هورمون پاراتیروئید هورمونی است که از غده پاراتیروئید به درون خون ترشح شده و وظیفه تنظیم سطح کلسیم خون را برعهده دارد. علاوه بر این، در تنظیم سطح فسفر و ویتامین D خون هم نقش دارد. در صورتی که هورمون پاراتیروئید کمتر یا بیشتر از حد طبیعی ترشح شود، منجر به اختلال در سطح کلسیم، فسفر و ویتامین D خون می‌شود.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با نحوه عملکرد این غده و عوامل موثر بر عملکرد آن آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- هورمون پاراتیروئید چیست؟
- غده پاراتیروئید چیست؟
- عملکرد غده پاراتیروئید چیست؟
- چه عواملی بر روی عملکرد غده پاراتیروئید تاثیر می‌گذارند؟
- چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
هورمون پاراتیروئید چیست؟
پاراتیروئید هورمونی است که از غده پاراتیروئید ترشح شده و وظیفه تنظیم سطح کلسیم خون را برعهده دارد. کلسیم یکی از مواد معدنی مهم در بدن است. این هورمون همچنین در تنظیم سطح فسفر و ویتامین D هم در خون نقش دارد.
هورمون‌ها پیام‌رسان‌های شیمیایی بدن هستند. این مواد وظیفه حمل پیام‌های مختلف را بین اعضای بدن از طریق جریان خون برعهده دارند. این پیام‌ها به بدن می‌گویند که چه زمانی، چه کاری را انجام بدهد.
غده پاراتیروئید چیست؟
اغلب افراد چهار غده پاراتیروئید دارند که در پشت غده تیروئید قرار گرفته‌اند. غده تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن قرار گرفته است. مشابه غده تیروئید، غدد پاراتیروئید هم بخشی از سیستم غدد درون‌ریز بدن محسوب می‌شوند. غدد اعضایی از بدن هستند که وظیفه ترشح مواد مختلف را برعهده دارد. که انواع مختلفی دارند؛ مثل غدد چربی یا عرق. غدد درون ریز وظیفه ترشح هورمون‌ها را به درون خون برعهده دارند.
نقش اصلی غده پاراتیروئید، ترشح هورمون پاراتیروئید به درون جریان خون است. اگر هورمون پاراتیروئید کمتر از حد طبیعی ترشح شود، سطح کلسیم خون کم شده و اگر زیادتر از حد طبیعی ترشح شود، سطح کلسیم خون بالا می‌رود. هر دوی این حالات می‌توانند برای بدن خطرناک باشند.
عملکرد غده پاراتیروئید چیست؟
درصورتی که سطح کلسیم خون پایین باشد، هورمون پاراتیروئید از غدد پاراتیروئید ترشح می‌شود. این هورمون به تنظیم سطح کلسیم خون از 3 طریق زیر کمک می‌کند:
استخوان‌ها
هورمون پاراتیروئید باعث تحریک آزاد شدن مقدار کمی کلسیم از استخوان‌ها به درون جریان خون می‌شود.
کلیه‌ها
هورمون پاراتیروئید باعث افزایش بازجذب کلسیم از کلیه‌ها به درون جریان خون می‌شود. علاوه بر این، به فعال شدن ویتامین D از طریق کلیه‌ها کمک می‌کند.
روده
این هورمون به افزایش جذب کلسیم از مواد غذایی از طریق روده کمک می‌کند.
به محض این که سطح کلسیم خون به حد طبیعی برگردد، ترشح هورمون پاراتیروئید هم متوقف می‌شود.
چه عواملی بر روی عملکرد غده پاراتیروئید تاثیر می‌گذارند؟
برای این که گفته شود غده پاراتیروئید عملکرد مناسبی دارد، لازم است که سطح هورمون‌ها در محدوده طبیعی باشند. در صورتی که سطح هورمون پاراتیروئید کمتر یا بیشتر از حد طبیعی باشد، گفته می‌شود که عملکرد غده دچار اختلال شده است. در ادامه شما را با عوامل تاثیرگذار بر روی عملکرد غده پاراتیروئید آشنا خواهیم کرد.
عوامل موثر بر هایپرپاراتیروئیدی یا پرکاری تیروئید
درصورتی که سطح هورمون پاراتیروئید از حد طبیعی فراتر رود، منجر به افزایش بیش از حد کلسیم و افت سطح فسفر در جریان خون می‌شود. این شرایط ممکن است خودش را با علائم زیر نشان بدهد:
- درد مفاصل و استخوان‌ها
- تکرر ادرار و احساس تشنگی
- درد عضلات و ضعف
- خستگی
- افسردگی و از دست دادن حافظه
- کاهش اشتها
- تهوع و استفراغ
- یبوست
در صورت بروز هر یک از علائم نامبرده لازم است که پزشک خود را در جریان قرار دهید. برای دریافت مشاوره از بهترین متخصصین غدد می‌توانید به کلینیک دیابت و غدد مراجعه نمایید و مشاوره دریافت کنید.
از جمله عوامل موثر بر پرکاری پاراتیروئید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1.آدنوم پاراتیروئید
آدنوم یک غده خوش‌خیم در غدد پاراتیروئید است که باعث ترشح بیش از حد هورمون پاراتیروئید در خون می‌شود. آدنوم شایع‌ترین علت پرکاری پاراتیروئید است.
2.هایپرپلازی
این شرایط زمانی رخ می‌دهد که 2 یا تعداد بیشتری از غدد پاراتیروئید بزرگ شده و بیش از حد هورمون پاراتیروئید ترشح کنند.
3.ژنتیک
برخی بیماری های ژنتیکی هستند که می‌توانند منجر به افزایش بیش از حد سطح هورمون پاراتیروئید در خون شوند.
سرطان پاراتیروئید
سرطان پاراتیروئید اگرچه نادر است؛ اما می‌تواند منجر به پرکاری پاراتیروئید شود.
عوامل موثر بر کم‌کاری پاراتیروئید یا هایپوپاراتیروئیدی
درصورتی که هورمون پاراتیروئید کمتر از حد طبیعی ترشح شود، باعث کاهش سطح کلسیم خون و افزایش بیش از حد سطح فسفر خون می‌شود. این مسئله ممکن است با علائم زیر خودش را نشان بدهد:
- گزگز انگشتان دست و پا
- گرفتگی عضلات
- خشکی پوست و شکنندگی ناخن‌ها
- تشنج
- احساس گیجی
- نامنظمی ضربان قلب
در صورت بروز علائم نامبرده لازم است که پزشک خود را در جریان قرار دهید. کاهش سطح کلسیم خون به دنبال کاهش سطح هورمون پاراتیروئید همچنین می‌تواند احتمال شکستگی‌های استخوانی را هم افزایش بدهد.
از جمله عوامل موثر بر روی کاهش سطح هورمون پاراتیروئید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آسیب غدد پاراتیروئید
حدود 75 درصد از موارد کم‌کاری پاراتیروئید به دنبال آسیب اتفاقی به غدد پاراتیروئید حین جراحی گردن یا جراحی غده تیروئید رخ می‌دهند.
ژنتیک
عوامل ژنتیکی کمتر از 10 درصد از علل کم‌کاری پاراتیروئید را شامل می‌شوند. با این حال، شایع‌ترین بیماری ژنتیکی که با کم‌کاری پاراتیروئید همراهی دارد، سندرم دی‌جرج نام دارد.
علت کم کاری غده‌ی تیروئید چیست؟
برخی بیماری‌های خودایمنی
در بیماری های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن علیه سلول‌های خودی فعال شده و باعث اختلال عملکرد آن‌ها می‌شود. برای مثال، بیماری آدیسون یک بیماری خودایمنی است که ممکن است با کم‌کاری پاراتیروئید همراهی داشته باشد.
کاهش سطح منیزیم
غدد پاراتیروئید برای داشتن یک عملکرد مناسب به منیزیم نیاز دارند. از این رو، افت سطح منیزیم خون می‌تواند باعث اختلال در عملکرد غده پاراتیروئید شود.
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت بروز هر یک از علائم مرتبط با کم‌کاری پاراتیروئیدیا پرکاری پاراتیروئید لازم است که به پزشک مراجعه کنید. شما می‌توانید به کلینیک دیابت و غدد مراجعه کنید و بهترین خدمات را دریافت کنید.
نکته پایانی درباره غده پاراتیروئید
هورمون پاراتیروئید نقشی کلیدی را در تنظیم سطح کلسیم خون ایفا می‌کند. درصورتی که هر گونه علائمی مبنی بر کاهش یا افزایش احتمالی سطح کلسیم را تجربه کردید، مثل گرفتگی یا ضعف عضلات یا اختلال حافظه، لازم است فوراً به بهترین متخصص غدد مراجعه کنید. آن‌ها با انجام برخی تست‌های ساده می‌توانند عملکرد غده پاراتیروئید شما را ارزیابی کنند.
