جراحی هیپوفیز یکی از درمان‌های اولیه برای بسیاری از تومورهای غده هیپوفیز است. این جراحی اغلب زمانی لازم می‌شود که تومور سرطانی باشد یا آن‌قدر بزرگ شده باشد که ترشح هورمون‌های سایر غدد را مختل کرده باشد. با این حال، برخی از انواع تورموهای غده هیپوفیز تنها با استفاده از دارو قابل درمان هستند.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- غده هیپوفیز چیست؟
- جراحی هیپوفیز چیست؟
- چه خطراتی دارد؟
- چگونه برای این جراحی آماده شویم؟
- دوره نقاهت پس از جراحی چگونه است؟
- این جراحی تا چه حد موفقیت‌آمیز است؟
- آیا درمان جایگزینی هورمون در همه موارد پس از جراحی لازم است؟
- آیا درمان جایگزین وجود دارد؟
غده هیپوفیز چیست؟
هیپوفیز غده کوچکی به اندازه یک نخود است که در قاعده جمجمه قرار گرفته است. این غده هورمون‌های مختلفی ترشح می‌کند که وظیفه تنظیم عملکرد غدد مختلف بدن و ترشح هورمون‌های دیگر بدن را برعهده دارد.
جراحی هیپوفیز چیست؟
جراحی هیپوفیز یک درمان اولیه برای تومورهای این غده است. این تومورها در ۹۹ درصد موارد سرطانی نیستند؛ با این حال، همچنان می‌توانند با ایجاد اختلال بینایی و اختلال در ترشح هورمون‌ها مشکل‌ساز شوند. میزان دقیق شیوع این تومورها دردسترس نیست؛ اما تخمین زده شده است که از هر ۱۰۰ هزار نفر، ۱۱۶ فرد مبتلا به تومورهای غده هیپوفیز هستند. درصورتی که تومور باعث اختلال عملکرد فرد شود، درمان جراحی ممکن است ضرورت پیدا کند.
جراحی هیپوفیز چه خطراتی دارد؟
این جراحی در صورتی که توسط یک جراح باتجربه انجام شود، اغلب خطری به دنبال ندارد. با این حال، یک عمل اساسی محسوب شده و همچنان با خطراتی همراهی دارد. عوارض جراحی هیپوفیز چندان شایع نیست. درصورتی که تومور به‌طور کامل خارج نشده باشد، ممکن است لازم باشد که مجدد تحت عمل جراحی قرار بگیرید.
بسیاری از افراد به مدت 1 تا 2 هفته پس از جراحی ممکن است سردرد یا احتقان را تجربه کنند. سایر خطرات احتمالی شامل موارد زیر است:
- واکنش به بی‌هوشی عمومی
- آسیب به بافت مغز
- ترشح مایع مغزی- نخاعی
- مننژیت یا همان عفونت پرده‌های مغزی
- آسیب غده هیپوفیز که منجر به اختلال در تعادل هورمون‌ها می‌شود
- دیابت بی‌مزه که باعث تکرر ادرار و احساس تشنگی بیش از حد می‌شود
- خونریزی شدید
- مشکلات بینایی
چگونه برای جراحی غده هیپوفیز آماده شویم؟
پیش از انجام جراحی هیپوفیز، پزشک با استفاده از یک شیوه تصویربرداری مثل سی تی اسکن یا MRI محل و اندازه تومور را ارزیابی می‌کند. این کار به پزشک کمک می‌کند بفهمد تومور چقدر با بافت‌های مجاور فاصله دارد و چه میزان از آن را می‌تواند طی جراحی خارج کند. در مواردی ممکن است امکان خروج تومور به شیوه جراحی وجود نداشته باشد.
به‌عنوان یک قاعده کلی، هرچه اندازه تومور کوچک‌تر باشد، خروج آن راحت‌تر و شانس موفقیت جراحی بالاتر است. هرچه تومور بزرگ‌تر باشد، امکان خروج کامل آن به واسطه جراحی کمتر است. همچنین، احتمال بروز عوارض پس از جراحی بیشتر خواهد بود.
دوره نقاهت پس از جراحی هیپوفیز چگونه است؟
پس از انجام جراحی هیپوفیز پزشک ممکن است مراقبت‌های زیر را در منزل به شما توصیه کند:
- مصرف داروهایی که به کنترل سردرد کمک می‌کنند. سردرد شایع‌ترین عارضه پس از انجام جراحی است.
- محدودیت انجام برخی حرکات از جمله زور زدن یا بلند کردن تا زمانی که جراح به شما اجازه بدهد.
- مراجعه منظم به پزشک معالج
لازم است پزشک شما را پس از انجام جراحی به‌دقت تحت نظر داشته باشد. انجام آزمایش هورمونی و MRI از شیوه‌های معمول پیگیری پس از جراحی هستند.
اگر توموری داشته‌اید که به‌طور غیرطبیعی هورمون ترشح می‌کرده، لازم است چند روز یا چند هفته بعد از جراحی، تست هورمونی بدهید تا میزان موفقیت درمان مشخص شود. علاوه بر این، آزمایش خون به پزشک نشان می‌دهد که آیا غده هیپوفیز باقیمانده به‌خوبی عمل می‌کند یا خیر. حتی اگر نتایج آزمایش‌ها پس از جراحی خوب باشد، لازم است که در فواصل منظم به پزشک خود مراجعه کنید تا مطمئن شوید عملکرد هورمون‌ها در طول زمان به‌خوبی حفظ شده است. اگر علائمی مبنی بر عود تومور داشتید، ممکن است جراحی مجدد لازم باشد.
همچنین درصورتی که تومور سرطانی باشد و امکان جراحی آن وجود نداشته باشد، ممکن است احتیاج به رادیوتراپی یا پرتودرمانی داشته باشید. از آنجایی که نحوه پاسخ تومور به رادیوتراپی قابل پیش‌بینی نیست، ممکن است تا سال‌ها بعد هم لازم باشد که به پزشک خود مراجعه کنید.
یکی از عوارض شایع جراحی غده هیپوفیز، کاهش سطح هورمون‌های هیپوفیز است. در این صورت، پزشک ممکن است برای‌تان درمان جایگزینی هورمون را تجویز کند.
چگونه با انجام آزمایش سرطان را به موقع تشخیص دهید؟
در صورت بروز هر یک از علائم زیر پس از انجام جراحی لازم است که سریعاً پزشک خود را در جریان قرار دهید:
- هرگونه سردردی که علی‌رغم مصرف مسکن بهبود نیابد
- تهوع یا استفراغ
- تب
- خونریزی از بینی
- ترشح آبکی از بینی
- تکرر ادرار
جراحی هیپوفیز تا چه حد موفقیت‌آمیز است؟
مطالعات نشان داده است که درصورتی که این نوع جراحی توسط یک جراح باتجربه انجام شود و اندازه غده هم کوچک باشد، احتمال موفقیت کامل درمان تومور سرطانی بیش از ۸۰ درصد است. با این حال، درصورتی که غده در نزدیکی اعصاب یا بافت مغز رشد کرده باشد، شانس موفقیت کمتر است.
آیا درمان جایگزینی هورمون در همه موارد پس از جراحی هیپوفیز لازم است؟
درصورتی که سطح هورمون هیپوفیز پس از جراحی کم شود، درمان جایگزینی هورمون پس از جراحی ضروری است. این عارضه پس از جراحی نسبتاً شایع است. هورمون‌هایی که لازم است مصرف کنید بستگی به محل آسیب دارد. درمان جایگزینی هورمون اگرچه اغلب موقتی است؛ اما درمواردی ممکن است دائمی شود.
آیا درمان دیگری جایگزین جراحی هیپوفیز وجود دارد؟
درصورتی که تومور هیپوفیز هورمون پرولاکتین ترشح کند، در ۹۰ درصد موارد درمان با استفاده از دارو امکان‌پذیر است. با این حال، بهترین درمان برای سایر انواع تومور در اغلب موارد درمان جراحی هیپوفیز است.
نکته پایانی درباره جراحی هیپوفیز
جراحی هیپوفیز یکی از درمان‌های ابتدایی دردسترس برای تومورهای غده هیپوفیز است. اگرچه اغلب این تومورها سرطانی نیستند؛ اما همچنان می‌توانند باعث اختلال در عملکرد هورمون‌ها شوند. شانس موفقیت این جراحی درصورتی که توسط یک جراح کارآمد انجام شود، به مراتب بیشتر خواهد بود. جراح بهتر از هرکسی می‌تواند شما را برای آنچه حین و بعد از جراحی در انتظارتان خواهد بود، آماده کند. شما می‌توانید از بهترین متخصصان کلینیک غدد به صورت آنلاین مشاوره دریافت نمایید.
