در این مقاله از مجله سلامت جدیدترین روش های درمان سرطان تیروئید آموزش داده خواهد شد. سرطان تیروئید شایعترین سرطان مربوط به سیستم غدد درون ریز است. ولی در مقایسه با سایر سرطان ها، نادر است. با وجود اینکه تشخیص سرطان نگران کننده است، چشم انداز بیماران مبتلا به سرطان تیروئید خوب است:
- اول به این دلیل که بیشتر سرطان های تیروئید با جراحی قابل درمان هستند
- دوم اینکه سرطان تیروئید به ندرت باعث درد و معلولیت می شود
- سوم اینکه درمان های موثر و قابل تحمل برای بیشتر سرطان های شایع تیروئید در دستر است
نشانه های سرطان تیروئید چیست؟
علامت بالینی اصلی سرطان تیروئید یک توده (گره) در تیروئید است و بیشتر سرطان های تیروئیدی هیچ علامتی ندارند. در صورتی که ممکن است پزشک معالج شما در حین یک معاینه بالینی گره را پیدا کند. یا شما هنگام نگاه کردن در آینه متوجه توده ای در گردن خود شوید. تعداد کمی از بیماران مبتلا به سرطان تیروئید از درد گردن، فک و یا گوش شکایت می کنند. اگر غده سرطانی بزرگ باشد ممکن است سبب اختلال در بلع و یا سبب احساس قلقلک در گلو شود. حتی می تواند با فشار به راه تنفسی سبب تنگی نفس شود. به ندرت غده سرطانی می تواند با تحریک اعصاب مربوط به حنجره سبب گرفتگی صدا شود.
علت ابتلا به سرطان تیروئید چیست؟
سرطان تیروئید در افراد زیر شایع تر است:
- دارای سابقه تماس تیروئید با اشعه ایکس (X)
- سابقه فامیلی مثبت از نظر ابتلا به سرطان تیروئید
- افراد بالای 40 سال
با این وجود در بیشتر بیماران علت خاص ابتلا به سرطان تیروئید مشخص نیست. در افراد مستعد تماس قبلی تیروئید با اشعه X می تواند سبب بروز سرطان تیروئید شود. به خصوص اگر این تماس در کودکی اتفاق افتاده باشد. سالهای پیش از اشعه X برای درمان جوش‌های پوستی، لوزه‌های ملتهب، گره‌های لنفاوی یا تیموس بزرگ‌شده، استفاده‌می‌شد. اما در حال حاضر اشعه X محدود به درمان سرطان های خاص مانند سرطان هوچکین (سرطان غدد لنفاوی) می باشد. استفاده از اشعه X در موارد معمول مانند عکس دندان، عکس قفسه سینه، ماموگرافی سبب سرطان تیروئید نمی شود.
همچنین سرطان تیروئید می تواند به علت جذب مقادیر بالای ید رادیواکتیو در حین آزمایشات اتمی اتفاق بیفتد،. مشابه آنچه در نیروگاها اتمی چرنوبیل در روسیه اتفاق افتاد. کودکانی که در معرض ید رادیواکتیو بودند از همه بیشتر تحت تاثیر قرار گرفتند. هنوز هم پس از گذشت چندسال از آن فاجعه، مواردی از ابتلا به سرطان تیروئید در آن ناحیه دیده میشود.
نکاتی که باید درباره درمان با هورمون های تیروئیدی بدانید
سرطان تیروئید چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص سرطان تیروئید بر مبنای نتیجه نمونه برداری از گره تیروئید و یا نتیجه پاتولوژی پس از برداشتن گره به وسیله جراحی است. با وجود اینکه گره های تیروئید شایع هستند کمتر از 1 از هر 10 گره دارای سلولهای بدخیم است.
چند نوع سرطان تیروئید وجود دارد؟
سرطان تیروئید انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
سرطان پاپیلاری تیروئید
سرطان پاپیلاری تیروئید شایع ترین نوع سرطان تیروئید است. حدود 80-70 درصد از سرطان های تیروئید را تشکیل می دهد. این سرطان می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. سرطان پاپیلاری رشد آهسته ای دارد و ابتدا به غدد لنفاوی گردن انتشار می یابد. برخلاف تومورهای دیگر، پیش آگهی خوب سرطان پاپیلاری تحت تاثیر درگیری غدد لنفاوی قرار نمی گیرد و معمولا پیش آگهی خوبی دارد.
سرطان فولیکولار تیروئید
سرطان فولیکولا تیروئید معمولا افراد مسن تر را نسبت به سرطان پاپیلاری گرفتار می سازد. مانند سرطان پاپیلاری سرطان فولیکولار هم ابتدا تمایل به درگیر ساختن غدد لنفاوی گردن دارد. ولی سرطان فولیکولار با احتمال بیشتری نسبت به سرطان پاپیلاری تمایل به وارد شدن به جریان خون داشته و بدین وسیله در بدن پخش می شود. این نوع سرطان تیروئید به خصوص باعث درگیری ریه ها و استخوان ها می شود.
سرطان مدولاری تیروئید
سرطان مدولاری تیروئید که حدود 5 تا 10 درصد سرطان های تیروئید را شامل می شود، بیشتر به صورت فامیلی بروز می کند و با مشکلات غدد درون ریز دیگر همراه است. درحقیقت سرطان مدولاری تنها سرطان تیروئید است که می توان آن را با آزمایش ژنتیکی روی سلولهای خونی تشخیص داد. در اعضای خانواده فرد مبتلا، نتیجه مثبت آزمایش RET، میتواند سبب تشخیص زودرس سرطان مدولاری تیروئید شود. و به دنبال آن، می تواند به وسیله جراحی غده تیروئید، درمان شود.
سرطان آناپلاستیک تیروئید
این سرطان تهاجمی ترین و پیشرفته ترین سرطان تیروئید است و معمولا به درمان پاسخ نمی دهد. خوشبختانه این سرطان نادر بوده و کمتر از 5 درصد از موارد سرطان تیروئید را شامل می شود.
درمان سرطان تیروئید چیست؟
درمان اولیه تمام انواع سرطان های تیروئید جراحی است. به طور کلی روش مورد قبول آن است که تمام تیروئید برداشته شود. یا به اندازه ای که برداشتن آن بی خطر است برداشته شود. بعد از جراحی، بیماران باید تا آخر عمر هورمون تیروئید دریافت کنند. در بیشتر موارد، سرطان تیروئید با جراحی به تنهایی درمان می شود، به خصوص اگر توده کوچک باشد. اگر توده در غده تیروئید بزرگ باشد و یا به غدد لنفاوی اطراف منتشر شده باشد و یا اگر پزشک معالج شما احساس کند که شما در خطر عود سرطان هستید، با ید رادیواکتیور می توانند مانند فشنگ معجزه گر عمل کند و سلولهای سرطانی باقیمانده پس از جراحی را از بین ببرد.
درمان با ید رادیواکتیو
علت پیش آگهی بسیار خوب سرطان پاپیلاری و فولیکولار به علت وجود ید رادیواکتیو است. ید رادیواکتیو مانند یک فشنگ جادویی، تمام سلولهای سرطانی جا مانده از جراحی را می کشد و به سایر بافتها به طور ناچیز آسیب رسانده یا اصلا آسیب نمی رساند.
سلولهای تیروئید به طور نرمال مقادیر زیادی ید از خون جذب می کنند تا بتوانند هورمونهای تیروئید را بسازند. ولی سلولهای سرطانی در بافت تیروئید مقادیر بسیار اندکی از ید را جذب می کنند. به هر حال، هورمون محرکه تیروئید (TSH) با مقادیر بالا سلولهای سرطانی بافت تیروئید را وادار به جذب مقادیر بالای ید می کند.
اگر پزشک شما بخواهد که شما را تحت درمان با ید رادیواکتیو قرار دهد، باید مقادیر زیادی از هورمون محرکه تیروئید (TSH) در بدن شما وجود داشته باشد تا سلولهای سرطانی مقادیر بیشتری از ید رادیواکتیو را جذب کرده و از بین بروند. به همین منظور پزشک شما به منظور بالا بردن TSH برای مدت کوتاهی شما را دچار کم کاری تیروئید می کند و این کار را یا به وسیله ندادن قرص تیروئید بعد از جراحی و یا قطع قرص در صورت مصرف آن انجام می دهد. گاهی اوقات برای کم کردن علائم مربوط به کم کاری تیروئید، پزشک برای شما به مدت کوتاه T3 تجویز می کند.
تاثیر تغذیه در درمان با ید رادیواکتیو
همچنین ممکن است به شما توصیه شود که رژیم غذایی حاوی مقادیر کم ید مصرف کنید تا درمان با ید رادیواکتیو موثرتر باشد. هنگامی که هورمون محرکه تیروئید (TSH) به اندازه کافی بالا رفت، با ید یک اسکن از تمام بدن شما گرفته می شود تا مشخص شود که آیا هنوز سلولهای تیروئیدی که نیاز به تخریب داشته باشد در بدن شما باقی مانده است یا خیر و این کار با مقدار کمی از ید رادیواکتیو انجام می شود.
اگر در اسکن ید از تمام بدن مقادیر کافی سلول وجود داشته باشد، مقادیر زیادی ید رادیواکتیو I131 به بیمار داده شده و سپس قرص تیروئید شروع می شود. درمان با ید رادیواکتیو بی خطر است. به خوبی توسط بیمار تحمل می شود و حتی قادر به درمان سرطان تیروئید منتشر شده به ریه نیز می باشد. ید رادیواکتیو مانند یک فشنگ جادویی تمام سلولهای سرطانی جامانده از جراحی را می کشد و به سایر بافت ها به طور ناچیز آسیب رسانده یا اصلا آسیب نمی رساند.
چگونگی پیگیری بیماران مبتلا به سرطان تیروئید
معاینات متناوب دوره ای برای تمام بیماران مبتلا به سرطان تیروئید ضروری است. زیراگاهی اوقات ممکن است سرطان تیروئید پس از گذشته سالها از درمان موفق اولیه برگشت کند. این جلسات ویزیت باید شامل:
- شرح حال دقیق
- معاینه فیزیکی به خصوص ناحیه گردن
- تست های خونی برای اندازه گیری هورمون های تیروئید
انجام شود تا در صورت لزوم، نیاز به تغییر میزان قرص لووتیروکسین مشخص شود. تست های خونی شامل اندازه گیری هورمون های تیروئید T4 و TSH است و همچنین باید پروتئین اختصاصی سلولهای تیروئید به نام تیروگلوبین نیز اندازه گیری شود زیرا این پروتئین یک بیانگر سرطان تیروئید است و می تواند نشان دهنده عود سرطان باشد.
قرص های تیروئید به منظور پایین آوردن TSH است و TSH معمولا باید در حد پایین نرمال نگه داشته شود.
اگر پروتئین تیروگلوبین در خون قابل اندازه گیری باشد در حالی که میزان TSH پایین حد نرمال باشد، به معنی این است که هنوز سلولهای سرطان تیروئید در بدن در حال فعالیت هستند.
در صورت وجود چنین مشکلی بررسی های تکمیلی دیگر انجام می شود و در نهایت، درمان با ید رادیواکتیو با یا بدون جراحی انجام خواهد شد. متاسفانه در بعضی از بیماران مبتلا به سرطان تیروئید، وجود آنتی بادی های مداخله گر در خون ممکن است مانع از اندازه گیری دقیق تیروگلوبین شود.
علاوه بر آزمایشات خون معمول، پزشک شما ممکن است یک اسکن ید از تمام بدن به صورت متناوب درخواست کند تا وجود سلولهای تیروئید باقیمانده در بدن را اثبات کند.
این کار بعد از افزایش TSH یا با قطع هورمون تیروئید و ابتلا به کم کاری تیروئید و یا با استفاده از تیروژن (TSH مصنوعی انسانی) امکان پذیر است.
پیش آگهی سرطان تیروئید چگونه است؟
به طور کلی پیش آگهی سرطان تیروئید خیلی خوب است. به طور معمول پیش آگهی در افراد زیر 40 سال بهتر از افراد بالای 40 سال است. بیماران با سرطان پاپیلاری که تومور اولیه محدود به تیروئید بوده است دارای پیش آگهی بسیار خوبی هستند. فقط 1 نفر از هر 100 بیمار به علت سرطان تیروئید آن هم پس از 25 سال از تشخیص بیماری فوت می کند. پیش آگهی در بیماران بالای 40 سال و بیمارانی که دارای توده بزرگتر از 4 سانتی متر هستند، به خوبی افراد زیر 40 سال نیست. با وجود این بیمارانی که سرطان تیروئید آنها قابل درمان نیست قادر خواهند بود به مدت طولانی و با حالی خوب، علی رغم وجود سرطان به زندگی ادامه دهند.
