بیماری دیابت با عوارض مختلفی همراهی دارد؛ این بیماری می‌تواند ارگان‌های مختلف بدن را به اشکال گوناگونی درگیر کند. از سیستم قلبی و عروقی گرفته تا سیستم عصبی، پوست و ایمنی. دستگاه گوارش هم مستثنی نیست و ممکن است در اثر بیماری دیابت درگیر شود. در متن پیش رو قصد داریم شما را با بیماری های دستگاه گوارش بر اثر دیابت آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- دیابت چگونه می‌تواند باعث درگیری سیستم گوارشی شود؟
- انواع بیماری‌های دستگاه گوارشی ناشی از ابتلا به دیابت
- چگونه از بروز عوارض گوارشی دیابت پیشگیری کنیم؟
دیابت چگونه می‌تواند باعث درگیری سیستم گوارشی شود؟
احتمالاً شنیده‌اید که دیابت می‌تواند منجر به عوارض قلبی و عروقی شود یا با چاقی و اضافه وزن همراهی داشته باشد؛ اما ممکن است برایتان جالب باشد بدانید که دیابت می‌تواند منجر به درگیری دستگاه گوارش از جمله روده‌ها و معده هم بشود. عدم کنترل قند خون و افزایش سطح آن در خون می‌تواند منجر به آسیب اعصاب از جمله اعصاب معده و روده‌ها شود؛ به همین دلیل، یبوست یکی از شایع‌ترین عوارضی است که به دنبال بیماری دیابت افراد را درگیر می‌کند.
انواع بیماری‌های دستگاه گوارشی ناشی از ابتلا به دیابت
شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش که به دنبال ابتلا به دیابت ایجاد می‌شوند عبارت‌اند از:
گاستروپارزی یا فلج معده
عصب واگ عصب بزرگی است که به معده هم عصب‌رسانی می‌کند. این عصب، معده را برای تخلیه غذا به درون روده باریک تحریک می‌کند. درصورتی که دیابت باعث درگیری این عصب شود، حرکت غذا از معده به درون معده کند یا متوقف می‌شود و در نهایت زمینه برای گاستروپارزی یا همان فلج معده فراهم می‌شود. این بیماری در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است.
از جمله علائم گاستروپارزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس سیری بلافاصله پس از مصرف مقدار کمی غذا
- نفخ یا ناراحتی معده پس از صرف غذا
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد قسمت بالایی شکم
در برخی موارد ممکن است گستروپارزی خود کنترل دیابت را دشوار کند. ممکن است این موضوع یکی از علائم ابتدایی گاستروپارزی یا فلج معده باشد.
درمان‌های مختلفی برای این بیماری در دسترس است. در موارد خفیف، اصلاح رژیم غذایی به‌تنهایی می‌تواند در بهبود علائم موثر باشد. در موارد شدید ممکن است پزشک یک محرک درون معده شما قرار دهد تا حرکت غذا آسان‌تر شود.
انتروپاتی دیابتی
انتروپاتی در لغت به معنای بیماری روده است. درصورتی که مبتلا به گاستروپارزی باشید، برای مدت طولانی مبتلا به دیابت باشید یا از قبل مشکلات مربوط به سیستم گوارشی داشته باشید، بیشتر احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شوید.
آسیب اعصاب متعاقب دیابت باعث می‌شود که سرعت پردازش غذا در دستگاه گوارش کم شود. این مسئله می‌تواند منجر به یبوست شود و در ادامه، محیط مناسبی را برای رشد باکتری‌ها فراهم کند. از این رو، ممکن است در ادامه به اسهال مبتلا شوید (ترکیب اسهال و یبوست به صورت متناوب شایع‌ترین علامت انتروپاتی دیابتی است.)
در ادامه، ممکن است دچار بی‌اختیاری در دفع مدفوع شوید و کنترل آن برایتان دشوار شود. این مسئله ممکن است پس از صرف غذا شدیدتر شود.
همچنین، پزشک ممکن است سعی کند سایر دلایل این مسئله را از جمله کم‌کاری تیروئید، مصرف برخی داروها یا رژیم غذایی را رد کند. درصورتی که مبتلا به انتروپاتی دیابتی باشید، پزشک برای جلوگیری از بروز علائم تلاش می‌کند تا بیش از پیش قند شما تحت کنترل باشد.
بیماری کبد چرب غیرالکلی
این بیماری در شرایطی ایجاد می‌شود که چربی در کبد افرادی که الکل مصرف نمی‌کنند یا مصرف کمی دارند، تجمع می‌یابد. در صورت ابتلا به دیابت یا چاقی، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستید. درصورت ابتلا به کبد چرب غیر الکلی، کنترل قند خون برایتان دشوارتر خواهد بود؛ به این دلیل که به دلیل تجمع چربی در کبد، واکنش بدن نسبت به انسولین کمتر خواهد بود.
اغلب مبتلایان به کبد چرب علامتی ندارند؛ با این حال، اگر مبتلا به کبد چرب باشید، ممکن است مختصری احساس خستگی یا درد در ناحیه فوقانی راست شکمتان احساس کند. علاوه بر این، آنزیم‌های کبدی‌تان در آزمایش خون بالا می‌روند.
هیچ درمان قطعی و اختصاصی‌ای برای این مشکل وجود ندارد. با این حال، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که وزنتان را کم و قندتان را کنترل کنید. علاوه بر این، پزشک ممکن است داروهایی را برایتان تجویز کند که کمک کند بدنتان بهتر از انسولین استفاده کند.
برای درمان کبد چرب از این روش‌ها استفاده کنید
سایر بیماری‌های گوارشی ناشی از دیابت
دیابت همچنین می‌تواند باعث درگیری اعصاب در سیستم گوارشی فوقانی شود. درگیری مری برای مثال می‌تواند باعث سوزش سردل و دشواری در بلع شود. پزشک به شما می‌گوید که لازم است قندتان را در چه محدوده‌ای نگه دارید تا علائمتان کنترل شود. علاوه بر این، ممکن است برایتان داروهای آنتی‌اسید تجویز کند.
از سایر مشکلات دستگاه گوارشی که در مبتلایان به دیابت شایع است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هپاتیت سی، که نوعی التهاب و عفونت ویروسی کبد است.
- سیروز یا اسکار بافت کبد
چگونه از بروز عوارض گوارشی دیابت پیشگیری کنیم؟
فراموش نکنید پیشگیری قطعی از عوارض دیابت امکان‌پذیر نیست و شما ممکن است علی‌رغم انجام همه مراقبت‌های ضروری باز هم به عوارض مختلف بیماری مبتلا شوید. با این حال، با انجام کارهای زیر می‌توانید ریسک بروز عوارض را کم کنید یا از شدت یافتن آن‌ها پیشگیری کنید:
- قند خونتان را در محدوده هدف حفظ کنید. در این باره لازم است با پزشک خود مشورت کنید
- به جای وعده‌های غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی کوچک‌تر و با تعداد بیشتر اما با مقدار کمتر چربی و کالری را انتخاب کنید
- آب به اندازه کافی بنوشید؛ اغلب افراد بالغ لازم است که در طول روز میانگین 6 تا 10 لیوان آب در روز بنوشند
- پزشک و داروساز را در جریان تمام داروهای مصرفی خود قرار دهید؛ مکمل‌ها، داروهای بدون نسخه و داروهای گیاهی هم دارای اهمیت هستند
- اگر احساس می‌کنید داروهایی که مصرف می‌کنید، علت بروز علائم گوارشی است، پزشک خود را در جریان قرار دهید
- مصرف الکل را محدود کنید
- سیگار نکشید یا مصرف آن را به حداقل برسانید
- حداقل 150 دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط از قبیل شنا یا پیاده‌روی انجام دهید
نکته پایانی در مورد بیماری های دستگاه گوارش بر اثر دیابت
در صورت بروز هر علامت جدید یا بدتر شدن علائم قبلی لازم است که با پزشک خود در این باره مشورت کنید. او شما را در مورد بهبود بیماری و کنترل علائم راهنمایی خواهد کرد.
