یکی از خطرات پرتو درمانی کودکان آسیب دیدگی غده تیروئید آنها در اثر پرتو درمانی است. این غده در کودکان بسیار حساس‌تر از غده تیروئید بزرگسالان است؛ بنابراین ممکن است گاهی دچار اختلالاتی جدی شوند. قرار گرفتن در معرض اشعه باعث بروز اختلالات متفاوتی در تیروئید می شود:
– کم کاری تیروئید
– سرطان تیروئید
– گره های تیروئید
هر چه سن کودک در هنگام تابش اشعه کمتر باشد احتمال بروز اختلالات یاد شده بیشتر است. اگر تابش اشعه در نوجوانان بالای ۲۰ سال اتفاق بیفتد خطر بروز اختلالات تیروئید مانند بالغین است. به طور کلی هرچه مقدار اشعه بیشتر باشد احتمال بروز اختلالات تیروئید بیشتر است. در ادامه مقاله ” خطرات پرتو درمانی کودکان ” با مجله سلامت کلینیک غدد تهران همراه باشید.
چگونه یک کودک در معرض اشعه قرار می‌گیرد؟
تابش اشعه به کودک میتواند اتفاقی باشد. یا به دلیل یک درمان پزشکی صورت گیرد. قرار گرفتن در معرض اشعه رادیواکتیو به طور اتفاقی با آزادشدن ید رادیو در هنگام حوادث هسته‌ای نخواهد داد. به عنوان مثال می‌توان به حادثه انفجار نیروگاه هسته ای چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ در روسیه اشاره کرد.
در گذشته از اشعه درمانی برای درمان بیماری های خوش خیم ای چون عفونت با کرم حلقه ای،تیموس بزرگ، لوزه های بزرگ و غدد لنفاوی بزرگ شده استفاده می‌شد. امروزه این نوع درمان دیگر استفاده نمی شود. با وجود این در حال حاضر اشعه درمانی نقش بسیار مهمی در درمان بعضی از سرطان‌های کودکان به خصوص سرطان های سر و گردن دارد. این سرطان ها شامل لنفوم غیر هوچکینی، لنفوم هوکچینی، لوسمی لنفوبلاستیک حاد، رابدومیوسارکوما نوروبلاستوما، سرطان‌های حلق و بینی و یووینگ سارکوما است.
برای درمان کامل سرطان‌های بالا نیاز به اشعه درمانی است و این اشعه درمانی غده تیروئید را نیز حتما در معرض پرتوهای رادیو اکتیو قرار میدهد. در ادامه مقاله ” خطرات پرتو درمانی کودکان ” با ما همراه باشید تا با عوارض اشعه درمانی کودکان آشنا شوید.
چه مدت پس از تماس با اشعه اختلالات تیروئید رخ میدهد؟
احتمال دارد پس از اشعه درمانی فرد به یکی از اختلالات تیروئید مبتلا شود. ممکن است پس از چند ماه تا چند سال پس از اشعه درمانی کم کاری تیروئید اتفاق بیفتد. با وجود این بیشترین احتمال حدود دو تا سه سال پس از اشعه درمانی می باشد این اختلال به راحتی با جایگزینی هورمون های تیروئید قابل درمان است. از طرف دیگر ممکن است پس از اشعه درمانی گره های تیروئید بروز پیدا کنند.
گره های تیروئید وقتی اتفاق می‌افتد که گروهی از سلول های تیروئی رشد کرده و به شکل گره یا توده در می‌آیند. گره های تیروئید معمولاً سال ها پس از اشعه درمانی ایجاد می‌شوند. این گره ها می توانند در زمان انجام معاینه بالینی گردن و غده تیروئید توسط پزشک کشف شوند و یا در هنگام انجام سونوگرافی گردن پزشک متوجه وجود آن شود همچنین ممکن است اشعه درمانی باعث ابتلا به سرطان تیروئید شود.
سرطان تیروئید می تواند بین ۵ تا ۲۰ سال پس از اشعه درمانی ایجاد شود ولی معمولاً ١٠ سال پس از اشعه درمانی شایع ترین زمان بروز آن است. در ادامه مقاله ” خطرات پرتو درمانی کودکان ” با ما همراه باشید تا با عوارض اشعه درمانی کودکان آشنا شوید.
آیا بزرگسالان هم می‌توانند در معرض اشعه قرار گیرند؟
با وجود اینکه غده تیروئید در بزرگسالان در مقایسه با غده تیروئید کودکان نسبت به اشعه بسیار کمتر حساس است ولی باز هم احتمال تاثیر اشعه روی غده تیروئید آنها وجود دارد. به خصوص در زمان اشعه درمانی به علت سرطان های سر و گردن، کم کاری تیروئید، گره های تیروئید و سرطان تیروئید همگی می‌توانند در بزرگسالان پس از مواجهه با اشعه اتفاق بیفتند.
باید و نبایدهای تغذیه در پرکاری تیروئید
چگونه اختلالات تیروئیدی تشخیص داده می شوند؟
کم کاری تیروئید به راحتی با یک آزمایش خون تشخیص داده می شود. بیماران ممکن است علائم کم کاری تیروئید را داشته یا نداشته باشند. گره های تیروئید می توانند در حین معاینه بالینی و غده تیروئید توسط انگشتان پزشکو یا توسط دستگاه سونوگرافی شناسایی شوند. هنگامی که مشخص شود فردی گره تیروئید دارد پزشک معمولاً به صورت منظم بیمار را معاینه می‌کند تا دریابد که ایا اندازه گره افزایش یافته است یا خیر و یا ممکن است از گره بیوپسی با سوزن ظریف انجام دهد.
سرطان تیروئید به طور شایع تر در گره های تیروئیدی در بیماریهایی که در دوران خردسالی در معرض اشعه قرار گرفته است ایجاد می‌شود.سرطان تیروئید ممکن است در ۱۵ تا ۳۵ درصد از گره های تیروئیدی رخ دهد. سرطان تیروئید میتواند با انجام نمونه برداری با سوزن ظریف از گره تشخیص داده شود. انجام نمونه برداری برای همه گره های تیروئید در معاینه لمس می شوند و یا گره هایی که اندازه آنها افزایش یافته است و یا گره هایی که ظاهری مشکوک در سونوگرافی دارند توصیه می شود.
درمان اختلالات تیروئید در بیمارانی که در کودکی با اشعه مواجه شدند چگونه است؟
از آنجا که مشکلات و اختلالات تیروئید ممکن است سال‌ها پس از مواجهه با اشعه اتفاق بی افتد. بسیار مهم است افرادی که در خردسالی با اشعه مواجه شدن به طور منظم توسط پزشک معاینه شوند. کم کاری تیروئید به راحتی با جایگزینی هورمون تیروئید قابل درمان است. درمان آن دقیقاً مانند کم کاری تیروئید به علل دیگر است.
بیمارانی که در خردسالی در معرض اشعه قرار گرفتن ضروری است گره‌های تیروئید به طور منظم مورد ارزیابی قرارگیرند. بسیاری از این گره‌ها نیاز به بیوپسی با سوزن ظریف دارند تا از عدم وجود سرطان اطمینان حاصل شود. گاهی اوقات پزشک با تجویز هورمون تیروئید سعی دارد تا از افزایش اندازه گره جلوگیری کند. حتی اگر این اقدام نیز صورت گیرد بیمار نیاز به پیگیری و کنترل منظم توسط پزشک دارد.
اگر در گره تیروئید فردی که در کودکی با اشعه مواجه بوده است سرطان ایجاد شد درمان آن مانند سایر بیماران مبتلا به سرطان تیروئید است این درمان معمولاً در قدم اول شامل جراحی تیروئید است. ممکن است درمان با ید رادیواکتیو نیز لازم باشد و درمان با هورمون تیروئید همیشه مورد نیاز است. در ادامه مقاله ” خطرات پرتو درمانی کودکان ” با ما همراه باشید تا با عوارض اشعه درمانی کودکان آشنا شوید.
آیا درمان سرطان تیروئید در فردی که قبلاً تحت درمان با اشعه قرار گرفته است سخت تر است؟
شواهدی در دست است که نشان میدهد سرطان در افرادی که قبلاً تحت درمان با اشعه قرار گرفته‌اند هنگام تشخیص گسترده تر است با وجود این درمان های معمول سرطان تیروئید بسیار موثر است و میزان زنده ماندن فرد مشابه بیماران سرطانی است که قبلا اشعه درمانی نشده‌اند.
ضروری است یک پزشک تا چه مدت فردی را که در کودکی اشعه درمانی شده است پیگیری نماید؟
به دلیل اینکه اختلالات تیروئید حتی سال‌ها پس از اشعه درمانی میتواند به وجودآید، پیگیری بیمار تا آخرعمر توصیه‌می‌شود. اگر بیمار پس از مواجهه با اشعه، دچار کم‌کاری تیروئید شود درمان با هورمون تیروئید باید تا آخرعمر ادامه یابد.
