با شروع دوران یائسگی بسیاری از زنان دچار چاقی و افزایش وزن به ویژه در ناحیه شکم می‌شوند. عوامل مختلفی بر روی این مسئله تاثیر می‌گذارند؛ از جمله کاهش سطح استروژن، کاهش بافت عضلانی به دنبال افزایش سن و فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی از قبیل رژیم غذایی و کم‌تحرکی.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با ارتباط بین چاقی و یائسگی و نحوه مدیریت آن آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- یائسگی و چاقی
- آیا HRT یا درمان جایگزینی هورمون باعث افزایش وزن در زمان یائسگی می‌شود؟
- چطور از بروز چاقی پس از آغاز یائسگی پیشگیری کنیم؟
یائسگی و چاقی
با توقف تخمک‌گذاری و پریود ماهانه در زنان، دوره یائسگی آغاز می‌شود. با رسیدن زنان به سنین 40 و 50 سالگی بیشتر در معرض افزایش وزن هستند. بنظر می‌رسد افزایش چربی شکمی در دوران یائسگی با تغییرات هورمونی در این دوره مرتبط است. اضافه وزن در این دوره می‌تواند ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.
از جمله عواملی که می‌توانند بر روی چاقی در دوران یائسگی تاثیر بگذارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تغییرات بدن در دوران یائسگی
به دنبال تغییرات هورمونی در دوران یائسگی، عضلات بدن به صورت عمده کاهش یافته و متابولیسم بدن کم می‌شود. این تغییرات می‌تواند با افزایش وزن دوران یائسگی مرتبط باشند.
از دیگر تغییرات فیزیکی که در دوران یائسگی رخ می‌دهند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییرات پوستی از جمله خشکی پوست
- خشکی واژن
- ریزش مو
مجموع این تغییرات می‌تواند بر روی رضایت شخصی از زندگی و اعتماد به نفس زن به نحوی تاثیر بگذارد که زمینه را برای ابتلا به افسردگی و مشکلات جنسی فراهم کند. از این رو مدیریت علائم یائسگی ضروری است.
باید و نبایدهای تغذیه دوران یائسگی
استروژن و توزیع چربی در زمان یائسگی
تغییر سطح هورمون‌ها در بدن به ویژه در دوره یائسگی می‌تواند بر روی توزیع چربی در بدن اثر بگذارد. بسیاری از زنان با آغاز دوره یائسگی و افت سطح هورمون استروژن دچار افزایش وزن می‌شوند. چربی در بدن زنان در سنین جوانی اغلب در قسمت‌های پایینی بدن تجمع می‌یابد( چاقی گلابی)؛ این در حالی است چربی در مردان و در زنان یائسه بیشتر در ناحیه شکمی ذخیره می‌شود. ( چاقی سیبی)
مطالعات حیوانی نشان داده است که نبود استروژن می‌تواند منجر به افزایش ناخواسته چربی شکمی شود. با این حال مکانیسم دقیق آن هنوز مشخص نیست.
داروهایی که در دوران یائسگی تجویز می شود
سایر عوامل مرتبط با چاقی در دوران یائسگی
علاوه بر کاهش استروژن، عوامل زیر هم می‌توانند بر روی چاقی در زمان یائسگی تاثیرگذار باشند:
- سن
- کاهش فعالیت فیزیکی و از دست دادن توده عضلانی
- تعداد فرزندان
- سابقه خانوادگی چاقی
- استفاده از داروهای ضدافسردگی و ضدجنون
- شیمی درمانی
- کاهش سطح متابولیسم
- تغییر سبک زندگی مثل بیشتر غذا خوردن
آیا HRT یا درمان جایگزینی هورمون باعث افزایش وزن درزمان یائسگی می‌شود؟
برخلاف باور رایج، HRT یا درمان جایگزینی هورمون باعث افزایش وزن در زمان یائسگی نمی‌شود؛ بلکه برخی تحقیقات نشان داده است که این درمان حتا می‌تواند احتمال اضافه وزن در این دوران را کم کرده و تاثیرات مثبتی بر روی توده عضلانی بدن بگذارد. از سوی دیگر به دنبال آغاز یائسگی ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی، عروقی افزایش می‌یابد. درمان جایگزینی هورمون می‌تواند در پیشگیری از این مسئله موثر باشد.
درصورتی که خانمی در سنین میانسالی مستعد چاقی باشد، ممکن است علیرغم دریافت HRT با رسیدن به سنین یائسگی دچار چاقی شود. برخی زنان ممکن است در ابتدای درمان علائمی از قبیل نفخ و یا تورم سینه‌ها را تجربه کرده و از آن‌ها به عنوان افزایش وزن یاد کنند. با این حال این علائم اغلب موقتی بوده و پس از سه ماه و به دنبال تنظیم دوز داروها برطرف می‌شوند.
چطور از بروز چاقی پس از آغاز یائسگی پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از بروز چاقی پس از آغاز یائسگی نکات زیر را فراموش نکنید:
- یک رژیم غذایی سالم را انتخاب کنید. مصرف قند، چربی و کربوهیدرات را به حداقل رسانده و میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای سرشار از فیبر را جایگزین آن‌ها کنید.
- در ورزش‌های هوازی شرکت کنید. این به تقویت متابولیسم بدن کمک می‌کند. سعی کنید حداقل 30- 60 دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط در بیشتر روزهای هفته انجام دهید.
- توده عضلانی بدن را با ورزش‌های قدرتی مثل بلند کردن وزنه و انجام پیاده‌روی بسازید و تقویت کنید.
- تغییرات طبیعی بدنتان را که به دنبال بالا رفتن سن رخ داده است بپذیرید.
- با داشتن یک سبک زندگی سالم تلاش کنید تا ریسک ابتلا به چاقی و عوارض آن از قبیل بیماری‌های قلبی، عروقی را کم کنید.
بهترین رژیم غذایی برای چربی سوزی
نکته پایانی چاقی و یائسگی
برای جلوگیری از بروز چاقی در دوره یائسگی و سایر علائم و عوارض لازم است با پزشک خود در این باره مشورت کنید. او می‌تواند شما را در این زمینه راهنمایی کند. اگر یک بیماری زمینه‌ای دارید و یا از قبل عادت به انجام فعالیت فیزیکی نداشته اید، لازم است پیش از دریافت هرگونه برنامه برای انجام ورزش، پزشک خود را در جریان قرار دهید.
