در متن پیش رو قصد داریم شما را با غدد درون ریز یا همان سیستم اندوکرین در بدن آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- آشنایی با سیستم اندوکرین یا مجموعه غدد درون ریز
- غدد درون ریز بدن چه وظایفی را بر عهده دارند؟
- سیستم اندوکرین یا مجموعه غدد درون ریز چه اجزایی دارد؟
- بیماری‌های مرتبط با غدد درون ریز
- چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
- چگونه به حفظ سلامتی غدد درون ریز کمک بکنیم؟
آشنایی با سیستم اندوکرین یا مجموعه غدد درون ریز
سیستم اندوکرین یا سیستم غدد درون ریز از غده‌های متعددی تشکیل شده است. این غده‌ها در مناطق مختلف بدن قرار گرفته‌اند و وظیفه تولید و ترشح هورمون‌ها را برعهده دارند. هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که در خون ترشح می‌شوند و وظیفه تنظیم عملکردهای مختلف را در بدن بر عهده دارند. هورمون‌ها پیام‌های مختلفی را در بدن بین بافت‌های مختلف بدن جابجا می‌کنند.
غدد درون ریز بدن چه وظایفی را بر عهده دارند؟
غدد درون ریز دائم سطح هورمون‌ها را در خون ارزیابی می‌کنند. آن‌ها پیام‌های مختلفی را از مناطق مختلف بدن جابجا می‌کنند. برای مثال، غده هیپوفیز سطح هورمون‌های تیروئیدی را در بدن ارزیابی می‌کند. در صورتی که سطح این هورمون‌ها بالا باشند، هیپوفیز پیام می‌دهد تا ترشح آن‌ها کاهش یابد. برعکس، در صورتی که سطح آن‌ها پایین باشند، پیام‌هایی برای افزایش ترشح آن‌ها از طریق هورمون‌ها صادر می‌کند.
هورمون‌ها وظیفه تنظیم عملکردهای مختلفی را در بدن بر عهده دارند؛ از جمله متابولیسم، رشد و تکامل، احساسات و خلق و خو، عملکرد جنسی و باروری، کنترل خواب و فشار خون. در مواردی غدد درون ریز ممکن است هورمون‌ها را بیش از حد یا کمتر از حد مورد نیاز ترشح کنند. این عدم تعادل می‌تواند باعث مشکلاتی از قبیل افزایش وزن، فشار خون بالا، تغییر خواب و خلق‌و‌خو و رفتار شوند.
عوامل مختلفی هستند که می‌توانند بر روی ترشح هورمون‌ها تاثیر بگذارند؛ از جمله بیماری، استرس و برخی داروها.
نکاتی که باید درباره درمان با هورمون های تیروئیدی بدانید
سیستم اندوکرین یا مجموعه غدد درون ریز چه اجزایی دارد؟
سیستم اندوکرین یا مجموعه غدد درون ریز هورمون‌های مختلفی را ترشح می‌کند. این غدد در مناطق مختلف بدن از قبیل گردن و اندام‌های تولید مثلی قرار گرفته‌اند. از جمله غدد درون ریز بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هیپوتالاموس: این غده در داخل مغز قرار گرفته و وظیفه کنترل سایر غدد ازجمله غده هیپوفیز را بر عهده دارد.
- غده هیپوفیز: این غده بسیار کوچک است؛ اما نقش بسیار مهمی را در تنظیم عملکرد سایر هورمون‌ها بر عهده دارد. غده تیروئید، غدد فوق کلیوی، تخمدان‌ها و بیضهها از جمله غده‌هایی هستند که تحت تاثیر هورمون‌های ترشحی از غده هیپوفیز قرار می‌گیرند.
- غدد پاراتیروئید: غدد پاراتیروئید چهار عدد غده هستند که پشت تیروئید قرار گرفته‌اند و وظیفه کنترل سطح کلسیم در بدن را بر عهده دارند.
- غد فوق‌کلیوی: غدد فوق کلیوی دو غده کوچک در قسمت فوقانی کلیه‌ها هستند که وظیفه کنترل متابولیسم، فشار خون و تکامل صفات ثانویه جنسی و پاسخ به استرس را بر عهده دارند.
- پانکراس: پانکراس یک بخش درون ریز و یک بخش برون‌ریز دارد. بخش درون ریز آن وظیفه ترشح هورمون‌هایی را برعهده دارد که در کنترل قند خون نقش دارند.
- تخمدان‌ها: تخمدان‌ها در زنان وظیفه ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون را بر عهده دارند.
- بیضهها: بیضهها در مردان اسپرم می‌سازند و وظیفه ترشح هورمون تستوسترون را بر عهده دارند. این هورمون بر روی تولید اسپرم، قدرت عضلات و میل جنسی تاثیر می‌گذارد.
- تیروئید: تیروئید غده پروانه‌ای شکل درجلوی گردن است که وظیفه تنظیم متابولیسم را برعهده دارد.
علت کم کاری غده‌ی تیروئید چیست؟
بیماری‌های مرتبط با غدد درون ریز
بیماری‌های مختلفی هستند که ممکن است به دلیل مشکلات مرتبط با غدد درون ریز ایجاد شوند؛ از جمله بیماری‌های شایع مرتبط با غدد درون ریز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیابت: در صورتی که قند خون فرد از حد طبیعی بالاتر برود و ترشح هورمون انسولین مختل شود، دیابت ایجاد می‌شود.
- ناهنجاری‌های مرتبط با غده تیروئید: در صورتی که هورمون‌های تیروئیدی کمتر از حد طبیعی ترشح شوند، کم‌کاری تیروئید رخ می‌دهد. این در حالی است که ترشح بیش از حد این هورمون‌ها منجر به پرکاری تیروئید می‌شود.
- پوکی استخوان: در صورتی که سطح هورمون استروژن در زنان کم شود، استخوان‌ها ضعیف و شکننده شده و زمینه برای ابتلا به پوکی استخوان فراهم می‌شود.
- سندروم تخمدان پلی کیستیک: عدم تعادل هورمونی در زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک منجر به پریود‌های نامنظم، رشد موهای زائد، افزایش وزن و جوش می‌شود. علاوه بر این، احتمال مقاومت به انسولین و ابتلا به دیابت افزایش می‌یابد.
چگونه به حفظ سلامتی غدد درون ریز کمک بکنیم؟
برای حفظ سلامتی غدد درون ریز بدن لازم است که یک رژیم غذایی سالم داشته باشید، به میزان کافی ورزش کنید و به طور منظم تحت نظر پزشک باشید. در صورتی که در خانواده سابقه ابتلا به دیابت و بیماری‌های مرتبط با تیروئید یا تخمدان پلی کیستیک وجود دارد، لازم است با پزشک خود مشورت کنید. مدیریت این بیماری‌ها می‌تواند از عدم تعادل هورمونی و عوارض آن‌ها پیشگیری کند.
هر آنچه لازم است که در مورد بیماری های غدد درون ریز بدانید
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که هر یک از علائم زیر را داشتید، لازم است به پزشک مراجعه کنید:
- تکرر ادرار یا تشنگی بیش از حد علی‌رغم مصرف مقدار زیاد آب
- تهوع
- درد شکم
- کاهش وزن ناگهانی یا افزایش وزن ناخواسته
- خستگی و ضعف بیش از حد
- تعریق بیش از حد
- افزایش ضربان قلب به صورت ناگهانی
- بالا رفتن فشار خون
- تاخیر رشد در کودکان
نکته پایانی درباره غدد درون ریز
هورمون‌ها وظیفه تنظیم عملکردهای مختلفی را در بدن بر عهده دارند. در صورتی که تعادل هورمون‌ها در بدن به هم بخورد، علائم مختلفی در بدن ایجاد می‌شود. عدم تعادل هورمونی خود می‌تواند باعث عوارض مختلفی شود. بنابراین، در صورت بروز هرگونه علائم غیرطبیعی لازم است با پزشک خود مشورت کنید. بیماری‌های مرتبط با غدد درون‌ریز هرچه زودتر تشخیص داده شوند، درمان‌شان راحت‌تر خواهد بود و عوارض کمتری را به جا خواهند گذاشت. برای دریافت ویزیت آنلاین و پیشگیری از بیماری دیابت می‌توانید از خدمات کلینیک دیابت و غدد استفاده کنید.
