اصطلاح پرکاری تیروئید به هر گونه شرایطی که طی آن میزان هورمون تیروئید در بدن بیش از حد عادی باشد اطلاق می شود. به عبارت دیگر در این شرایط غده تیروئید بیش از حد طبیعی فعال میشود.
علائم پرکاری تیروئید چیست؟
به طور کلی هورمون تیروئید با تاثیر در سوخت و ساز (متابولیسم) بسیاری از فرایندهای بدن را تحت کنترل دارد. اگر میزان هورمون تیروئید در بدن بیش از حد اندازه باشد هر یک از عملکردهای بدن تمایل تند شدن یا تشدید سرعت دارند لذا جای تعجب ندارد اگر بعضی از علائم پرکاری تیروئید شامل عصبی شدن، تحریک پذیری، افزایش تعریق، افزایش ضربان قلب، لرزش دست ها، اضطراب، به سختی به خواب رفتن، نازک شدن پوست، موهای نازک و شکننده و ضعف ماهیچه ها به خصوص در قسمت فوقانی بازو ها و ران ها باشد.
شما ممکن است دچار افزایش دفعات اجابت مزاج شوید ولی اسهال چندان شایع نیست و یا ممکن است علی رغم اشتهای خوب دچار کاهش وزن شوید و در خانم ها میزان خونریزی ماهیانه و دفعات آن کم شود.
پرکاری تیروئید معمولاً به آهستگی شروع میشود. در ابتدا علائم ممکن است باعث عصبی شدن ساده ناشی از استرس اشتباه شود. اگر شما سعی داشتید که توسط رعایت رژیم غذایی وزن از دست دهید شروع پرکاری تیروئید تا وقتی باعث سایر مشکلات شود به خاطر تسریع در کاهش وزن برای شما خوشایند است.
در بیماری گریوز که شایع ترین شکل پرکاری تیروئید است ممکن است چشم ها بزرگ به نظر برسند که به علت بالا رفتن پف پلک فوقانی است گاهی اوقات یک یا هر دو چشم به سمت جلو دچار بیرون زدگی می شوند بعضی از بیماران دچار تورم در جلوی گردن که ناشی از بزرگ شدن غده تیروئید است می شوند.
چه عواملی باعث پرکاری تیروئید می شوند؟
شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید در بیشتر از ۷۰ درصد مردم افزایش تولید هورمون تیروئید توسط غده تیروئید است. این شرایط به عنوان بیماری گریوز نیز نامیده میشود بیماری گریوز توسط آنتی بادی هایی در خون باعث تحریک غده تیروئید برای افزایش اندازه و افزایش ترشح بیش از اندازه هورمون تیروئید می شود این نوع از پرکاری تیروئید در افراد با سابقه فامیلی ابتلا به این بیماری بیشتر بروز می کند و بیشتر در خانم های جوان اتفاق می‌افتد. درباره اینکه چرا افراد خاصی به این بیماری مبتلا می شوند اطلاعات کمی در دسترس است.
نوع دیگری از پرکاری تیروئید در اثر وجود یک یا چند گره در تیروئید مشخص میشود که این گره یا گره ها به تدریج رشد کرده و فعالیت خود را افزایش می‌دهند به طوری که میزان کلی هورمون تیروئید که وارد جریان خون میشود بیش از مقدار طبیعی است این شرایط به عنوان یک گره سمی یا گواتر سمی شناخته می شود همچنین ممکن است فردی اگر دچار التهاب تیروئید شده باشد به طور موقت علائم پرکاری تیروئید را نشان دهد.
این شرایط اخیر ناشی از بروز مشکلی در سیستم ایمنی یا یک عفونت ویروسی است که به دنبال آن باعث نشت هورمون از غده تیروئید می شود همچنین پرکاری تیروئید می تواند در اثر مصرف بیش از حد نیاز قرص های حاوی هورمون تیروئید ایجاد شود.
پرکاری تیروئید چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر پزشک تان مشکوک به وجود پرکاری تیروئید درشما شود معمولاً راه تشخیص آسان است در معاینه معمولاً وجود بزرگی غده تیروئید و افزایش ضربان قلب مشخص میشود همچنین پزشک متوجه افزایش رطوبت و نرمی پوست شما و لرزش در نوک انگشتان دست های تان می شود بازتاب های اندام های شما ممکن است تصریح شده باشد و چشم‌های شما اگر مبتلا به بیماری گریوز شده باشید تا حدی دچار مشکل است.
تشخیص پرکاری تیروئید با انجام آزمایش خون که در آن میزان هورمون های تیروئید اندازه گیری میشود قطعی میشود به طور کلی هورمونهای تیروکسین، تری یدوتیرونین و هورمون تحریک کننده تیروئید درآزمایش خون بررسی می شوند.
با افزایش فعالیت تیروئید انتظار داریم سطح هورمون های تیروئید دچار افزایش و سطح هورمون های تحریک کننده تیروئید کاهش یابد. اگر آزمایش خون افزایش فعالیت تیروئید را نشان دهد پزشک شما ممکن است بخواهد تصویری از تیروئید شما داشته باشد. اسکن تیروئید افزایش فعالیت تیروئید را به طور کلی یا به صورت گره یا گره هایی در تیروئید مشخص می‌کند و علاوه التهاب تیروئید را نیز نشان می‌دهد. ممکن است همزمان نیاز به اندازه گیری توانایی تجمعی توسط غده تیروئید باشد.
پرکاری تیروئید چگونه درمان میشود؟
یک روش درمان یکسان برای تمام انواع پرکاری تیروئید وجود ندارد پزشک شما ممکن است نوع درمان شما را بر اساس سن شما، نوع پرکاری تیروئید شما، شدت پرکاری تیروئید شما و سایر شرایط پزشکی که سلامت شما را تحت تاثیر قرار می دهد انتخاب کند. ممکن است بهتر باشد با پزشکی در این امر تجربه دارد مشورت شود به طور کلی درمانهای زیر در مورد پرکاری تیروئید مورد استفاده قرار می گیرد:
1: داروهای ضد تیروئید
اگر پزشک شما تصمیم بگیرد با استفاده از دارو از طریق مسدود کردن توانایی غده تیروئید در ساخت هورمون جدید بیماری شما را درمان کند از داروهایی مثل متی مازول یا پروپیل تیوداوراسیل استفاده می کند. این داروها به خوبی افزایش فعالیت تیروئید را کنترل می‌کنند و باعث آسیب دائمی به غده تیروئید نمی‌شوند در ۲۰ تا ۳۰ درصد از بیماران با تشخیص بیماری گریوز درمان با داروهای ضد تیروئید به مدت ۱۲ تا ۱۸ ماه باعث بهبود و برگشت تیروئید به وضعیت طبیعی برای زمان طولانی میشود در بیمارانی که گواتر سمی گره ای یا چند گره ای دارند داروهای ضد تیروئیدی برای آمادگی پیش از درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی تجویز میشود. داروهای ضد تیروئیدی در ۵ درصد مصرف‌کنندگان باعث واکنش‌های حساسیتی می‌شوند واکنش‌های شایع تخفیف شامل بثورات پوستی قرمز رنگ، کهیر و گاه تب و درد مفاصل می باشند.
یک عارضه نادر تر ولی جدی تر کاهش تعداد گلبولهای سفید خون است. این مسئله می‌تواند مقاومت شما به عفونت را کاهش دهد. و گلبولهای سفید به کلی نابود میشود. وضعیتی به نام آگرانولوسیتوز که در صورت بروز عفونت جدی مشکل بالقوه کشنده ای است.
اگر از این داروها را مصرف می کنید و مبتلا به عفونت به صورت تب یا گلودرد شدید باید دارو را بلافاصله قطع کنید. و همان روز شمارش گلبول سفید انجام دهید. حتی اگر دارو تعداد گلبولهای سفید شما را کاهش داده باشد در صورتی که دارو بلافاصله قطع شود تعداد گلبول ها به میزان طبیعی باز می گردند.
اگر با وجود کاهش گلبولهای سفید مصرف دارو را ادامه دهید اثر عفونت‌های جدی‌تر و کشنده‌تر وجود خواهدداشت.
عارضه بسیار نادر دیگر مصرف دارو آسیب کبدی است. چنانچه دچار زردی‌چشم، ادرارتیره، ضعف شدید یا درد شکم شدید باید مصرف دارو را متوقف کنید. و با پزشک خود تماس بگیرید.
2: ید رادیو اکتیو:
راه دیگر درمان پرکاری تیروئید تخریب سلول های تیروئید که هورمون تیروئیدی می سازند می باشد. از آنجایی که این سلول ها برای ساخت هورمون به یک نیاز دارند در جریان خون هر شکلی از یک رادیواکتیو باشد و چه نباشد را جذب می کند یا در رادیواکتیو در این نوع درمان از طریق دهان و به شکل کپسول های کوچک که تنها یکبار مصرف می شوند تجویز می گردد.
پس از بلع، ید رادیواکتیو وارد جریان خون شما شده و به سرعت توسط سلولهای پرکاری تیروئید جذب می شود. یا ید رادیو اکتیوی که توسط سلول های تیروئیدی جذب نشده است طی چند روز از بدن دفع می شود. و یا توسط ادرار در میشود یا به شکل غیر رادیو اکتیو تبدیل میشود.
طی چند هفته تا چند ماه ید رادیواکتیو سلول های جذب کننده آن را صدمه می زند. در نتیجه اندازه تیروئید یا گره های تیروئیدی کوچک می شود. و سطح خونی هورمون های تیروئیدی به میزان طبیعی باز می گردد.
گاه بیماران در وضعیت پرکاری باقی می‌ماند. اگرچه معمولا بیماری نسبت به قبل شدت کمتری دارد. برای این عدد در صورت نیاز می توان دور دوم درمان با ید رادیواکتیو را شروع کرد. اغلب پس از چند ماه هیپوتیروئیدی پدید می آید. در واقع اکثر بیمارانی که تحت درمان با ید رادیواکتیو قرار گرفته‌اند طی چند ماه تا چند سال دچار کم کاری تیروئید خواهند شد. کم کاری تیروئید به راحتی با مصرف یک بار در روز هورمونهای جایگزین کننده تیروئید قابل درمان است.
بیش از ۶۰ سال است که از مواد رادیو اکتیو در درمان بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید استفاده میشود. با توجه به نگرانی از اینکه ید رادیواکتیو ممکن است به سلول های دیگر بدن آسیب بزند، باعث ایجاد سرطان کند یا عوارض ناخواسته درازمدت مانند نازایی یا نقایص مادرزادی بشود. پزشکانی که بار اول از این شیوه درمانی استفاده کردند تنها بزرگسالان را معالجه نمودند. این افراد تحت نظر قرار گرفته‌اند که خوشبختانه هیچ عارضه‌ای ناشی از درمان با ید رادیواکتیو مشاهده نشد. هم اکنون در ایالات متحده بیش از ۷۰ درصد بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید با ید رادیو اکتیو درمان می‌شوند. به علاوه کودکان نیز به طور روز افزون با کمک ید رادیواکتیو تحت درمان قرار می‌گیرند.
3: جراحی
اگر با جراحی قسمت عمده غده تیروئید برداشته شود پر کاری تیروئید به طور دائمی معالجه می شود. این عمل جراحی را می توان به بهترین شکل توسط جراح مجرب در جراحی تیروئید انجام داد. جراحی می‌تواند پر خطر باشد مگر آنکه پرکاری تیروئید شما ابتدا با داروهای ضدتیروئید یا مهارکننده بتا کنترل شده باشد. معمولاً جراح می‌خواهد که شب قبل از جراحی
- قطره ید غیر رادیو اکتیو
- محلول لوگل
- ید پتاسیم فوق اشباع
مصرف کنید.
این ید اضافی تغذیه خونی غدد تیروئید را کاهش می دهد. و لذا جراحی را آسان تر و ایمن تر می سازد. اگر چه هر نوع عمل جراحی می‌تواند مخاطره آمیز باشد. عوارض مهم جراحی تیروئید زیر دسته یک جراح باتجربه در کمتر از یک درصد بیماران رخ می دهد. این عوارض شامل:
- صدمه به غده پاراتیروئید کلسیم بدن را تنظیم می‌کنند
- مشکلات مربوط به کمبود و آسیب به اعصاب کنترل کننده طناب های صوتی
می باشند.
پس از خارج کردن غده تیروئید منشاء پرکاری تیروئید از میان می‌رود. شما احتمالاً دچار کم کاری تیروئید خواهید شد. مانند وضعیت کم‌کاری تیروئید پس از درمان با ید رادیواکتیو هورمونهای تیروئید را می‌توان با درمان جایگزینی صورت یک بار در روز به حد طبیعی برگرداند.
4:داروهای مهارکننده بتا
جدا از آنکه کدام یک از سه روش درمانی برای پرکاری تیروئید شما به کار رود، پزشکتان ممکن است خانواده ای از داروها که عوامل مهم مهارکننده بتا آدرنرژیک نامیده می‌شوند و اثر هورمون های تیروئیدی بر بدن را کنترل می‌کنند؛ تجویز نماید. این داروها حال شما را بهتر می‌کند اگر چه تغییری در سطح بالای هورمونهای تیروئید در بدنتان می‌دهد. این داروها در کاهش ضربان قلب و کم کردن علائم تپش قلب، لرزش و عصبی بودن تا زمانی
که یکی از روش‌های درمانی موثر واقع شود بسیار مفید هستند.
پروپرانولول اولین دارو از این دسته بوده است. اکنون برخی از پزشکان داروهای بتابلوکر طولانی اثر تر مانند:
- آنتولول
- متوپرولول
- نادولول
را به واسطه میزان استفاده راحت‌تر یک یا دو بار در روز این داروها ترجیح می‌دهند.
معاینه سایر اعضای خانواده که در معرض خطر هستند:
پرکاری تیروئید مخصوصا بیماری گریوز می‌تواند به صورت خانوادگی بروز کند، لذا معاینه می‌تواند مشکلات سایر افراد را آشکار نماید. بنابراین چنانچه تاکنون سایر افراد خانواده تحت بررسی قرار نگرفته‌اند، مراجعه به پزشک می‌تواند مفید باشد.
سلام من چند سال هست. تروید پر کار دادشتم خودم نمدوستم گلو درد دارم دستم لرزش دارد عصابم همش خرد هست گاهی وقت ها ماهیچه هام درد مکند دکتر برام دارو نوشته جواب نداده لطفا کمکم کنید با تشکر و یاعلی