معرفی لیست آزمایش های تیروئید برای تشخیص و درمان تیروئید؛ با ما در این مقاله از مجله سلامت از کلینیک غدد همراه با شید تا با این آزمایشات آشنا شوید.
غده تیروئید یک غده پروانه ای شکل است که معمولا در جلو و پایین گردن قرار دارد. غده تیروئید جزو غدد درون ریز بدن می باشد. وظیفه غده تیروئید، ساختن هورمون تیروئید است. که به داخل خون ترشح می شود و از طریق جریان خون به همه بافت های بدن می رسد. هورمون تیروئید برای کارکرد درست سلول های بافت های مختلف بدن ضروری است. برای مثال هورمون تیروئید در تولید گرما، سوختن انرژی، و عملکرد صحیح قلب، مغز، عضلات و اعضای دیگر نقش دارد.
غده تیروئید چگونه عمل می کند؟
هورمون اصلی که توسط غده تیروئید ترشح می شود «تیروکسین» نام دارد که به آن T4 هم می گویند، برای اینکه 4 اتم ید دارد. برای اعمال اثر T4 نیاز است با برداشته شدن یک اتم پد به فرم فعال که T3 نام دارد تبدیل شود. این اتفاق معمولا در کبد و بعضی از بافت ها که T3 منشأ اثر است (مثل مغز رخ می دهد.
میزان تولید T4 که توسط غده تیروئید ترشح می شود، توسط هورمون دیگری در غده هیپوفیز واقع در قاعده مغز کنترل می شود. نام این هورمون TSH یا هورمون محرکه تیروئید می باشد. میزان ترشح TSH به میزان T4 که به هیپوفیز می رسد بستگی دارد.
اگر هیپوفیز مقادیر کمی از T4 دریافت کند هورمون TSH بیشتر ترشح می شود که به غده تیروئید دستور دهد که مقدار بیشتری T4 تولید کند و زمانی که مقدار T4 در خون از مقدار معینی بالاتر رود توليد TSH کم میشود. در حقیقت تیروئید و هیپوفیز در بسیاری از جهات مانند بخاری و دماسنج عمل می کنند. یعنی وقتی بخاری خاموش است و سرد می شود، دماسنج دما را می خواند و بخاری را روشن می کند. وقتی که دما به اندازه مشخصی بالا رفت، دماسنج دما را دریافت کرده و بخاری را خاموش می کند، در نتیجه غده تیرویید و غده هیپوفیز، مانند بخاری و دماسنج، روشن و خاموش می شوند. در ادامه مقاله با لیستی از آزمایش های تیروئید آشنا خواهید شد.
آزمایش های تیروئید
به منظور بررسی عملکرد تیروئید از چندین آزمایش استفاده می شوند که عبارتند از:
آزمایش TSH
بهترین و اولین روش برای ارزیابی عملکرد غده تیروئید، اندازه گیری میزان TSH خون است. مقادیر بالای TSH نشان دهنده این است که غده تیروئید کم کار شده است که به علت مشکلی است که مستقیما غده تیروئید را تحت تأثیر قرار داده است کم کاری اولیه تیروئید). در شرایط برعکس حالت فوق که میزان TSH پایین است، معمولا نشان دهنده این است که غده تیروئید بیش از حد فعال است و به میزان زیادی هورمون تیروئید تولید می کند که به آن پرکاری تیروئید گفته می شود. گاهی اوقات TSH پایین می تواند به علت اختلال هیپوفیز باشد که توانایی تولید TSH به مقدار کافی را ندارد که به آن کم کاری ثانویه تیروئید گفته می شود. در بیشتر افراد سالم، میزان TSH طبیعی به این معنی است که عملکرد تیروئید طبیعی است.
آزمایش T4
T4 در خون به دو صورت در گردش است:
الف) T4 متصل به پروتیین که این اتصال مانع ورود T4 به سلول هایی که به آن نیاز دارند می شود.
ب) T4 آزاد که برای اعمال اثر وارد سلول های بافت های مختلف هدف که نیاز به T4 دارند می شود.
مقدار آزاد T4 مهمترین بخشی است که نشان میدهد عملکرد غده تیرویید چگونه است. و آزمون هایی که مقدار T4 آزاد را بررسی می کنند FT4 و Index Free T4 (FT4I)یا نشانه T4 آزاد نام دارد.
افرادی که دچار پرکاری تیرویید هستند مقادیر بالای FT4 یا FT4T خواهند داشت. در حالی که بیماران دچار کم کاری تیروئید دارای سطح پایین FT4 یا FT4I می باشند. مجموع دو آزمون فوق یعنی FT4 , TSH یا FT4I دقيقا نشان دهنده چگونگی عملکرد تیروئید است. TSH بالا و FT4 پایین نشان دهنده کم کاری اولیه تیرویید می باشد که به علت بیماری غده تیروئید است. TSH پایین و FT4 یا FT4T پایین نشان دهنده کم کاری تیرویید به علت اختلال در عملکرد هیپوفیز می باشد. TSH پایین به همراه FT4 یا FT4T بالا در بیماران دچار پرکاری تیرویید دیده می شود.
آزمایش T3
آزمون T3 معمولا برای تشخیص پرکاری تیروئید و تعیین شدت پرکاری تیرویید سودمند است. بیمارانی که دچار پرکاری تیروئید هستند دارای مقادیر بالای T3 هستند. در بعضی از بیماران که TSH پایین دارند، فقط T3 بالا رفته است FT4 و FT4I طبیعی هستند. آزمون T3 به ندرت در بیماران دچار کم کاری تیرویید کمک کننده است، زیرا آخرین آزمونی است که تغییر می کند و غیر طبیعی می شود. بیمارانی که دچار کم کاری شدید تیرویید هستند می توانند دارای مقادیر بالای TSH و مقادیر پایین FT4 یا FT4I و مقادیر طبیعی T3 باشند. در ادامه مقاله با لیستی از آزمایش های تیروئید آشنا خواهید شد.
آزمایش های آنتی بادی تیروئید
سیستم ایمنی بدن، به صورت طبیعی ما را در مقابل مهاجمان خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها محافظت می‌کند. این کار توسط ترشح موادی به نام «آنتی بادی» که توسط سلول های موجود در خون که «لنفوسیت» نام دارد، انجام می شود. در بسیاری از بیمارانی که دچار کم کاری یا پرکاری تیروئید هستند، لنفوسیت های خونشان عليه غده تیروئید آنها آنتی بادی می سازند که یا باعث تحریک بیشتر و یا تخریب غده تیروییدشان می شود.
به طور معمول دو آنتی بادی «تیرویید پراکسیداز» و «تیروگلوبولین» که علیه پروتیین های سلولی غده تیرویید تولید می شوند، باعث مشکلات تیروئید می گردند. اندازه گیری مقادیر آنتی بادی های تیرویید ممکن است در تشخیص بیماری تیروئید کمک کننده باشد. برای مثال اگر مقدار آنتی بادی ضد پراکسیداز و یا آنتی بادی ضد تیروگلوبولین مثبت باشد، در بیماری که دچار کم کاری تیرویید است، می توان تشخیص تیروییدیت هاشیموتو را مطرح کرد. اگر این آنتی بادی ها در بیمار دچار پرکاری تیرویید مثبت باشند، تشخیص بیماری تیرویید خود ایمنی مطرح می شود.
آزمایش های غیر خونی جذب ید رادیواکتیو
به این دلیل که T4 دارای مقادیر بالای د است، غده تیرویید مجبور است که مقادیر بالایی از ید را از داخل خون به داخل خود کشانده تا بتواند مقدار لازم T4 را بسازد. تیرویید یک سازوکار قوی و فعال برای این کار دارد. بنابراین این فعالیت را می توان به روش زیر بررسی کرد:
- به بیمار مقدار کمی از ید رادیواکتیو داده می شود که بیمار بخورد
- رادیواکتیو بودن بدن به پزشک کمک می کند تا ید را دنبال کند
- و در نهایت ببیند که کجا می رود
با اندازه‌گیری مقدار ید رادیواکتیو، پزشک احتمالا می‌تواند تشخیص دهد که عملکرد غده تیروئید طبیعی است یا خیر. مقادیر بالای جذب ید
رادیواکتیو در بیمارانی که دچار پرکاری تیرویید هستند دیده می شود. در حالی که مقادیر پایین جذب ید رادیواکتیو در بیماران دچار کم کاری تیروئید دیده می شود. علاوه بر جذب ید رادیواکتیو اسکن هم می تواند تصویری از غده تیروئید را به نمایش بگذارد.
