در بیماری دیابت شیرین، سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی می‌رود؛ انسولین هورمونی است که از غده پانکراس ترشح شده و وظیفه تنظیم سطح قند خون را برعهده دارد. درمان بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت شیرین وابسته به تزریق انسولین است.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با انواع انسولین آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- انسولین چیست؟
- انواع مختلف انسولین
- انسولین رگولار راچگونه تزریق کنم؟
- چگونه برای تزریق انسولین برنامه‌ریزی کنم؟
- عوارض جانبی تزریق انسولین
انسولین چیست؟
انسولین هورمونی است که توسط غده پانکراس در بدن ترشح می‌شود تا سطح قند خون تنظیم شود. درصورتی که این هورمون به میزان کافی در بدن ترشح نشود و یا نتواند عملکرد مناسبی داشته باشد، ممکن است لازم باشد که آن را تزریق کنید.
انواع مختلف انسولین برحسب مدت زمان اثر، سرعت عمل و زمان به اوج رسیدن سطح آن وجود دارد. انسولین در مقادیر مختلفی دردسترس است؛ اما رایج‌ترین آن انسولین 100 واحدی است. اغلب انسولین‌های دردسترس در آزمایشگاه ساخته می‌شوند اما انسولین‌های حیوانی هم موجود هستند.
فراموش نکنید که انسولین به شیوه خوراکی قابل مصرف نیست؛ از آن جهت که در سیستم گوارشی بدن مثل سایر پروتئین‌ها هضم می‌شود.باز این رو لازم است آن را در چربی زیر پوست خود تزریق کنید تا از آن جا وارد جریان خون شود.
انواع مختلف انسولین
پیش از آن که با انواع انسولین آشنا شوید، لازم است برخی اصطلاحات را بدانید:
- آغاز اثر: سرعت پایین آمدن قند خون توسط انسولین
- پیک اثر: زمانی که انسولین به ماکسیمم دوزش در خون می‌رسد.
- مدت اثر: چقدر زمان می‌برد تا انسولین سطح قند خون را پایین بیاورد.
براساس عوامل مختلفی پزشک بهترین نوع انسولین را برای شما انتخاب می‌کند؛ از جمله:
- میزان فعالیت
- نوع غذایی که می‌خورید
- توانایی شما در مدیریت بیماری دیابت
- سن
- مدت زمانی که طول می‌کشد تا بدن انسولین را جذب کند و مدت زمانی که انسولین در بدن فعال می‌ماند.( این مسئله از فردی به فرد دیگر فرق می‌کند.)
درصورت ابتلا به دیابت نوع 1 ممکن است لازم باشد از چند نوع انسولین استفاده کنید. برخی مبتلایان به دیابت نوع 2 هم ممکن است نیاز به تزریق انسولین داشته باشند.
انواع مختلف انسولین مورد استفاده در درمان دیابت شامل موارد زیر است:
انسولین سریع الاثر:
این نوع انسولین 15 دقیقه پس از تزریق فعالیتش آغاز می‌شود، بین 1 تا 2 ساعت پس از تزریق به اوج خود می‌رسد و بین 2 تا 4 ساعت در خون می‌ماند. از جمله انواع این نوع انسولین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسپارت( نوولوگ، فیاسپ)
- گلولیزین( آپیدرا)
- لیسپرو( آملوگ، هومالوگ، لیومژو)
انسولین رگولار یا کوتاه اثر:
این نوع انسولین معمولا 30 دقیقه پس از تزریق به جریان خون می‌رسد، 2 تا 3 ساعت پس از تزریق به اوج خود می‌رسد و بین 3 تا 6 ساعت هم کارآیی دارد. به این نوع انسولین، انسولین خنثی یا انسولین محلول هم گفته می‌شود. از جمله انواع این نوع انسولین رگولار:
رگولار انسانی( human regular) ( هیومولین آر، نوولین آر، ولوزولین آر)
انسولین متوسط اثر:
این نوع انسولین معمولا بین 2 تا 4 ساعت پس از تزریق به جریان خون می‌رسد، پس از 12 ساعت به اوج خود می‌رسد و بین 12 تا 18 ساعت کارآیی دارد.
انسولین طولانی اثر:
این نوع انسولین ساعت‌ها پس از تزریق به اوج خود می‌رسد تا سطح انسولین خون را در مدت 24 ساعت تنظیم کند. انواع این نوع انسولین:
- دگلودک( ترزیبا)
- دتمیر( لومیر)
- گالارژین( بازاگلار، لانتوس)
انسولین فوق‌العاده طولانی اثر:
این نوع انسولین پس از 6 ساعت به جریان خون می‌ریزد؛ به اوج نمی‌رسد و اثر آن 36 ساعت یا بیشتر در خون می‌ماند. انواع این نوع انسولین:
- گالارژین- 300( توجئو)
انسولین‌های پری‌میکسد، برای افرادی مناسب هستند که نمی‌توانند انسولین را از دو بطری بیرون کشیده و دستورالعمل و دوز صحیح مصرف آن را بخوانند. علاوه بر این در افرادی که بینایی ضعیفی داشته و یا دیابتشان با این ترکیب کنترل نشده، انتخاب مناسبی است.
در سال 2015 نوعی انسولین استنشاقی به نام آفرزا معرفی شد که نوعی انسولین سریع‌الاثر بوده و لازم است ابتدای هر وعده غذایی مصرف شود. این نوع انسولین لازم است در ترکیب با یک انسولین تزریقی طولانی‌اثر مورد استفاده قرار بگیرد.
انسولین رگولار راچگونه تزریق کنم؟
برای تزریق انسولین لازم است از سوزن و یا قلم‌های مخصوص این کار استفاده کنید. محل تزریق انسولین مهم است. بهترین محل برای تزریق آن در شکم و پس از آن بر روی بازو، ران و باسن است. تزریق انسولین را در محلی که به آن عادت کرده‌اید ادامه دهید؛ اما محل دقیق تزریق را به تناوب تغییر دهید.
چگونه برای تزریق انسولین برنامه‌ریزی کنم؟
برای دریافت برنامه مناسب تزریق انسولین لازم است با پزشک خود مشورت نمایید. فاصله بین تزریق و وعده غذایی تا حد زیادی به نوع انسولین تزریقی شما بستگی دارد. برنامه تزریق انسولین اغلب با وعده غذایی هماهنگ می‌شود.
- سریع‌ا لاثر: حدود 15 دقیقه قبل از وعده غذایی
- رگولار یا کوتاه اثر: 30 تا 60 دقیقه قبل از وعده غذایی
- متوسط اثر: تا یک ساعت قبل از وعده غذایی
- پری میکسد: برحسب نوع آن، 10 تا 30-45 دقیقه قبل از وعده غذایی
تزریق انسولین‌های طولانی‌اثر ارتباطی با وعده غذایی نداشته و لازم است یک یا دو بار در روز آن را تزریق کنید تا سطح انسولین در طول شبانه‌روز تنظیم شود. در برخی مواقع لازم است انسولین‌های سریع‌الاثر قبل از به خواب رفتن استفاده شوند.
عوارض جانبی تزریق انسولین
از جمله عوارض جانبی تزریق انسولین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اضافه وزن به ویژه در آغاز مصرف
- کاهش قند خون
- جای زخم‌هایی که در اثر تزریق بیش از حد در یک محل ایجاد می‌شوند
- بثورات پوستی در محل تزریق انسولین
حین استفاده از انسولین استنشاقی، درصورت ابتلا به آسم یا COPD این احتمال وجود دارد که ریه‌هایتان به ناگهان دچار تنگی شوند.
جمع بندی
انسولین هورمونی است که در بدن وظیفه تنظیم گلوکز یا همان قند خون را برعهده دارد. در بیماری دیابت، کنترل قند خون در بدن دچار مشکل می‌شود. درصورت ابتلا به بیماری دیابت شیرین، ممکن است لازم باشد از فرم تزریقی انسولین استفاده کنید.
برحسب زمان رسیدن انسولین به خون، زمان به اوج رسیدن و مدت زمان باقی ماندن آن در خون، انواع مختلف انسولین از جمله انسولین سریع‌الاثر، انسولین کوتاه اثر و طولانی‌اثر در بازار موجود است. پزشک شما را درباره این که چه انسولینی را طبق چه برنامه‌ای تزریق کنید، راهنمایی می‌کند.
