علت کم کاری غده‌ی تیروئید چیست؟

کم‌ کاری غده تیروئید یا Hypothyroidism به معنی کم بودن فعالیت و نقصان در عملکرد غده تیروئید است. وقتی غذه تیروئید به مقدار کافی هورمون تیروئید برای عملکرد نرمال بدن تولید نکند، کم‌کاری تیروئید پدید می‌آید. این بیماری ناشی از کمبود هورمون تیروئید در خون است. در ادامه این مقاله در مورد علت کم‌کاری تیروئید، آزمایشات پزشکی و درمان این بیماری توضیح می‌دهیم.

_________________________________________________________________

بیشتر بخوانید: درمان قطعی تیروئید پرکار

_________________________________________________________________

دلیل کم‌ کاری غده تیروئید چیست؟

دلایل مختلفی ممکن است باعث شوند که سلول‌های غده تیروئید، به مقدار کافی هورمون تیروئید تولید نکنند. برخی از شایع‌ترین دلایل عبارت‌اند از:

بیماری خودایمنی (Autoimmune)

در بدن برخی افراد ممکن است سیستم ایمنی که وظیفه مراقبت از بدن در مقابل آلودگی‌ها را دارد، سلول‌های غده تیروئید و آنزیم‌های آنان را اشتباها به عنوان مهاجم و تهدید تشخیص دهد و به آن‌ها حمله کند. در این صورت سلول‌ها و آنزیم‌های تیروئید به مقدار کافی در بدن وجود نخواهند داشت تا هورمون تیروئید تولید کنند. این پدیده در زنان رایج‌تر است. بیماری خودایمنی ممکن است ناگهانی و به یک باره و یا تدریجی و طی چند سال ایجاد شود.

برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید در عمل جراحی

برخی افراد که از گره تیروئیدی یا سرطان تیروئید رنج می‌برند، باید تمام یا قسمتی از تیروئید خود را بیرون آورند. اگر تمام آن برداشته شود، کم‌کاری تیروئید قطعا ایجاد خواهد شد. اگر بخشی از آن جراحی شود، ممکن است مقدار هورمون تیروئید کافی برای برای عملکرد سالم بدن تولید شود.

کم‌ کاری مادرزاد تیروئید

تعدادی از نوزادان بدون تیروئید و یا با شکل ناقص آن به دنیا می‌آیند. در برخی کودکان نیز تیروئید در جای اشتباهی از بدن قرار گرفته است و در تعدادی دیگر از بیماران مادرزاد، سلول‌های تیروئید یا آنزیم‌های آنان به درستی عمل نمی‌کنند.

تیروئیدیتیس (Thyroiditis)

به معنی التهاب غده تیروئید در اثر حمله خودایمنی (توضیح داده شده در مورد 1) یا عفونت جاری در بدن است. تیروئیدیتیس باعث می‌شود که تمام ذخایر هورمون تیروئید به یک باره در خون تخلیه کند. در نتیجه به طور کوتاه‌مدت و موقت، فعالیت تیروئید بیش از حالت عادی شده و پس از آن، کم‌کاری شدید غده تیروئید آغاز می‌شود.

استفاده از برخی داروها

داروهایی چون آمیودارون، لیتیم و اینترفرون آلفا می‌توانند از تولید کافی هورمون توسط غده تیروئید جلوگیری کنند.

مقدار زیاد یا کمبود ید در بدن

غده تیروئید برای ترشح هورمون به ید نیاز دارد. نگه داشتن مقدار هورمون تیروئید در تعادل نیاز به مقدار مشخصی از ید دارد. مقدار بیش از حد ید نیز می‌تواند باعث بدتر شدن کم‌کاری تیروئید شود.

برخی اختلالات نادر

در برخی بیماران نادر، موادی غیرعادی به داخل تیروئید ترشح شده و عملکرد آن را دچار اشکال می‌کنند.

کم‌ کاری غده تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟

به طور کلی در مواقعی که شخص مراجع دارای احساس خستگی زیاد، پوست خشک، یبوست، افزایش وزن و یا سابقه مشکلات تیروئیدی باشد، پزشک متخصص برای وی آزمایش تیروئید تجویز می‌کند. تشخیص کم‌ کاری غده تیروئید از طریق نتایج آزمایش خون و بررسی علائم بیمار انجام می‌گیرد. در طی آزمایش، مقدار هورمون محرک تیروئید (Thyroid-stimulating hormone) به همراه تیروکسین داخل خون اندازه‌گیری می‌شود. (تیروکسین یکی از هورمون‌های ترشح یافته از غده تیروئید است.) مقدار کم تیروکسین و مقدار زیاد هورمون محرک تیروئید نشان از کم‌ کاری غده تیروئید دارد. دلیل آن است که سیستم غدد بدن، هورمون محرک تیروئید بیشتری تولید می‌کند تا غده تیروئید را برای تولید هورمون بیشتر تحریک نماید.
پزشکان امروزه بسیار از سریع‌تر از گذشته قادر به تشخیص اختلالات تیروئید هستند. پزشک ابتدا هورمون محرک تیروئید (TSH) را چک کرده و در صورت نیاز تست هورمون تیروئید را تجویز می‌کند. آزمایش TSH همچنین در مدیریت کم‌ کاری غده تیروئید و تشخیص مقدار صحیح استفاده از داروها به پزشک متخصص کمک می‌نماید.
لازم به ذکر است که پیش از انجام آزمایش حتما با پزشک خود در مورد داروها یا مکمل‌های غذایی که مصرف می‌کنید با پزشک خود مشورت نمایید؛ چرا که برخی از آن‌ها می‌توانند روی نتیجه آزمایش تاثیر بگذارند و تشخیص را دچار مشکل کنند.

کم‌ کاری غده تیروئید چگونه درمان می‌شود؟

درمان استاندارد برای کم‌ کاری غده تیروئید شامل استفاده روزانه داروی لوتیروکسین (Levothyroxine) است. لوتیروکسین در حقیقت هورمون تیروئید مصنوعی است. این دارو مقدار کافی هورمون را در بدن بازیابی می‌کند و علائم کم‌ کاری غده تیروئید را کاهش می‌دهد. بیمار بعد از شروع درمان، خیلی زود احساس می‌کند که بیماری در حال بهبود است.
مداوا به طور تدریجی مقدار کلسترول را که بر اثر بیماری بالا رفته است، کاهش می‌دهد و احتمال دارد افزایش وزن نیز ایجاد شده در هنگام بیماری نیز برطرف گردد. استفاده از داروی لوتیروکسین احتمالا تا پایان عمر برای شخص بیمار ادامه خواهد داشت اما از آنجا که مقدار دوز مصرفی مناسب آن تغییر خواهد کرد، پزشک متخصص معمولا سالی یک بار آزمایش‌ها را روی شخص بیمار تکرار خواهد نمود.

جمع‌بندی

کم‌ کاری غده تیروئید می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی ایجاد شود و بر عملکرد صحیح بدن تاثیر منفی می‌‌گذارد. آزمایشات پزشکی تخصصی و درمان مشخصی برای این بیماری وجود دارد که باعث مداوای بیماری در صورت تشخیص به موقع آن می‌گردد. استفاده از داروی جبران‌کننده‌ی کمبود تیروئید احتمالا تا پایان عمر ادامه خواهد داشت و مقدار دوز مصرفی آن با مشورت پزشک متخصص کلینیک دیابت و غدد تعیین می‌گردد.