پوکی استخوان بیماری‌ای است که در آن استخوان‌ها نازک و شکننده شده و درمعرض شکستگی‌های متعدد قرار می‌گیرند. این بیماری در میان زنان و در سنین بالاتر شایع‌تر است. رعایت یک رژیم غذایی سالم سرشار از کلسیم و پروتئین و نیز انجام غربالگری برای تشخیص و درمان به‌موقع آن ضروری است.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با انواع این بیماری آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- پوکی استخوان چیست؟
- انواع مختلف بیماری پوکی استخوان کدام‌اند؟
- چه عواملی احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهند؟
پوکی استخوان چیست؟
بیماری‌ای است که در آن استخوان‌ها نازک و شکننده شده و درمعرض شکستگی‌های متعدد قرار دارند. استخوان‌ها از کلسیم، پروتئین و کلاژن ساخته شده‌اند که همگی آن‌ها برای دریافت قدرت و قوام لازم استخوان‌ها ضروری هستند. استخوان‌ها به‌طور طبیعی دائماً در حال تخریب و بازسازی مجدد هستند. درصورتی که این بازسازی استخوانی همگام با تخریب آن‌ها صورت نگیرد، می‌تواند منجر به بروزاین مشکل شود. بالا رفتن سن، زمینه ژنتیکی، برخی داروها و مصرف سیگار از جمله عواملی هستند که می‌توانند منجر به تشدید این مسئله شده و زمینه‌ساز آن شوند.
کاهش تراکم استخوانی اغلب در سکوت و به‌آهستگی رخ می‌دهد؛ بنابراین، استخوان‌ها به‌تدریج و بدون هیچ علامتی نازک و شکننده می‌شوند تا زمانی که اولین شکستگی به وقوع می‌پیوندد. در بسیاری از موارد نخستین علامت آن، شکستگی استخوان است.
علی‌رغم این که استئوپروز یا پوکی استخوان سرتاسر اسکلت بدن را تحت تاثیر قرار داده و می‌تواند منجر به بروز شکستگی در هر نقطه‌ای از بدن شود؛ با این حال، شیوع این شکستگی‌ها در استخوان‌های نخاع، لگن و مچ دست بیشتر است. این شکستگی‌ها ممکن است به دنبال یک اتفاق ساده که عموماً منجر به شکستگی نمی‌شود- مثل افتادن روی زمین- رخ بدهند. شکستگی‌های متعدد و جزئی در استخوان‌های ستون فقرات می‌تواند باعث کوتاهی قد در طول زمان شود.
استئوپروز در هر سنی ممکن است رخ بدهد؛ اما در سنین بالای 60 سال، به‌ویژه در میان زنان، شایع‌تر است. تخمین زده می‌شود که در حال حاضر حداقل 200 میلیون فرد مبتلا به پوکی استخوان در جهان وجود دارد که این تعداد با بالا رفتن سن جمعیت رو به افزایش است.
انواع مختلف بیماری پوکی استخوان کدام‌اند؟
در ادامه شما را با انواع مختلف بیماری استئوپروز آشنا خواهیم کرد:
پوکی استخوان اولیه
این نوع شایع‌ترین نوع این بیماری بوده و در میان زنان نسبت به مردان شایع‌تر است که بیشتر با بالا رفتن سن مرتبط است. احتمال ابتلا به آن با تراکم استخوان‌های یک فرد در طول زندگی نیز مرتبط است. رژیم غذایی، میزان فعالیت فیزیکی و حفظ سلامتی همگی بر روی تراکم استخوان‌ها در طول زندگی تاثیرگذار هستند.
کاهش تراکم استخوانی به‌ویژه پس از وقوع یائسگی در زنان تشدید می‌شود. در این زمان، یعنی حوالی 45 تا 55 سالگی، سطح هورمون زنانه یا استروژن رو به کاهش می‌رود. در مردان کاهش تراکم استخوانی در سنین 45 تا 50 سالگی آغاز می‌شود؛ درست زمانی که سطح هورمون تستوسترون شروع به کاهش می‌کند.
به‌طور خلاصه، استئوپروز بیشتر افراد بالای 60 سال را درگیر می‌کند.
پوکی استخوان ثانویه
این نوع بیماری همان علائم اولیه را دارد؛ تنها تفاوتش این است که در کنار یک بیماری زمینه‌ای از قبیل سرطان یا پرکاری تیروئید به وقوع می‌پیوندد. همچنین، این نوع بیماری ممکن است به دنبال مصرف برخی داروهای خاص که باعث کاهش تراکم استخوانی می‌شوند، اتفاق بیفتد. برای مثال، مصرف کورتیکواستروئید (کورتون) خوراکی یا استنشاقی برای مدت زمان بیشتر از 6 ماه می‌تواند زمینه را برای ابتلا به پوکی استخوان ثانویه فراهم کند.
از دیگر داروهایی که می‌توانند زمینه‌ساز این بیماری شوند، می‌توان به داروی جایگزین تیروئید یا برخی داروهای درمان سرطان سینه اشاره کرد. فراموش نکنید که پوکی استخوان ثانویه در هر سنی ممکن است که رخ بدهد.
بیماری استخوان شکننده
این نوع بیماری یک بیماری بسیار نادر ژنتیکی است که منجر به شکستگی‌های متعدد استخوانی بدون علت مشخص می‌شود. این بیماری از بدو تولد علائمش را نشان می‌دهد.
پوکی استخوان ایدیوپاتیک نوجوانان
این نوع نیز بسیار نادر بوده و کودکانی را که در فاصله سنی 8 تا 14 سال هستند، درگیر می‌کند. این نوع پوکی استخوان بیشتر کودکانی را درگیر می‌کند که قبل از سن بلوغ سابقه‌ای از چاقی داشته اند. علت این بیماری هنوز شناخته‌شده نیست و احتمال شکستگی استخوان‌های کودک و کاهش تراکم استخوانی را افزایش می‌دهد.
چگونه از پوکی استخوان در کودکان پیشگیری کنیم؟
چه عواملی احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهند؟
عوامل مختلفی هستند که با افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان مرتبط هستند. این عوامل را می‌توان در چند دسته مختلف طبقه‌بندی کرد:
1. عوامل غیرقابل تغییر
- زن بودن
- سن بالا
- سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان
- داشتن استخوان‌بندی کوچک‌تر
2. سطح هورمون‌ها
این بیماری در میان افرادی که سطوح بالا یا پایینی از برخی هورمون‌ها دارند، شایع‌تر است. از جمله:
هورمونهای جنسی
کاهش سطح هورمونهای جنسی در زنان به دنبال یائسگی مهم‌ترین علت افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان در این سن است.
هورمونهای تیروئیدی
پرکاری تیروئید و ترشح بیش از حد هورمونهای تیروئیدی می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به این بیماری شود.
3. رژیم غذایی
احتمال وقوع این بیماری در افرادی با شرایط زیر بیشتر است:
- کسانی که مقدار کافی کلسیم از طریق رژیم غذایی دریافت نمی‌کنند
- افراد مبتلا به اختلالات خوردن از قبیل بی‌اشتهایی عصبی
- افرادی که جراحی‌های سیستم گوارشی انجام داده‌اند
4. برخی داروها
مصرف طولانی‌مدت برخی داروها می‌تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان شود. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کورتون مثل پردنیزولون
- دارو ضدتشنج
- دارو شیمی‌درمانی
- دارو ضد رد پیوند
5. برخی بیماری‌ها
ابتلا به برخی بیماری‌ها با افزایش احتمال ابتلا بهاین بیماری مرتبط است. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری سلیاک
- بیماری التهابی روده
- بیماری مزمن کلیه یا کبد
- سرطان
- آرتریت روماتوئید
6. سبک زندگی
سبک زندگی ناسالم خود می‌تواند زمینه‌ساز بیماری شوند. از جمله عوامل دخیل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم‌تحرکی
- مصرف سیگار و تنباکو
- مصرف بیش از حد الکل
نکته پایانی درباره پوکی استخوان
پوکی استخوان یا استئوپروز انواع مختلفی دارد؛ اما نوع اولیه آن، که اغلب به دنبال بالا رفتن سن رخ می‌دهد، از دیگر انواع آن شایع‌تر است. در حال حاضر، درمان‌های مختلفی برای بهبود و کنترل آن دردسترس است. برای دریافت درمان مناسب خوب است که به بهترین متخصص غدد مراجعه کنید.
