غده تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که برای سوخت و ساز طبیعی بدن ضروری هستند. در حال حاضر، چکاپ تیروئید از طریق آزمایش خون برای تعیین میزان کفایت هورمون‌های تیروئید به طور معمول در دسترس است. این چکاپ تعیین می‌کند که آیا تولید هورمون‌های غده تیروئید، طبیعی انجام می‌شود یا دچار بیش فعالی یا کم‌کاری است.
به طور معمول، پزشکی که نگران سطح هورمون تیروئید شماست، چکاپ تیروئید مانند T4 یا تست هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) را تجویز می‌کند. اگر نتایج چکاپ، غیر طبیعی باشد، پزشک آزمایش‌های بیشتری را برای مشخص کردن دلیل این مشکل تجویز می‌کند.
در ابتدای این مقاله از مجله سلامت بهتر است مختصری درباره عملکرد غده تیروئید بدانید.
عملکرد غده تیروئید چیست؟
غده تیروئید غده‌ای درون ریز است که در قسمت پایین گردن و زیر سیب گلو قرار دارد. این غده در اطراف لوله تنفسی (نای) قرار می‌گیرد و شکلی شبیه پروانه دارد. این غده از دو بال (لوب‌ها) تشکیل شده که با یک بخش میانی به اسم ایستموس به یکدیگر متصل شده‌اند.
غده تیروئید برای تولید هورمون‌ها از ید (که بیشتر در غذاهایی مانند غذاهای دریایی، نان و نمک موجود است) استفاده می‌کند. دو هورمون مهم تیروئید تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) هستند که به ترتیب 9/99 و 1/. درصد هورمون‌های تیروئید موجود در خون را تشکیل می‌دهند.
هورمون T3 بیشترین فعالیت بیولوژیکی را دارد. هنگامی که هورمون‌ها در خون آزاد می‌شوند مقدار زیادی از T4 به T3 تبدیل می‌شود. T3 هورمون فعالی است که بر سوخت و ساز سلول‌ها تاثیر می‌گذارد.
چرا انجام چکاپ تیروئید مهم است؟
چکاپ تیروئید برای تشخیص بیماری‌های تیروئید از جمله کم‌کاری و پرکاری تیروئید استفاده می‌شود. اگر غده تیروئید شما به اندازه کافی از هورمون‌های T4 و T3 تولید نکند ممکن است علائمی مانند افزایش وزن، کمبود انرژی و افسردگی را تجربه کنید. به این بیماری، کم‌کاری تیروئید گفته می‌شود.
اگر غده تیروئید شما بیش از حد هورمون تولید کند، ممکن است دچار کاهش وزن، اضطراب، رعشه و خلق بالا شوید. به این حالت پرکاری تیروئید گفته می‌شود. همچنین، از طریق این چکاپ می‌توان بیماری‌های دیگری را نیز شناسایی کرد از جمله:
- ندول یا گره تیروئید
- تیروئید هاشیموتو
- هایپرپاراتیروئیدیسم
- سرطان تیروئید
- تیروئیدیت
- بیماری گریوز
چه زمانی باید چکاپ تیروئید را انجام دهید؟
در صورتی که موارد زیر را تجربه می‌کنید لازم است برای انجام چکاپ تیروئید از پزشک، وقت بگیرید.
- داشتن علائم کم‌کاری و پرکاری تیروئید
- تورم در گردن
- ضربان قلب نامنظم یا سریع
- کلسترول بالا
- پوکی استخوان
- مشکلات باروری، چرخه‌های قاعدگی غیرطبیعی، سقط مکرر، میل جنسی کم
- داشتن نوسانات خلقی بی علت
- سابقه خانوادگی اختلالات خود ایمنی، به عنوان مثال، دیابت نوع 1، ویتیلیگو و غیره
یا اگر:
- بعد از زایمان، احساس ناخوشی دارید و علائم متفاوتی را تجربه می‌کنید.
- برای بارداری برنامه‌ریزی کرده‌اید یا در اوایل بارداری هستید (اگر سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئید را دارید)
همچنین اگر پزشک به شما توصیه کرده است یا به موارد زیر دچار هستید لازم است سالی یک بار و به طور مکرر چکاپ تیروئید را انجام دهید:
- یک بیماری تیروئید در شما تشخیص داده شده است.
- قبلا برای پرکاری تیروئید تحت درمان بوده‌اید.
- بعد از جراحی سرطان گردن و سر، تحت پرتودرمانی سر و گردن قرار گرفته‌اید.
- قبل از درمان با آمیودارون یا لیتیوم، هر 6 تا 12 ماه در طول درمان و سپس 12 ماه بعد از درمان
همچنین، افراد مبتلا به سندرم داون، سندرم ترنر، بیماری آدیسون یا سایر بیماری‌های خود ایمنی نیز باید به طور منظم آزمایش شوند.
چه عواملی می‌توانند بر نتایج چکاپ تیروئید تاثیر بگذارند؟
نتایج چکاپ تیروئید می‌تواند تحت تأثیر داروها و بیماری‌ها قرار بگیرد. به شخصی که آزمایش خون شما را انجام می‌دهد، از مواردی که ممکن است بر این آزمایش‌ها تاثیر بگذارد اطلاع دهید، خصوصاً:
- هر بیماری جدی مانند حمله قلبی، عفونت، ضربه، بیماری جدی کبد یا نارسایی کلیه
- داروهایی که برای درمان اختلالات تیروئید به کار می‌روند، به ویژه هنگام مصرف زیاد یا کم آن‌ها
هر داروی دیگری که مصرف می‌کنید، از جمله: قرص ضدبارداری، هورمون‌های استروئیدی، داروهای ضد تشنج، داروهای ضدالتهاب، لیتیوم (برای برخی اختلالات روانی استفاده می‌شود) و آمیودارون (برای کنترل بی‌نظمی ضربان قلب استفاده می‌شود)
نحوه انجام چکاپ تیروئید چگونه است؟
قبل از انجام چکاپ تیروئید در مورد هر دارویی که مصرف می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید و اگر باردار هستید به پزشک خود بگویید. برخی از داروها و باردار بودن ممکن است بر نتایج آزمایش شما تأثیر بگذارد.
این چکاپ از طریق خونگیری انجام می‌شود. خونگیری روشی است که در آزمایشگاه یا مطب پزشک انجام می‌شود. وقتی برای آزمون می‌آیید، از شما خواسته می‌شود که روی یک صندلی راحت بنشینید یا روی تخت دراز بکشید. اگر آستین بلند دارید، از شما خواسته می‌شود یک آستین را بالا بزنید.
یک تکنسین یا پرستار باند لاستیکی را محکم به دور بازوی شما می‌بندد تا رگ‌ها از خون متورم شوند. هنگامی که تکنسین رگ مناسب را پیدا کرد سوزن را در زیر پوست و داخل رگ شما قرار می‌دهد.
هنگامی که سوزن پوست شما را سوراخ می‌کند ممکن است احساس خارش کنید. تکنسین خون شما را در لوله‌های آزمایشگاهی جمع می‌کند و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می‌فرستد.
وقتی تکنسین مقدار خون لازم برای چکاپ تیروئید را جمع کرد، سوزن را برداشته و بر روی جای سوزن فشار می‌آورد تا زمانی که خونریزی متوقف شود. سپس تکنسین یک باند کوچک بر روی زخم قرار می‌دهد. پس از انجام آزمایش، شما باید بتوانید بلافاصله، فعالیت‌های عادی روزمره خود را شروع کنید.
سخن پایانی
در نهایت، لازم است بدانید آزمایش خون در حال حاضر دقیق‌ترین راه برای تشخیص و مدیریت اختلالات تیروئید است. با این حال، علائم و احساس شما نیز بخشی مهم از فرایند تشخیص این بیماری‌ها هستند. اگر در مورد بیماری‌های تیروئید و چکاپ تیروئید، سوال یا نگرانی دارید لازم است با پزشک صحبت کنید زیرا مشاوره از متخصص، در این شرایط بهترین گزینه است.
