تیروئیدیت یک اصطلاح کلی است که به التهاب غده تیروئید اطلاق می شود. تیروئیدیت پس از زایمان به التهاب غده تیروئیدی گفته می شود که در خانم ها پس از زایمان به وجود می آید. تیروئیدیت می‌تواند سبب افزایش هورمون تیروئید و کم‌کاری تیروئید شود. در تیروییدیت پس از زایمان، ابتدا افزایش سطح هورمون تیروئید اتفاق می افتد، سپس کم کاری تیروئید رخ می دهد.
علل بروز تیروئیدیت پس از زایمان چیست؟
علت اصلی بروز تیروئیدیت پس از زایمان مشخص نیست! متخصصین عقیده دارند که این بیماری مانند تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خودایمنی است. در حقیقت این دو تیروئیدیت از نظر بافت‌شناسی در بررسی پاتولوژی (آسیب شناسی) غير قابل افتراق هستند. مانند تیروییدیت هاشیموتو، تیروئیدیت پس از زایمان نیز معمولا با ایجاد آنتی بادی های ضد تیروئید همراه استآنتی بادی ضد پراکسیداز و آنتی بادی ضد تیروگلوبولین). خانم‌هایی که دارای این آنتی‌بادی ها میباشند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تیروئیدیت پس از زایمان هستند. پزشکان معتقدند این خانم‌ها به یک بیماری خود ایمنی تیروئید زمینه‌ای مبتلا میباشند که پس از زایمان شعله ور می‌شود.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به تیروئیدیت پس از زایمان هستند؟
هر خانمی که دارای یکی از شرایط زیر باشد، در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارد:
- ابتلا به یک بیماری خود ایمنی مانند دیابت نوع یک
- وجود آنتی بادی ضد تیروئید در بدن (خطر ابتلا باسطح آنتی بادی ارتباط دارد، هر چه سطح آنتی بادی بالاتر باشد خطر ابتلا بیشتر است)
- سابقه ابتلا به اختلال فعالیت تیروئید
- سابقه ابتلا به تیروئیدیت پس از زایمان
(20% از خانم‌ها که در بارداری اول خود به این بیماری مبتلا شدند، در بارداری‌های بعدی نیز مبتلا می‌شوند). - سابقه خانوادگی اختلال فعالیت تیرویید
تیروئیدیت پس از زایمان چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص این بیماری بر اساس سیر بالینی آن انجام می شود؛ سیر معمول تیروئیدیت پس از زایمان شامل افزایش سطح هورمون های تیروئید در خون (تیروتوکسیکوز) و به دنبال آن کم کاری تیروئید است. ولی همه بیماران هر دو مرحله بیماری را نشان نمیدهند. یک سوم بیماران هر دو مرحله و یک سوم یکی از دو مرحله بیماری را نشان می دهند. مرحله افزایش فعالیت تیروئید معمولا 4-1 ماه پس از زایمان رخ می دهد، ۳-۱ ماه ادامه می یابد و با علایمی چون اضطراب، بی خوابی، تپش قلب، خستگی، کاهش وزن، و تحریک پذیری همراه است.
از آنجا که بیماران اغلب این علایم را به زایمان و عوارض پس از آن نسبت می دهند معمولا این مرحله تشخیص داده نمی شود. مراجعه بیماران به پزشک در مرحله دوم که همان کم کاری تیروئید است بسیار شایع تر از مرحله ی اول است و معمولا ۸ ماه پس از زایمان شروع می شود و تا ۱۲ -۹ ماه ادامه پیدا می کند. علایم شایع شامل خستگی، افزایش وزن، يبوست، پوست خشک، افسردگی و کاهش تحمل فعالیت ورزشی می باشند. بیشتر خانم ها ۸۱۲ ماه پس از شروع علایم به حالت طبیعی بر می گردند. ولی حدود ۲۰ درصد بیماران که وارد مرحله کم کاری تیروئید می شوند، به طور دایم دچار کم کاری تیرویید خواهند شد.
تیروئیدیت پس از زایمان چگونه درمان می شود؟
درمان این بیماری به مرحله بیماری و شدت علایم بیمار بستگی دارد. بیمارانی که با علایم پرکاری تیرویید مراجعه می کنند معمولا با داروهای کاهنده ضربان قلب تحت درمان قرار می گیرند تا تپش قلب و لرزش بدن آنها را بهبود یابد. زمانی که علایم برطرف شد، میزان دارو آرام آرام کم می شود، زیرا این مرحله بیماری موقت و گذرا است. در این مرحله، از داروهای ضد پرکاری تیرویید استفاده نمی شود زیرا تیرویید این بیماران پرکار نیست.
مرحله کم کاری تیروئید، معمولا با جایگزینی هورمون تیرویید درمان می شود. اگر کم کاری تیروئید خفیف باشد و بیمار علایم چندانی نداشته باشد، نیاز به درمان نیست. اگر درمان جایگزینی با هورمون تیروئید آغاز شود باید 6 تا 12 ماه ادامه یابد و پس از آن آرام آرام قطع شود تا پزشک بررسی نماید که آیا نیاز دایم به جایگزینی هورمون تیروئید وجود دارد یا خیر. این نکته بسیار مهم است که پزشک حتما سعی در قطع هورمون تیرویید پس از ابتلا به تیروییدیت پس از زایمان داشته باشد، زیرا حدود ۸۰ درصد بیماران فعالیت طبیعی تیرویید خود را مجددا به دست می آورند و به درمان طولانی مدت با هورمون تیروئید نیاز ندارد.
