چاقی و اضافه وزن می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها شود و عوارض چاقی بر کسی پوشیده نیست. سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) برای تعیین چاقی از شاخص توده بدنی یاBMI استفاده می‌کند. اگر BMI فردی از ۳۰ بالاتر باشد، یعنی مبتلا به چاقی است. شناخت عوارض ابتلا به چاقی می‌تواند به شما کمک کند تا با انگیزه‌ی بیشتری برای رسیدن به وزن طبیعی تلاش کنید. در این مقاله از کلینیک غدد قصد داریم شما را با عوارض چاقی آشنا کنیم.
عوارض چاقی در بدن چیست؟
فشار خون بالا
وقتی که خون در عروق با فشار بیشتر از حد نرمال حرکت بکند، فشار خون بالا اتفاق می‌افتد. مبتلایان به فشار خون بالا خطر بیشتری برای ابتلا به موارد زیر را دارند:
- بیماری قلبی
- سکته قلبی
- سکته مغزی
- بیماری کلیوی
اگرچه ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به فشار خون بالا دارد، اما چاقی هم با آن مرتبط است. مطالعات نشان داده است که ۶۵ تا ۷۸ درصد از مبتلایان به فشار خون بالای اولیه به چاقی مبتلا هستند.
کلسترول بالا از عوارض چاقی
کلسترول نوعی چربی است که بدن تولید می‌کند. بدن برای عملکرد صحیح به میزانی از چربی نیاز دارد اما میزان بیش از حد آن می‌تواند باعث مشکلاتی برای سلامتی از جمله بیماری قلبی، سکته قلبی و سکته مغزی شود. غذاهایی که می‌خوریم با سطح کلسترول بدن در ارتباط است. به گفته انجمن قلب آمریکا هر فردی با هر وزنی ممکن است کلسترول بالا داشته باشد. یعنی فرقی نمی‌کند که اضافه وزن و چاقی داشته باشید یا خیر. اما اضافه وزن و چاقی احتمال ابتلا به کلسترول بالا را بیشتر می‌کند و این مشکل را می‌توان از عوارض چاقی هم دانست.
دیابت نوع دو
در بیماری دیابت سطح قند خون از حد طبیعی بالاتر می‌رود. سابقه خانوادگی، سن و سبک زندگی نقش مهمی را در احتمال ابتلای فرد به دیابت نوع ۲ ایفا می‌کنند. به گفته انجمن دیابت آمریکا اضافه وزن احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را بیشتر می‌کند. همچنین مطالعات ارتباط بین پیش دیابت (وضعیتی که در آن قند خون از حد طبیعی بالاتر است اما نه آنقدر که به آن دیابت گفته شود) و چاقی را ثابت کرده‌اند.
بیماری‌های قلبی
بیماری‌های قلبی بسیاری از مشکلات مرتبط با قلب اعم از فشار خون بالا، ریتم نامنظم قلب و درد قفسه سینه را شامل می‌شود که می‌تواند از عوارض چاقی باشد. ابتلا به بیماری‌های قلبی احتمال سکته مغزی و نارسایی قلبی را بالا می‌برد. به گفته انجمن قلب آمریکا چاقی یکی از عواملی است که با احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی مرتبط است. مطالعات اخیر نشان داده است که چاقی شکمی، یعنی چربی بیش از حد در اطراف شکم با بیماری قلبی مرتبط است.
سکته مغزی از عوارض چاقی
وقتی که جریان خون مغز به طور ناگهانی قطع می‌شود، سکته مغزی رخ می‌دهد. این وضعیت ممکن است به دنبال انسداد عروق خون یا پارگی عروق رخ دهد. فشار خون بالا، آپنه خواب و دیابت نوع ۲ از دیگر عوارض مرتبط با چاقی هستند که می‌توانند خطر سکته مغزی را بالا ببرند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۷ انجام شده است، نشان می‌دهد؛ چاقی احتمال خطر سکته مغزی را بیش از دو برابر بیشتر می‌کند.
بیماری کیسه صفرا
چاقی همچنین با مشکلات کیسه صفرا از جمله سنگ کیسه صفرا و بزرگی آن مرتبط است. به این نحو که چاقی می‌تواند سطح کلسترول را بالا برده و این مسئله خود زمینه‌ساز سنگ کیسه صفرا شود. در نتیجه بیماری کیسه صفرا از عوارض چاقی به شمار رود.
استئوآرتریت از عوارض چاقی
وقتی وزن بدن بالا می‌رود، فشار بیشتری بر مفاصل وارد می‌شود. در نتیجه چاقی می‌تواند خطر استئوآرتریت یا همان آرتروز را افزایش دهد. استئوآرتریت زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف مفصلی تخریب شده و باعث درد، تورم و خشکی مفاصل می‌شود. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ انجام شده نشان داده که چاقی با استئوآرتریت زانوها مرتبط است؛ به دلیل فشاری که بر مفاصلی که وزن تحمل می‌کنند، وارد می‌شود.
آپنه خواب
آپنه خواب وضعیتی است که باعث می‌شود تنفس به صورت مکرر حین خواب مختل شود. علیرغم اینکه آپنه خواب به عوامل مختلفی مرتبط است اما از عوارض چاقی بیان شده و چاقی یکی از عوامل خطر اصلی ابتلا به آن است. چاقی می‌تواند باعث چربی بیش از حد در ناحیه گردن و انسداد راه‌های هوایی فوقانی در طول خواب شود. این انسداد راه هوایی می‌تواند باعث خرخر در طول خواب شود. به گفته سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، درمان آپنه خواب می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را کم کند:
- بیماری قلبی
- سکته مغزی
- دیابت نوع ۲
- افسردگی
آسم
آسم وضعیتی است که باعث درگیری ریه‌ها و التهاب و تنگی راه‌های هوایی و تنگی‌نفس می‌شود. آسم هم می‌تواند یکی از عوارض چاقی باشد و هم به دنبال ابتلا به چاقی شدت آن بیشتر شود. مبتلایان به چاقی خطر بیشتری برای آسم دارند. کسانی که آسم دارند، در صورت ابتلا به چاقی، شدت علائمشان تشدید می‌شود. این مسئله هم در مورد بالغین و هم در مورد کودکان صدق می‌کند.
اختلالات روحی روانی از عوارض چاقی
چاقی همچنین نقش مهمی را در اختلالات روحی ایفا می‌کند. مطالعات نشان داده است که افرادی که مبتلا به چاقی هستند، بیشتر در معرض اختلالات خلقی و اضطرابی قرار دارند.
سرطان
سرطان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های ناحیه‌ای از بدن به صورت غیر طبیعی و خارج از کنترل رشد کنند و به سلول‌ها و بافت‌های سالم آسیب بزنند. علیرغم اینکه عوامل متعددی با خطر سرطان مرتبط هستند، چاقی احتمال ابتلا به برخی از انواع سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. از جمله سرطان‌هایی که می‌تواند از عوارض چاقی باشد و با ابتلا به چاقی خطرشان افزایش می‌یابد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رحم
- مری
- کبد
- کلیه
- پانکراس
- روده بزرگ
- سینه
- تخمدان
- کیسه صفرا
چطور از ابتلا به چاقی پیشگیری کنیم؟
پزشک می‌تواند به شما در انتخاب مواد غذایی مناسب و داشتن یک برنامه غذایی سالم کمک کند. یک برنامه ورزشی ساختارمند و افزایش فعالیت فیزیکی روزانه حداکثر ۳۰۰ دقیقه در هفته می‌تواند به تنظیم متابولیسم بدن کمک کند. تغییر سبک زندگی و تغییر رفتار دو رویکرد اصلی کاهش وزن هستند.
نکته پایانی درباره عوارض چاقی
چاقی زمینه‌ساز بیماری‌های مختلف است و بیماری‌های بسیاری می‌تواند از عوارض چاقی باشد. از فشار خون بالا گرفته تا دیابت و انواع سرطان‌ها در این دسته قرار دارند. اما خبر خوب این است که چاقی هم قابل پیشگیری و هم قابل درمان است. اصلاح سبک زندگی یک قدم اساسی برای پیشگیری و درمان چاقی به شمار می‌رود. در این باره می‌توانید با یک متخصص تغذیه مشورت کنید تا با داشتن یک برنامه غذایی منظم به جنگ چاقی و اضافه وزن بروید.
