یکی از عوارض رایج در دوران بارداری، به ویژه در ماه های آخر حاملگی، پره‌آمپلاکسی یا مسمومیت بارداری است که در حدود 5 درصد از زنان باردار را تحت تأثیر قرار می دهد. در واقع برای دانستن اینکه مسمومیت بارداری چیست و چگونه به وجود می آید باید بگوییم که این مشکل به دلیل انقباض عروق خونی ایجاد شده و منجر به افزایش و کاهش جریان خون در اندام های جنین مثل کبد، کلیه و مغز می شود.
_____________________________________________________________
مطالعه بیشتر: درمان کیست سینه چیست
_____________________________________________________________
چند نوع مسمومیت بارداری داریم؟
مسمومیت بارداری بر اساس شدت بیماری به سه دسته زیر تقسیم می شود:
- پره‌آمپلاکسی حاد: مسمومیت حاد، دارای علائمی شامل ورم شدید در دست ها، پا ها و صورت، افزایش جدی فشار خون، مقدار زیاد پروتئین در ادرار، سردرد، سرگیجه، دوبینی، حالت تهوع، استفراغ و درد شدید در قسمت راست شکم است.
- پره‌آمپلاکسی خفیف (قبل از مرحله تشنج): این نوع مسمومیت دارای علائمی مانند ورم در دست ها، پا ها و صورت است که به دلیل انباشت مایعات در بافت های مختلف بدن و زیر پوست به وجود می آید. فشار خون نیز به صورت ملایم افزایش یافته و مقداری پروتئین در ادرار دیده می شود.
- اکلامپسی (مرحله تشنج): در این حالت، فرد دچار تشنج و کما شده و اگر درمان مناسب انجام نشود، می تواند منجر به مرگ مادر و جنین شود. به عنوان یک وضعیت اورژانسی، درمان این نوع مسمومیت باید توسط پزشکان متخصص انجام شود. این درمان شامل کنترل فشار خون، کنترل تشنج ها، و مراقبت های پزشکی جهت حفظ سلامت مادر و جنین است.
علائم مسمومیت بارداری چیست؟
به طور کلی، ممکن است زمانی که مادران باردار دچار پره‌آمپلاکسی خفیف یا در حال پیشرفت می شوند، نشانه ها و علائم مختلفی را تجربه کنند. برخی از علایم مسمومیت بارداری، عبارتند از:
- تاری دید
- کوری موقتی
- سردرد شدید
- دشواری در تنفس
- حالت تهوع و استفراغ
- افزایش ناگهانی وزن
- حساسیت چشم ها به نور
- تورم در دست ها و صورت
- انباشت مایع در ریه ها و تنگی نفس
- درد در بخش بالایی شکم و به خصوص در سمت راست زیر دنده ها
باید توجه داشت که بسیاری از این علائم ممکن است با علائم نرمال و طبیعی بارداری هم پوشانی و شباهت داشته باشند. برای تشخیص درست علائم و عوارض پره اکلامپسی، حتماً باید به پزشک مراجعه کرده، معاینه و آزمایشات لازم را انجام داد.
عوارض مسمومیت بارداری برای جنین
مسمومیت بارداری به طور مستقیم بر روی جنین تأثیرات منفی گذاشته و می تواند منجر به مشکلات جدی شود. این حالت باعث کاهش جریان خون به جنین و محدودیت اکسیژن و مواد مغذی به او می شود. این موضوع ممکن است به مشکلات رشد، مشکلات قلبی و عروقی، افزایش خطر زایمان نزدیک به ترمینال، مشکلات جسمی و ذهنی و حتی مرگ جنین منجر شود؛ بنابراین، تشخیص و درمان سریع مسمومیت بارداری بسیار حیاتی است.
علت مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی
مسمومیت بارداری یا پره‌آمپلاکسی یک وضعیت پیچیده و خطرناک در دوران بارداری است که گاهی به دلیل اختلالات در سیستم عروقی و عامل های هورمونی در بدن زنان باردار ایجاد می شود. علت دقیق پره‌آمپلاکسی هنوز مشخص نشده است، اما معمولاً به عوامل ژنتیکی، مشکلات در عروق کلیه ها و تغییرات در سیستم ایمنی بدن مادر نسبت داده می شود. آگاهی از اینکه علت پره اکلامپسی چیست و چه علائمی دارد می تواند از بروز مشکلات شدیدتر جلوگیری کند.
تأثیر پره اکلامپسی و اکلامپسی بر جنین
برای پاسخ به این سؤال که تأثیر آکلامپسی و پره آکلامپسی چیست باید گفت که این عارضه در دوران بارداری می تواند به محدودیت رشد و کوچک شدن جنین منجر شود، زیرا باعث کاهش جریان خون به جفت و کم شدن دریافت خون و اکسیژن توسط جنین می شود. علاوه بر این، تاثیر این بیماری بر جنین، شامل مشکلات مختلفی از جمله تولد زودرس و مشکلات متعاقب دیگر مثل اختلالات یادگیری، صرع، فلج مغز، تشنج، کما، اختلالات شنوایی و بینایی و دیگر مشکلات نورولوژیکی است.
تفاوت اکلامپسی و پره اکلامپسی
اکلامپسی و پره‌آمپلاکسی دو وضعیت مختلف در دوران بارداری هستند که با افزایش فشار خون در مادر مرتبط هستند، اما تفاوت های مهمی دارند. اکلامپسی در واقع مرحله تشنج و کما در مادر را توصیف می کند و به طور شدید تر و خطرناک تر از پره‌آمپلاکسی است. در اکلامپسی، مادر دچار تشنج و اختلالات آگاهی می شود و این وضعیت می تواند به مرگ هم زمان مادر و جنین منجر شود. در مقابل، پره‌آمپلاکسی به افزایش فشار خون و دفع پروتئین در ادرار (پروتئینوریا) مادر اشاره دارد. این وضعیت نیز جدی است و نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد، اما معمولاً به عنوان نسخه خفیف تر و کم خطر تر از اکلامپسی در نظر گرفته می شود. در هر دو مورد، تشخیص و تحت نظر پزشک متخصص بودن امری مهم و ضروری است.
تشخیص مسمومیت بارداری
علاوه بر علائم گفته شده، برای تأیید تشخیص و ارزیابی اینکه علت مسمومیت بارداری چیست پزشک ممکن است آزمایشاتی از جمله تست های خون برای ارزیابی عملکرد کلیه، اندازه‌گیری فشار خون مداوم و اولتراسونوگرافی جنین را انجام دهد. در صورت تشخیص مسمومیت حاملگی توسط پزشک، باید درمان فوری و مراقبت های پزشکی انجام شود تا این مشکل عواقب جدی برای مادر و جنین به دنبال نداشته باشد.
درمان مسمومیت بارداری
درمان پره اکلامپسی باید تحت نظر و مراقبت های پزشکی صورت گیرد. این درمان معمولاً شامل بستری کردن مادر در بیمارستان، کنترل فشار خون به طور دقیق و مدیریت علائم متناسب با وضعیت او می شود. اگر فشار خون بالا باشد یا علائم اکلامپسی (تشنج و کما) وجود داشته باشد، احتمالاً برای نجات جان جنین و مادر، نیاز به زایمان طبیعی یا سزارین خواهد بود. همچنین، ممکن است دارو هایی برای کاهش فشار خون و کنترل تشنج ها مورد استفاده قرار گیرد. تیم پزشکی متخصص درمان را انجام داده و پیگیری دقیقی از وضعیت مادر و جنین پس از زایمان انجام خواهد داد.
پیشگیری مسمومیت بارداری
اگر می خواهید بدانید که اقدامات مهم برای پیشگیری از مسمومیت بارداری چیست، بهتر است نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- مصرف داروها و مکمل‌ها: مصرف همه دارو ها و مکمل ها تحت نظر پزشک و با رعایت دستورات او باید انجام شود.
- استراحت و مدیریت استرس: استراحت کافی و مدیریت استرس موثر به پیشگیری از افزایش فشار خون و عوارض آن کمک می کند.
- مراجعه به پزشک: برنامه ریزی برای مراجعات منظم به پزشک در طول دوران بارداری به منظور ارزیابی وضعیت بهداشتی و فیزیکی مادر امری ضروری است.
- مراقبت از تغذیه: تغذیه صحیح و متنوع با توجه به رژیم غذایی مناسب برای بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است. کنترل وزن مناسب و جلوگیری از اضافه وزن نیز می تواند خطر مسمومیت را کاهش دهد.
- آگاهی از علائم: آگاهی از علائمی مانند سردرد شدید، تورم ناگهانی دست ها و صورت و افزایش فشار خون اهمیت دارد و در صورت ظاهر شدن هرکدام از این علائم، مراجعه به پزشک بسیار ضروری است.
- انتخاب فعالیت‌های مناسب: فعالیت هایی مانند پیاده روی، شنا، یوگا و پیلاتس برای بارداری مناسب هستند. از ورزش هایی که خطر افتادن و ضربه به شکم را افزایش می دهند (مانند وزنه برداری یا ورزش های رزمی) خودداری کنید.
- هیدراتاسیون: مصرف مایعات کافی برای حفظ وضعیت هیدراته بدن بسیار مهم است. در دوره بارداری، بدن نیاز به مقدار بیشتری از آب دارد تا به نیاز های خود و جنین بپردازد. همچنین هیدراته ماندن کمک می کند تا احتمال مسمومیت بارداری کاهش یابد.
چه افرادی در معرض خطر مسمومیت حاملگی هستند؟
افرادی که در معرض خطر مسمومیت حاملگی یا پره‌آمپلاکسی قرار می گیرند، معمولا دارای عوامل خطر زا و شرایط زیر هستند:
- بارداری چند قلویی
- سابقه سیگار کشیدن
- سن بیش از 40 سال
- سابقه کارکردی کم در کلیه ها
- سابقه پره‌آمپلاکسی در بارداری های قبلی
- انجام فعالیت های طاقت فرسا در دوران بارداری
- فشار خون بالا قبل در دوران بارداری و قبل از آن
- اختلالات مزمن مانند دیابت یا چربی خون بالا
مسمومیت بارداری از کدام هفته بارداری شروع می شود؟
این عارضه معمولاً از هفته 20 بارداری تا 7 روز پس از زایمان ظاهر شده و در هفته های اول بارداری دیده نمی شود. علاوه بر این مادر ممکن است تا 48 ساعت بعد از متولد شدن نوزاد نیز به این مشکل دچار شود که به آن پره آمپلاکسی بعد از زایمان می گویند.
در مسمومیت بارداری چه بخوریم؟
در مسمومیت بارداری، تغذیه مناسب اهمیت بسیاری دارد. بهتر است از توصیه های پزشک خود پیروی کرده و رژیم غذایی مناسبی را رعایت کنید. این رژیم شامل مصرف میزان کافی پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی، مخصوصاً کلسیم، آهن و فولیک اسید است.
رژیم غذایی برای مسمومیت حاملگی
رژیم غذایی در مسمومیت بارداری باید با دقت تنظیم شده و تحت نظر پزشک اجرا شود. در این وضعیت، مهم ترین هدف تغذیه، کاهش فشار خون و کنترل تعداد پروتئین در ادرار (پروتئینوریا) است. توصیه می شود مصرف نمک را محدود کرده و به مقدار کافی مایعاتی مثل آب بنوشید تا از تورم مضر جلوگیری کنید. همچنین مصرف مواد غذایی با قند و چربی اشباع شده را به حداقل ممکن برسانید.
برای مسمومیت بارداری چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
توصیه می شود در صورت مشاهده هر یک از علائم و مشکلات پره اکلامپسی سریعاً به پزشک معتمد خود مراجعه کرده و در صورت نیاز درمان را آغاز کنید. البته بهتر است از ابتدای بارداری تحت نظر بررسی مداوم پزشک باشید تا از بروز این بیماری خطرناک جلوگیری کنید. از اهمیت مراجعه به پزشک برای تشخیص و مدیریت صحیح این وضعیت زنانه در دوران بارداری، نباید غفلت کرد، زیرا به سلامتی مادر و جنین مرتبط می شود. یکی از مراکزی که می توانید به صورت آنلاین سؤالات خود را از پزشکان برتر و حرفه ای آن بپرسید، کلینیک دیابت و غدد است. این مجموعه با جمع آوری پزشکان متبحر و متخصص، به شما کمک می کند تا از مشاوره حرفه ای پزشکان بهره ببرید. مشاوره آنلاین این فرصت را در اختیار شما قرار می دهد که بدون صرف هزینه و زمان اضافه و در اولین فرصت سؤال خود را در مورد اینکه مسمومیت بارداری چیست و راه های درمان آن چگونه است، بپرسید.
