غده هیپوفیز بخشی از سیستم درون‌ریز بدن است. وظیفه اصلی غده هیپوفیز ترشح هورمون‌هایی به درون جریان خون است که این هورمون‌ها می‌توانند بر روی سایر ارگان‌ها و غدد بدن از جمله تیروئید، سیستم تولید مثل و غدد فوق‌کلیه تاثیر بگذارند. در متن پیش رو قصد داریم به سوال غده هیپوفیز چیست پاسخ دهیم و شما را با عملکرد غده هیپوفیز و بیماری‌های مرتبط با آن آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- غده هیپوفیز چه وظایفی را بر عهده دارد؟
- بیماری‌های هیپوفیز
- بیماری‌های هیپوفیز چه علائمی‌دارند؟
- چگونه از بیماری‌های هیپوفیز پیشگیری کنیم؟
غده هیپوفیز چه وظایفی را بر عهده دارد؟
در ادامه مقاله غده هیپوفیز چیست باید گفته شود،غده هیپوفیز یک غده کوچک است که در قاعده مغز و چسبیده به هیپوتالاموس قرار گرفته است. هیپوتالاموس بخش کوچکی از مغز است که نقش مهمی را در تعادل عملکرد‌های مختلف بدن بر عهده دارد. هیپوتالاموس ترشح هورمون‌های مختلف از غده هیپوفیز را کنترل می‌کند. غده هیپوفیز دو بخش قدامی و خلفی دارد.
بخش قدامی‌غده هیپوفیز
بخش قدامی‌غده هیپوفیز هورمون‌های مختلفی را ترشح می‌کند؛ از جمله:
- هورمون رشد: این هورمون وظیفه تنظیم رشد و تکامل فیزیکی را بر عهده دارد. این هورمون وظیفه تحریک رشد در بسیاری از بافت‌های بدن را برعهده دارد. با این حال به طور اولیه استخوان‌ها و عضلات را تحریک می‌کند.
- هورمون تحریک‌کننده تیروئید:این هورمون وظیفه تحریک غده تیروئید را برای ترشح هورمون‌های تیروئیدی بر عهده دارد. هورمون‌های تیروئیدی برای تنظیم متابولیسم بدن ضروری هستند.
- هورمون ACTH: این هورمون وظیفه تحریک غدد فوق کلیه را برای ترشح کورتیزول و سایر هورمون‌ها بر عهده دارد.
- LH: این هورمون با ترشح استروژن در زنان و تستوسترون در مردان مرتبط است.
- پرولاکتین: این هورمون در زنان شیرده وظیفه تولید شیر را بر عهده دارد.
- اندورفین:اندورفین دارای اجزای تسکین‌دهنده درد است و با مراکز لذت در مغز مرتبط است.
- FSH: این هورمون با ترشح استروژن و رشد تخمک‌ها در زنان مرتبط است. علاوه بر این، برای تولید اسپرم در مردان ضروری است.
اختلالات هورمونی و ریزش مو در زنان و مردان
بخش خلفی غده هیپوفیز
بخش خلفی غده هیپوفیز نیز هورمون‌هایی‌ترشح می‌کند. این هورمون‌ها اغلب توسط هیپوتالاموس ساخته شده و در بخش خلفی هیپوفیز ذخیره می‌شوند تا زمانی که ترشح شوند. از جمله هورمون‌هایی که در بخش خلفی هیپوفیز ذخیره می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
وازوپرسین یا ADH: این هورمون به پیشگیری از کم‌آبی کمک می‌کند.
اکسی توسین: این هورمون به ترشح شیر کمک می‌کند. علاوه بر این، به انقباض‌های رحم در زمان زایمان کمک می‌کند.
بیماری‌های هیپوفیز
ناهنجاری‌های متعددی هستند که می‌توانند باعث درگیری غده هیپوفیز شوند. اغلب این ناهنجاری‌ها به دلیل وجود یک تومور در داخل یا اطراف غده هیپوفیز ایجاد می‌شوند. این تومور می‌تواند ترشح هورمون‌ها را از غده هیپوفیز تحت تاثیر قرار دهد. از جمله ناهنجاری‌های غده هیپوفیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تومورهای غده هیپوفیز: تومورهای غده هیپوفیز اغلب سرطانی نیستند. با این حال، می‌توانند ترشح هورمون‌ها را مختل کنند. علاوه بر این، می‌توانند به اجزای مجاور غده در مغز فشار بیاورند و باعث اختلال بینایی و سردرد شوند.
- آکرومگالی: در این ناهنجاریِ غده هیپوفیز مقدار بسیار زیادی هورمون رشد ترشح می‌شود که می‌تواند باعث رشد بیش از حد، به ویژه، رشد نابهنجار دست‌ها و پاها شود. این بیماری اغلب با تومورهای هیپوفیز مرتبط است.
- دیابت بی‌مزه: این بیماری اغلب به دلیل مشکلات مرتبط با هورمون ADH رخ می‌دهد. دیابت بی‌مزه اغلب به دنبال ضربه به سر، جراحی یا تومور ایجاد می‌شود. در نتیجه این بیماری مقدار بسیار زیادی آب از طریق ادرار دفع می‌شود. این افراد ممکن است است بیش از حد احساس تشنگی کنند.
- بیماری کوشینگ: در صورتی که غده هیپوفیز بیش از حد ACTH ترشح کند، افراد به این بیماری دچار می‌شوند. این بیماری می‌تواند منجر به افزایش فشار خون و افزایش وزن شود. این بیماری اغلب به دلیل وجود یک تومور در مجاورت غده هیپوفیز ایجاد می‌شود.
- هایپرپرولاکتینمی: در این بیماری سطح پرولاکتین به شکلی غیرعادی افزایش می‌یابد. این مسئله می‌تواند باعث کاهش میل جنسی و نیز نازایی شود.
- آسیب تروماتیک مغزی: بر اساس نوع آسیب ممکن است غده هیپوفیز دچار آسیب شده و نیز مشکلاتی برای حافظه، ارتباط یا اختلال رفتاری شود.
بیماری‌های هیپوفیز چه علائمی‌دارند؟
بیماری‌های هیپوفیز می‌توانند منجر به طیف وسیعی از علائم شوند. با این حال، در صورتی که علائم زیر را به طور مکرر داشتید، خوب است به پزشک مراجعه کنید:
- سردرد
- ضعف و خستگی
- فشار خون بالا
- افزایش وزن محسوس
- افسردگی یا نوسانات خلقی
- مشکلات حافظه
- مشکلات مربوط به سیستم تولید مثل از قبلی نازایی، پریودهای نامنظم، اختلال نعوظ
- رشد موهای زائد
- ترشح شیر از نوک پستان‌ها
بسیاری از بیماری‌های هیپوفیز در صورتی که به موقع تشخیص داده شوند، به سادگی قابل درمان هستند.
اختلالات هورمونی چه تاثیری بر روی فشار خون می‌گذارند؟
چگونه از بیماری‌های هیپوفیز پیشگیری کنیم؟
در ادامه مقاله غده هیپوفیز چیست با در نظر گرفتن نکات زیر می‌توانید به حفظ سلامتی غده هیپوفیز کمک بکنید:
رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید
یک رژیم غذایی سالم به حفظ سلامتی شما و تعادل هورمون‌ها در بدن کمک می‌کند. برای مثال، در کودکان مبتلا به سوءتغذیه ممکن است به میزان کافی هورمون رشد ترشح نشود و در نتیجه رشد ناکافی و نامتناسب با سن‌شان را تجربه نکنند. نکات زیر را برای داشتن یک رژیم غذایی سالم فراموش نکنید:
- رژیمی را انتخاب کنید که سرشار از میوه‌ها و سبزیجات باشد. این‌ها یک منبع عالی برای دریافت فیبر، ویتامین و مواد معدنی هستند.
- منابع مناسب چربی که حاوی چربی‌های غیراشباع و امگا ۳ هستند را انتخاب کنید.
- دریافت سدیم را محدود کنید.
- حداقل ۶ لیوان آب در روز بنوشید.
سطح اضطراب‌تان را کاهش دهید
اضطراب همزمان می‌تواند باعث بالا رفتن سطح هورمون کورتیزول شود. ترشح بالای کورتیزول می‌تواند باعث مشکلات زیر شود:
- اختلالات خواب
- افزایش وزن
- اضطراب
- افسردگی
سعی کنید حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید
نکته پایانی درباره غده هیپوفیز چیست؟
در مقاله غده هیپوفیز چیست، گفتیم غده هیپوفیز یک غده کوچک اما بسیار مهم در بدن است. از آنجایی که غده هیپوفیز وظیفه ترشح هورمون‌های مختلفی را بر عهده دارد و بر روی اجزای مختلفی در بدن می‌تواند تاثیر بگذارد، علائم مربوط به بیماری‌های آن با بیماری‌های بسیار دیگری همپوشانی دارد. بنابراین، تشخیص بیماری‌های مرتبط با آن در مرحله اولیه ممکن است کمی‌دشوار باشد. در صورتی که هرگونه علامت و نگرانی جدی درباره بیماری‌های مرتبط با غده هیپوفیز داشتید، می‌توانید به کلینیک دیابت و غدد مراجعه کرده تا اقدامات تشخیصی مورد نظر را برای شما انجام دهند.
