امروزه اختلالات هورمونی به یکی از شایعترین مشکلات حوزه سلامتی تبدیل شدهاند. رابطه اختلالات هورمونی و ناباروری رابطه مستقیم و غیرقابل انکاری است. از آنجا که هورمونها نقشهای متنوعی در بدن ایفا میکنند، یک تغییر کوچک در سطح آنها میتواند مشکلات مختلفی از جمله نازایی را ایجاد کند. فراموش نکنید سبک زندگی سالم و داشتن یک رژیم غذایی مناسب نقش مهمی را در تنظیم سطح هورمونهای بدن ایفا میکنند.
________________________________________________________________
حتما بخوانید: t s h در ازمایش خون
________________________________________________________________
در متن پیش رو قصد داریم درباره اختلالات هورمونی و ناباروری صحبت کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- منظور از اختلالات هورمونی چیست؟
- ناباروری یا نازایی چیست؟
- اختلالات هورمونی چگونه منجر به ناباروری در زنان میشوند؟
- اختلالات هورمونی که باعث ناباروری میشوند، چه علائمی دارند؟
- اختلالات هورمونی شایع زنان در زمینه ناباروری کداماند؟
- اختلالات هورمونی که منجر به ناباروری در زنان میشوند، چگونه تشخیص داده میشوند؟
- اختلالات هورمونی که منجر به ناباروری در زنان میشود، چگونه درمان میشوند؟
- چه زمانی لازم است که برای درمان ناباروری به پزشک مراجعه کنیم؟
منظور از اختلالات هورمونی چیست؟
بدن روزانه از حداقل 50 هورمون متنوع برای تنظیم فعالیتهای مختلف از جمله رشد، سوخت و ساز و تنظیم دمای بدن استفاده میکند. همچنین، هورمونهایی هستند که در تنظیم تخمکگذاری ماهیانه زنان دخالت دارند. عدم تعادل هورمونی به ترشح نابجای یک یا چند هورمونها در بدن گفته میشود. اختلال در زمان ترشح هورمونها، سطح ترشح آنها و تعامل آنها با سایر هورمونها همگی میتوانند تعادل هورمونها را به هم ریخته و منجر به بروز مشکلات و ناهنجاریهای هورمونی شوند.
اختلالات هورمونی میتوانند بسیاری از عملکردهای بدن را به هم بریزند؛ از جمله اختلال در سیستم باروری در هر دو جنسیت که میتواند زمینهساز ناباروری شود. اما خبر خوب این است که آن دسته از اختلالات هورمونی که منجر به ناباروری میشوند، اغلب با اصلاح سبک زندگی یا دریافت دارو قابل درمان هستند.
علیرغم این که اختلالات هورمونی در مردان هم میتواند منجر به نازایی شود؛ اما شیوع آن نسبت به اختلالات هورمونی زنان به مراتب کمتر است.
ناباروری یا نازایی چیست؟
زمانی که دو نفر به مدت یک سال با رابطه جنسی محافظتنشده مکرر اقدام به بارداری کنند؛ اما موفق نشوند، گفته میشود که مبتلا به نازایی یا ناباروری هستند. عوامل زنانه علت یکسوم از موارد ناباروری و همراهی همزمان علل مردانه و زنانه علت یکسوم دیگر از موارد نازایی هستند. علت سایر موارد اغلب ناشناخته است.
اختلالات هورمونی چگونه منجر به ناباروری در زنان میشوند؟
هورمونها نقشی کلیدی را در سیستم باروری زنان ایفا میکنند؛ بهویژه آن دسته از هورمونهایی که وظیفه تنظیم چرخههای قاعدگی را برعهده دارند. برای این که یک بارداری موفق اتفاق بیفتد، ابتدا لازم است هورمونهای زنانه پیامهایی برای تخمکگذاری ترشح کرده، تخمک آزادشده وارد رحم شده و دیواره رحم نیز ضخیم شود. از سوی دیگر، هورمونهای مردانه لازم است ترشح اسپرمها به میزان کافی و با کیفیت مناسب را تنظیم کنند. درصورتی که اسپرم با تخمک لقاح یابد، بارداری محتمل است.
در هر یک از این مراحل در صورتی که هورمونها بهدرستی عمل نکنند، مانع از وقوع یک بارداری موفق میشوند.
اختلالات هورمونی که باعث ناباروری میشوند، چه علائمی دارند؟
گاهی اوقات اولین علامت یک اختلال هورمونی نازایی است؛ یعنی دو طرف اقدام به بارداری میکنند و بعد از مدتی که بارداری رخ نداد، طی بررسیهای انجامشده برای یافتن علت نازایی متوجه اختلال هورمونی در خودشان یا همسرشان میشوند. با این حال، علائم زیر میتواند گویای یک اختلال هورمونی در خانمها باشد:
- پریود نشدن یا بینظمی در پریودها
- لکهبینی در فاصله بین پریودها
- خونریزیهای شدید در زمان پریود
- درد خیلی شدید در زمان پریود
- رشد موهای زائد در نواحی زیر چانه، صورت، گردن، سینه و پشت
- افزایش وزن غیرطبیعی
- اسهال یا یبوست
مردها کمتر احتمال دارد که به اختلالات هورمونی دچار شوند که منجر به نازایی شود؛ با این حال، هر یک از علائم زیر میتواند گویای یک اختلال هورمونی در مردان باشد:
- اختلال نعوظ
- کاهش تعداد اسپرم ها که با آزمایش مشخص میشود
- کاهش رشد موهای بدن
- درد و حساسیت سینهها یا بزرگ شدن سینهها
- نازک شدن موها یا طاسی
در صورتی که هر یک از علائم نامبرده را داشتید، لازم است که با پزشک خود در این باره مشورت کنید.
اختلالات هورمونی شایع زنان در زمینه ناباروری کداماند؟
از جمله اختلالات هورمونی شایع که میتوانند منجر به بروز نازایی شوند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سندروم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS
در این بیماری کیستهای متعدد کوچکی در تخمدان ایجاد میشود که میتواند منجر به قاعدگیهای نامنظم، رشد موهای زائد و نازایی شود.
هایپرپرولاکتینمی یا افزایش سطح هورمون پرولاکتین
یکی از علائم شایع این بیماری ترشح غیرطبیعی شیر از نوک سینههاست. این بیماری اغلب به دنبال یک توده خوشخیم در مغز ایجاد شده و میتواند باعث بینظمی یا عدم تخمکگذاری شود.
کمکاری تیروئید یا هایپوتیروئیدی
تیروئید هورمونی است که در تنظیم سوخت و ساز یا متابولیسم بدن نقش دارد. این هورمون در صورتی که کمتر از حد طبیعی ترشح شود، میتواند باعث اختلال در تخمکگذاری و ناباروری شود.
اختلالات هورمونی که منجر به ناباروری در زنان میشوند، چگونه تشخیص داده میشوند؟
اختلالات هورمونی چه در زنان و چه در مردان به سادگی و با استفاده از آزمایش خون یا ادرار قابل تشخیص هستند.با این حال در صورتی که سابقه ناباروری داشته باشید و به یک مرکز نازایی برای درمان مراجعه کنید، اندازهگیری سطح هورمونهای مختلف برای شما درخواست میشود تا علل مختلف احتمالی نازایی در شما بررسی شود. این کار به متخصصان نازایی در تشخیص علت نازایی و درمان صحیح آن کمک میکند.
اختلالات هورمونی که منجر به ناباروری در زنان میشوند، چگونه درمان میشوند؟
اختلالات هورمونی اغلب قابل درمان هستند و فارغ از این که شما مایل به بارداری باشید یا نه، لازم است که درمان شوند. این اختلالات هورمونی اغلب با استفاده از دارو قابل درمان هستند. در کنار این موارد، اصلاح سبک زندگی از قبیل کاهش وزن یا داشتن یک رژیم غذایی سالم میتواند به اثربخشی بهتر درمان کمک کند.
چه زمانی لازم است که برای درمان ناباروری به پزشک مراجعه کنیم؟
علامت اصلی ناباروری عدم توانایی باردار شدن است. چرخههای طولانیتر (بیش از 35 روز) یا کوتاهتر (کمتر از 21 روز) و نامنظم پریودی و نیز پریود نشدن میتواند علامتی از عدم وقوع تخمکگذاری باشد.
زمان مراجعه شما به پزشک برای درمان ناباروری برحسب سنتان متفاوت است:
- تا 35 سال: اغلب پزشکان توصیه میکنند حداقل یک سال برای اقدام به بارداری تلاش کنید.
- 35 تا 40 سال: لازم است پس از 6 ماه به پزشک مراجعه کنید.
- بالای 40 سال: پزشک احتمالاً توصیه میکند که بلافاصله تستهای لازم را انجام داده و درمان را دریافت کنید.
نکته پایانی درباره اختلالات هورمونی و ناباروری
فراموش نکنید که عوامل مختلفی میتوانند بر روی توانایی باردار شدن شما تاثیر بگذارند. برای داشتن یک بارداری موفق در قدم اول لازم است که سبک زندگی خود را اصلاح کنید. یک رژیم غذایی سالم را انتخاب کنید، وزنتان را در محدوده طبیعی حفظ کنید، سیگار نکشید و مصرف الکل را محدود کنید.
در صورتی که هر گونه علامت غیرطبیعی از قبیل پریود نامنظم، درد و خونریزی شدید حین قاعدگی یا رشد موهای زائد داشتید، لازم است که با بهترین متخصص غدد در کلینیک دیابت و غدد مشورت کنید.