زخم پای دیابتی یکی از شایع‌ترین عوارض دیابت است؛ این عارضه اغلب با استفاده از درمان‌های رایج نظیر رژیم غذایی، دارودرمانی و انسولین قابل درمان نیست؛ این عارضه درصورتی که گسترش یابد و به‌موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات بزرگ‌تری از قبیل قطع پا یا حتی مرگ شود. در متن پیش رو قصد داریم شما را با درمان عفونت زخم پای دیابتی آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- زخم پای دیابتی چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
- زخم پای دیابتی چه علامتی دارد و چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- انواع زخم دیابتی
- دلایل ایجاد زخم پای دیابتی
- چه عواملی احتمال ابتلا به زخم پای دیابتی را افزایش می‌دهد؟
- زخم پای دیابتی چگونه درمان می‌شود؟
- چگونه از زخم پای دیابتی پیشگیری کنیم؟
زخم پای دیابتی چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
زخم پای دیابتی به‌دنبال شکستن بافت پوستی و نمایان شدن لایه‌های زیرین ایجاد می‌شود. این زخم‌ها اغلب زیر انگشتان شست و برآمدگی‌های پاها ایجاد میشوند و می‌توانند تا استخوان هم نفوذ کنند. علی‌رغم این که همه بیماران مبتلا به دیابت ممکن است روزی دچار زخم دیابتی شوند؛ اما با مراقبت‌های مربوط به پا می‌توان از بروز این زخم‌ها پیشگیری کرد. درمان زخم پای دیابتی بر اساس علت بروز آن متفاوت است.
زخم پای دیابتی چه علامتی دارد و چگونه تشخیص داده می‌شود؟
یکی از اولین علائم زخم پای دیابتی ترشحی که ممکن است به درون کفش بریزد؛ تورم غیرعادی، قرمزی، تحریک‌پذیری و بوی بد در یک یا دو پا از دیگر علائم شایع زخم پای دیابتی هستند. یکی از شایع‌ترین علائم قابل مشاهده در زخم‌های شدید پای دیابتی، بافت سیاه احاطه‌کننده زخم است. این زخم سیاه به دنبال کاهش جریان خون در اطراف زخم ایجاد می‌شود. علاوه بر این، گانگرن کامل یا جزئی که به دنبال مرگ بافتی متعاقب عفونت ایجاد می‌شود هم ممکن است در اطراف زخم دیده شود. در این موارد، درد، بی‌حسی ترشح و بوی بد هم ممکن است رخ دهد.
با این حال، فراموش نکنید که علائم زخم پای دیابتی همواره قابل مشاهده و واضح نیستند. در برخی موارد ممکن است تا زمانی که زخم عفونی شود، شما هیچ علامتی را مشاهده نکنید. در صورتی که هر گونه تغییر رنگ در پوستتان مشاهده کردید، به‌ویژه سیاه شدن پوست، با پزشک خود مشورت کنید.
انواع زخم دیابتی
زخم‌های دیابتی بر اساس شدت آن به شش گروه تقسیم میشوند:
- صفر: زخمی مشاهده نمی‌شود
- یک: زخم‌های سطحی بدون نفوذ به لایه‌های عمقی
- دو: زخم‌های عمقی با نفوذ به تاندون، استخوان یا کپسول مفصلی
- سه: زخم‌های عمقی بافتی همراه با آبسه، التهاب استخوان یا تاندون
- چهار: قانقاریا در قسمتی از جلو یا پاشنه پا
- پنج: زخم شدید همراه با درگیری تمام لایه‌ها
دلایل ایجاد زخم پای دیابتی
از جمله دلایل زخم پای دیابتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خون‌رسانی ضعیف اندام درگیر
بیماری عروق محیطی یک بیماری عروقی است که در آن جریان خود نمی‌تواند به‌طور موثری به انتهای اندام‌ها از جمله پاها برسد. علاوه بر این، جریان ضعیف خون می‌تواند ترمیم زخم‌ها را دشوار کند.
قند خون بالا
قند خون بالا می‌تواند پروسه ترمیم زخم‌های عفونی پا را مختل کند؛ بنابراین، مدیریت صحیح قند خون در پیشگیری از بروز زخم‌های عفونی ناشی از دیابت بسیار حیاتی است. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ بیش از سایرین در مبارزه با عفونت‌های ناشی از زخم‌ها مشکل دارد.
آسیب اعصاب
آسیب اعصاب یک آسیب طولانی‌مدت است که می‌تواند باعث از دست رفتن حس در ناحیه پاها شود. اعصاب آسیب‌دیده می‌توانند باعث ایجاد درد و گزگز در محل شوند. آسیب اعصاب، حساسیت پاها به درد را کاهش می‌دهند و در نتیجه، زخم‌هایی که درد نمی‌کنند، مستعد ایجاد زخم‌های عفونی میشوند. زخم دیابتی همچنین ممکن است خودش را با ترشح از محل درگیری نشان دهد؛ بنابراین، این زخم‌ها همیشه همراه با درد نیستند.
چه عواملی احتمال ابتلا به زخم پای دیابتی را افزایش می‌دهد؟
همه بیماران مبتلا به دیابت، مستعد زخم پای دیابتی هستند؛ با این حال، مواردی هستند که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند؛ از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از کفش‌های نامناسب
- کنترل نبودن طولانی‌مدت قند خون
- بهداشت پایین پاها (عدم شستشوی منظم پاها یا خشک نکردن پاها پس از شستشو)
- عدم مراقبت صحیح از ناخن‌ها
- بیماری‌های کلیوی
- سوءمصرف الکل
- بیماری‌های چشمی ناشی از دیابت
- چاقی
- بیماری‌های قلبی
- مصرف سیگار و تنباکو
جالب است بدانید که زخم پای دیابتی در مردان مسن شایع‌تر است.
پد سم زدا در افراد دیابتی چگونه استفاده می‌شود؟
زخم پای دیابتی چگونه درمان می‌شود؟
بیماری زخم پای دیابتی براساس شدت و میزان گسترش آن درمان‌های مختلفی دارد. پزشک براساس شرایط شما تصمیم می‌گیرد که چه درمانی برایتان مناسب‌تر است. در ادامه، شما را با برخی از رایج‌ترین درمان‌های زخم پای دیابتی آشنا خواهیم کرد:
درمان‌های مراقبتی زخم پای دیابتی
فشار ناشی از راه رفتن می‌تواند باعث بدتر شدن همه انواع زخم پای دیابتی و گسترش عفونت شود. از این رو، پزشک ممکن است برای پیشگیری از گسترش زخم‌های دیابتی توصیه به استفاده از موارد زیر کند:
- کفش‌هایی که برای افراد دیابتی طراحی شده‌اند
- بریس پا
- وسایلی در کفش که به جلوگیری از میخچه و پینه پا کمک می‌کنند
درمواردی پزشک ممکن است برای حذف زخم پای دیابتی، بافت مرده یا اجسام خارجی، از دبریدمان یا همان برداشتن بافت استفاده کند. عفونت یکی از عوارض جدی زخم پای دیابتی است که نیاز به درمان فوری دارد. همه انواع عفونت‌ها به یک شکل درمان نمی‌شوند.
در این موارد، پزشک ممکن است نمونه‌ای از بافت احاطه‌کننده اطراف پوست را بردارد و آن را برای بررسی‌های بیشتر به آزمایشگاه بفرستد. درصورتی که عفونت شدید باشد، پزشک ممکن است درخواست تصویربرداری از محل درگیر کند تا عفونت احتمالی بافت استخوانی بررسی شود.
با انجام کارهای زیر می‌توانید از عفونت زخم پای دیابتی پیشگیری کنید:
- شستشوی منظم پاها
- ضدعفونی کردن پوست اطراف زخم
- خشک نگه داشتن محل زخم با عوض کردن مداوم پوشش آن
- درمان آنزیمی
- پانسمان‌های حاوی آلژینات کلسیم برای مهار رشد باکتری‌ها
درمان دارویی زخم پای دیابتی
پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدانعقاد یا ضدلخته برای درمان عفونت ناشی از زخم دیابتی تجویز کند. اغلب این آنتی‌بیوتیک‌ها، باکتری استافیلوکوک اورئوس را هدف قرار می‌دهند. با پزشک خود درباره بیماری‌های زمینه‌ای که ممکن است احتمال بروز عفونت را در شما افزایش دهند، از جمله ایدز و بیماری‌های کبدی، مشورت کنید.
درمان‌های جراحی زخم پای دیابتی
در مواردی ممکن است پزشک توصیه به جراحی فوری برای جلوگیری از گسترش زخم و عفونت کند. جراح می‌تواند با تراشیدن استخوان درگیر به کاهش فشار زخم کمک کند. در موارد شدید ممکن است پزشک چاره‌ای جز قطع اندام نداشته باشد.
چگونه از زخم پای دیابتی پیشگیری کنیم؟
مراقبت دائمی قند خون یک فاکتور اساسی در پیشگیری از گسترش زخم‌های دیابتی و بروز عفونت است. با انجام موارد زیر می‌توانید به پیشگیری از بروز زخم‌های دیابتی کمک کنید:
- شستشوی روزانه پاها
- خشک نگه داشتن پاها
- عوض کردن منظم جوراب‌ها
- مراجعه به متخصص پا یا پوست برای برداشتن میخچه و پینه
- پوشیدن کفش‌های مناسب
- کوتاه کردن ناخن‌ها (اما نه خیلی کوتاه؛ زیرا ممکن است ناخن به درون پوست برگردد.)
نکته پایانی درمان عفونت زخم پای دیابتی
در صورت تشخیص به‌موقع، زخم های دیابتی قابل درمان هستند. پاهایتان را هر روز از نظر وجود هرگونه زخم، عفونت و بریدگی بررسی کنید. درصورتی که متوجه بروز زخم روی پاهایتان شدید، لازم است که سریعاً پزشک خود را درجریان قرار دهید تا از گسترش زخم و ایجاد عفونت پیشگیری کنید. علاوه بر این، کنترل صحیح قند خون نقش بسیار مهمی در پیشگیری از ایجاد زخم‌های دیابتی دارد.
