تیروئید چشمی، یک بیماری خود ایمنی است که بیشتر در ارتباط با غده تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) رخ می دهد. این بیماری، هنگامی اتفاق می افتد که آنتی بادی های بدن اشتباهاً به غده تیروئید حمله می کنند. در این زمان بیمار باید سریعاً نسبت به درمان تیروئید چشمی اقدام نمائید.
بیماری تیروئید چشمی، که به نام افتالموپاتی گریوز (Graves’ ophthalmopathy) هم شناخته می شود، یک بیماری خود ایمنی است. علل بیماری چشم گریوز این است که سیستم ایمنی بدن توسط اتوآنتی بادی ها به بافت تیروئید حمله کرده و باعث التهاب در آن میشود و همچنین این اتوآنتی بادی ها بر روی بافت اطراف چشم اثر کرده و باعث رسوب گلوکوزآمینوگلیکان ها (glycosaminoglycan) در عضلات خارج چشمی شده و همچنین باعث افزایش تعداد فیبروبلاست ها و بروز فیبروز در عضلات خارج چشمی شده و در نتیجه باعث هایپرتروفی این عضلات می شود.
بیماری گریوز نیز اغلب باعث افزایش فعالیت تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) می شود. البته در مواردی تغییر از پرکاری تیروئید به کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) نیز در گرویز دیده شده.
به طور کلی میتوان گفت درصورت شروع درگیری چشمی در بیماری گریوز روند بیماری چشمی تقریبا مستقل از بیماری تیروئید است و ممکن است بعد از درمان تیروئید، بیماری چشمی ادامه یابد به همین دلیل، توصیه می شود که افراد مبتلا به آن تحت نظر متخصصان مختلفی از جمله متخصص چشم و فوق تخصصین بیماری های غدد باشند.
______________________________________________________________
مطالعه بیشتر: عفونت شدید کلیه
______________________________________________________________
علائم بیماری تیروئید چشمی
اگر هر یک از این نشانه های تیروئید چشمی را دارید بهتر است سریعاً با پزشک خود مشورت کنید:
- پف زیر چشم
- تاری دید یا دو بینی
- قرمزی چشم و پلک ها
- دشواری در حرکت چشم
- تورم در پلک های بالا و پایین چشم
- احساس خشکی بیش از حد در چشم ها و اشک ریزش
- احساس نا خوشایند در برابر نور های روشن
- تغییر در ظاهر چشم ها، ازجمله حالت زل زدگی و بیرون زدگی آن ها
- احساس درد در زمان حرکت دادن چشم به اطراف
توجه به این علائم می تواند باعث پیشگیری از بیماری تیروئید چشمی شود.
عوامل خطر بروز تیروئید چشمی
بر اساس دانش علمی که در سال های گذشته مطرح شده است، عوامل خطر مرتبط با بروز تیروئید چشمی شامل موارد زیر می شوند:
- سن و جنسیت: این بیماری به طور معمول در افراد جوان تر و بیشتر در زنان اتفاق می افتد.
- تاریخچه خانوادگی: اگر در سابقه خانوادگی موارد تیروئید چشمی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به این بیماری برای شما بالاتر خواهد بود.
- عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند استرس، تغذیه نامناسب، عفونت ها، و تغییرات جوی ارتباطی با بروز این بیماری ندارند اما میتوانند علایم آن مثل خشکی و سوزش چشم را تشدید کنند.
- سیگار کشیدن: برخی تحقیقات نشان داده اند که سیگار کشیدن ممکن است عامل افزایش خطر تیروئید چشمی باشد و شدت بیماری را تشدید کند.
- تغییرات در فعالیت تیروئید: هر گونه اختلال در فعالیت تیروئید، از پرکاری (هیپرتیروئیدیسم) تا کم‌کاری (هیپوتیروئیدیسم) بعد از پرکاری تیروئید می تواند باعث بروز تیروئید چشمی شود.
- استفاده از رادیواکتیویته: برخی از درمان های تیروئید با استفاده از ید رادیواکتیو ممکن است عوارض جانبی را به همراه داشته باشند که می توانند تیروئید چشمی را تشدید کنند.
- بیماری گریوز :(Graves’ Disease) بیشتر افراد مبتلا به تیروئید چشمی در ارتباط با بیماری گریوز قرار دارند. بیماری گریوز یک بیماری خود ایمنی است که به پرکاری تیروئید منجر می شود و افرادی که این بیماری دارند، بیشتر در معرض خطر بروز تیروئید چشمی قرار دارند.
باید توجه داشت که عوامل خطر ممکن است در هر فرد متفاوت باشند، و تشخیص دقیق، ارزیابی عوامل خطر و درمان تیروئید چشمی باید توسط پزشک متخصص صورت گیرد.
علت بروز تیروئید چشمی
غده تیروئید یک ساختار کوچک به شکل پروانه است که در نزدیکی بالای حلق (نای) و در قسمت جلوی گردن واقع شده است. این غده نقش اساسی در کنترل سرعت واکنش های شیمیایی در بافت های بدن دارد. غده تیروئید ممکن است بیش از اندازه فعال یا کم کار شود، و این موضوع به‌طور عمده به دلیل بیماری های خود ایمنی رخ می دهد.
بیماری تیروئید چشمی نیز یک بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی بدن با پروتئین های خود ایمنی به نام آنتی بادی ها، به غده تیروئید حمله کرده و علائم خود ایمنی را علیه بافت های بدن تولید می کند. این آنتی بادی ها در عضلات خارج چشمی رسوب کرده و با واسطه هایی باعث بزرگ شدن این عضلات و افزایش بافت چربی اطراف این عضلات میشود و با بزرگ شدن این عضلات به کره چشم فشار وارد میشود و به تدریج کره چشم رو به جلو رانده میشود و علایم چشمی ظاهر میشود با این حال، هنوز پاتوفیزیولوژی دقیق این اتفاقات مشخص نیست.
تشخیص بیماری چشمی گریوز
برای تشخیص بیماری، روش های مختلفی وجود دارد. این روش ها شامل موارد زیر می شود:
-
- معاینه فیزیکی: در قدم اول چشم پزشک با معاینه فیزیکی و اخذ شرح حال احتمال بروز این بیماری را بررسی میکند.
- آزمایش خون: گاهی اوقات برای تشخیص این بیماری، آزمایش خون مورد نیاز است. آزمایش خون با اندازه گیری هورمون های موجود در جریان خون، عملکرد غده تیروئید را بررسی می کند. همچنین، برای اندازه گیری آنتی بادی های موجود در خون، ممکن است آزمایش های تخصصی تری انجام دهد. البته نرمال بودن آزمایش خون رد کننده ی قطعی این بیماری نیست.
- اسکن تیروئید: در برخی موارد، اسکن تیروئید انجام شده تا مشخص شود که غده تیروئید به چه میزان فعال است. این اسکن ممکن است به کمک تصاویر رادیولوژیکی انجام شود و اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت تیروئید ارائه دهد، این اسکن اطلاعاتی در مورد وضعیت چشم به ما نمیدهد اما با تشخیص بیاری پرکاری تیروئید میتواند تشخیص افتالموپاتی گریوز را مطرح کند.
- اسکن رزونانس مغناطیسی (MRI)و سی تی اسکن (CT scan) : اگر پزشکان نیاز به بررسی میزان تورم در کره چشم دارند، ممکن است سی تی اسکن و یا MRI استفاده کنند. این نوع اسکن ها، نشان می دهند که کدام بافت ها بیشتر تحت تأثیر قرار گرفته اند.
درمان بیماری تیروئید چشمی
در صورت عدم درمان تیروئید چشمی، ممکن است در برخی از افراد التهابات به تدریج کاهش یابد اما تغییرات بدنی ناشی از تورم (مانند چشم‌های برآمده) باقی بمانند. دلیل این امر این است که برخی از بافت ها که کشیده شده اند، ممکن است هیچ گاه به شکل اصلی خود باز نگردند. روش درمان تیروئید چشمی به شکل استفاده از دارو ها، جراحی، و سایر موارد درمان انجام می شود.
درمان بیماری تیروئید چشمی می تواند به چند روش انجام شود. در موارد شدید و زمانی که عوارض جانبی جدی و تأثیرات ناراحت کننده بر دید و کیفیت زندگی فرد دیده می شود، جراحی صورت می گیرد. این جراحی به عنوان جراحی اصلاح کیفیت زندگی معروف است و برای تصحیح بیش‌برآمدگی کره چشم و بازگرداندن آن به وضعیت طبیعی استفاده می شود.
داروها نیز برای کنترل علائم مانند خشکی چشم ها و التهاب مورد استفاده قرار می گیرند. از جمله درمان های دارویی می توان به استفاده از کورتیکواستروئید ها و دارو های مهار کننده سیستم ایمنی (مثل سلسپت ( مایکوفنولات موفتیل)) اشاره کرد. برخی از بیماران از قطره چشمی مصنوعی برای تسکین خشکی چشم ها استفاده می کنند. در نهایت، کنترل میزان هورمون های تیروئید نیز می تواند به بهبود علائم بیماری تیروئید چشمی کمک کند. گاهی جراحی تیروئید و خارج کردن تیروئید نیز میتواند به این بیماران کمک کننده باشد، البته واضح است که بررسی برای تایید اثربخشی این جراحی ها توسط فوق تخصص غدد و یا متخصص چشم پزشکی لازم است.
هدف اصلی درمان این بیماری، کاهش التهاب و تورم در دوران محافظتی از سطح چشم است. همچنین برای افرادی که حتی پس از رفع التهاب، بافت های شان به شکل اصلی خود برنگردیده اند، درمان هایی وجود دارد. استفاده از راه های درمان تیروئید چشمی توسط فوق تخصص غدد و چشم پزشک متبحر انجام می شود.
جلوگیری از تیروئید چشمی
معمولاً کنترل بیماری تیروئید، ترک سیگار، مدیریت استرس و مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان زود هنگام می تواند در کاهش خطر بروز آن کمک کنند. همچنین پیگیری منظم و مراجعه به پزشک برای کنترل بهتر بیماری برای افرادی که تیروئید چشمی را تجربه کرده اند، امری حیاتی است.
بیماری تیروئید چشمی چگونه اتفاق می افتد؟
در این بیماری سیستم بدن اشتباهاً به بافت های خود بدن حمله کرده و پادتن ها (آنتی بادی ها) را تولید می کند. این پادتن ها به تیروئید و بافت های اطراف چشم رفته باعث التهاب و تورم می شود. در نتیجه افزایش حجم عضلات چشم و بافت های چربی در منطقه مورد نظر اتفاق می افتد. چشم های برون زده و زل زده و علائم مشابه تورم و التهاب، از نشانه های این بیماری است. به طور کلی، بیماری تیروئید چشمی نتیجه تعامل پیچیده بین سیستم ایمنی بدن و غده تیروئید است که به طور دقیق مکانیسم های آن هنوز کاملاً مشخص نشده است.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری تیروئیدی چشمی هستند؟
تیروئید چشمی به ندرت اتفاق می افتد و در هر صدهزار زن شانزده زن و در هر صدهزار مرد حدودا سه مرد از آن رنج می برند. این بیماری عمدتاً در سنین 30 تا 50 سالگی رخ داده و برخی از افراد به دلیل وجود ژن های خاص، بیشتر مستعد به ابتلا به آن هستند. همچنین، سیگاری ها بیشتر در معرض بروز این بیماری قرار دارند.
با توجه به اهمیت بالای تشخیص دقیق و درمان تیروئید چشمی، بهتر است به یک کلینیک تخصصی با پزشکان فوق تخصص مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی از وضعیت شما انجام شود. کلینیک دیابت و غدد با تیم پزشکان متخصص و حرفه ای در این زمینه آماده است تا هرگونه مشاوره و راهنمایی مرتبط با درمان قطعی تیروئید چشمی را به شما ارائه دهد.
